De Duitse Goliath tegen de Griekse David

De scene voor een dramatisch politiek conflict over de Griekse schuld is gezet. Het machtige Duitsland, geruggesteund door enkele andere noord-Europese regeringen, richt zich op het kleine, onvermogende Griekenland. Maar misschien is het een gevecht van David tegen Goliath. En we weten allemaal hoe dat eindigde.

  • EP  (CC BY-NC-ND 2.0) Martin Schulz, voorzitter van het Europese parlement op bezoek bij de net verkozen nieuwe Griekse eerste minister Alexis Tsipras. EP (CC BY-NC-ND 2.0)

In Athene gaf de overweldigende verkiezingsoverwinning van Syriza een mandaat aan de nieuwe Griekse premier Alexis Tsipras om te heronderhandelen over de schuldenlast en bezuinigingen die het land lam legden. In Berlijn krijgt de weigering van minister van Financiën Wolfgang Schauble om een schuldverlichting te overwegen de steun van bondskanselier Angela Merkel.

In Europa lopen de meningen over de doeltreffendheid van de bezuinigingspolitiek steeds meer uiteen. Er wordt nu gevreesd dat de besparingen eurolanden in deflatie duwen, wat kan leiden tot een depressie zoals in de jaren ’30. Griekenland heeft mogelijk meer vrienden dan het beseft, Duitsland minder.

De EU heeft na vijf jaar nog steeds geen antwoord op de vraag of bezuinigingen wel de gepaste maatregelen zijn om de schuldenlast te bestrijden, en of ze economische groei niet juist afremmen, niet alleen in crisislanden maar in de hele eurozone. Het bbp van Duitsland kende de afgelopen jaren een gemiddelde groei van amper 1,2%.

De nieuwe Griekse regering is mogelijk in staat om Spanje, Portugal, Italië en misschien zelfs Frankrijk achter zich te scharen bij een confrontatie met Berlijn

De nieuwe Griekse regering is mogelijk in staat om Spanje, Portugal, Italië en misschien zelfs Frankrijk achter zich te scharen bij een confrontatie met Berlijn en andere hoofdsteden in noord-Europa. Duitsland is tenslotte min of meer het enige land dat gekant is tegen de kwantitatieve versoepelingsstrategie - om de economische activiteit te stimuleren door effecten aan te kopen en zo het geldvoorraad te vergroten - van de Europese Centrale Bank. Of de ECB bereid is om Griekenlands liquiditeitsproblemen weg te werken, is een andere vraag.

Hoe sterk zijn nu de argumenten van Duitsland om verdere bezuinigingen door te duwen, en kwijtschelding van de Griekse schulden niet te overwegen? Zwakker dan doorgaans gedacht wordt: de Duitse belastingbetaler werd immers niet getroffen door de schuldenlast van Griekenland, of eender welk ander Europees land.  Integendeel, de kapitaalvlucht van zuid naar noord heeft de Duitse economie verrijkt.

Van dat geld is er niet veel teruggestroomd naar het zuiden in de vorm van financiële steun. Duitsland heeft de schuld van Griekenland onderschreven, maar geen grote sommen overgeschreven. De meeste overdrachten van contant geld naar Griekenland gingen rechtstreeks terug naar de schuldeisende landen als intrestvoldoening.

Schuldmoraal

De geschiedenis maakt Duitslands standpunt over “schuldmoraal” en de verplichting van Griekenland om zijn verbintenissen na te komen erg kwetsbaar, net zoals het onwrikbare geloof dat bezuinigingsversoepelingen de hyperinflatie van Duitsland zouden verhogen in de Weimarrepubliek van de jaren ’20.

Economische geschiedkundigen twijfelen er tegenwoordig niet aan dat Duitslands ongekende hyperinflatie getriggerd werd door haar externe schuld, een punt dat de onderhandelaars van Syriza graag zullen aanhalen. De schadeloosstellingen die na WOI geëist werden door de geallieerden, maakten de Duitse economie zo zwak dat de muntwaarde ten aanzien van één dollar van 300 mark naar 12 biljoen mark dook op een half jaar tijd.

Het Duitse antwoord was toen om meer en meer geld te drukken – hetgeen Griekenland als lid van de muntunie verboden werd - maar de gelijkenissen tussen Duitsland dat twee derde van haar vitale steenkoolproductie moest overhandigen aan Frankrijk, en de Griekse staatschuld die 175% van het bbp bedraagt, kunnen moeilijk genegeerd worden.

Inderdaad, Duitslands schulden werden tussen 1924 en 1953 maar liefst vier keer kwijtgescholden.

De geschiedenis wijst ook op een lesje “behandel anderen zoals je door hen behandeld wil worden”. Zoals Alexis Tsipras aangaf in de Financial Times, was Duitsland in 1953 gebaat bij een schuldkwijtschelding, die het “Wirtschaftswunder” - de economische wonderjaren - inzette met Griekenland als een van de schuldeisers. Inderdaad, Duitslands schulden werden tussen 1924 en 1953 maar liefst vier keer kwijtgescholden.

De dreigende confrontatie over schuld en bezuiniging gaat over meer dan economisch beleid alleen. Het roept ook vragen op over de aard van de Europese solidariteit, en bij uitbreiding de toekomst van euro en de EU. Berlijn argumenteert de laatste tijd dat de crisis die een jaar geleden de integriteit en zelfs het overleven van de euro bedreigde, nu voorbij is, zodat een “Grexit” niet langer een gevaar vormt voor de euro. Misschien, maar gezien de enorme voordelen van de euro voor Duitsland en de nog grotere kosten van een instorting van de Europese munt , is het onwaarschijnlijk dat Berlijn dit risico wil nemen.

Met de Griekse regering die weigert te onderhandelen met de “gehate” Troika, en Athene dat op de rand van een bankroet staat, wordt een gevecht van hard tegen onzacht uitgevochten. Maar door de veranderende stemming in Europa, wordt het steeds waarschijnlijker dat Berlijn als eerste zal moeten toegeven.

Giles Merritt is Secretaris-Generaal van Friends of Europe

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.