“‘Een op de vijf applauzen was voor een migrant’

Verpleger Christian: ‘Het moeilijkste aan het van buitenlandse afkomst zijn, is de manier waarop andere mensen naar je kijken. Voor mij was dit een probleem, vooral toen ik op zoek was naar huisvesting in Brussel’

© Marc Guillaume

‘Het moeilijkste aan het van buitenlandse afkomst zijn, is de manier waarop andere mensen naar je kijken. Voor mij was dit een probleem, vooral toen ik op zoek was naar huisvesting in Brussel’, legt Christian uit, een verpleger die in de revalidatiedienst van een Brussels ziekenhuis werkt en die 20 jaar geleden uit de DRC is aangekomen.

De COVID-19-crisis heeft België herinnerd aan het belang van zijn essentiële werknemers. We mogen echter niet vergeten dat migranten, met inbegrip van vluchtelingen, een aanzienlijk deel van deze werknemers uitmaken.

Uit een recente studie van de Europese Commissie blijkt dat 20% van de werknemers in de Belgische essentiële diensten migranten zijn. Migranten, en in het bijzonder zij die buiten de EU zijn geboren, zijn relatief oververtegenwoordigd in de levensmiddelensector (20% van de werknemers is er migrant), het openbaar vervoer (20%), de vuilnisophaaldienst (22%) en vormen een belangrijk deel van het personeel dat werkzaam is in de zorg en de gezondheidszorg (15%) en de landbouw (13%).

Een op de vijf applauzen was dus voor een migrant. Een teken van erkenning voor de bijdrage van hun vaardigheden aan de essentiële diensten.

Maar erkenning van de bijdrage van migranten is niet voldoende. Slechts 61% van de migranten werkt, tegenover 73% van de “autochtone” bevolking – een kloof die volgens Eurostat twee keer zo groot is als het Europese gemiddelde.

België en de Europese Unie moeten in hun sociale en economische reacties veel meer rekening houden met de specifieke moeilijkheden van migranten.

Een derde van de arbeidsmigranten is overgekwalificeerd voor hun baan, tegenover een vijfde van de autochtone bevolking. Veel migranten zijn door COVID-19 in onzekerheid verzeild geraakt, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de daling van zo’n 20% in remittances (geld dat door migranten naar hun land van herkomst wordt overgemaakt) naar de ontwikkelingslanden.

België en de Europese Unie moeten in hun sociale en economische reacties veel meer rekening houden met de specifieke moeilijkheden van migranten. Dit betekent in de eerste plaats het opzetten van gedurfde programma’s ter bestrijding van discriminatie en vreemdelingenhaat, met name in de sectoren van werkgelegenheid en huisvesting.

Het volstaat eraan te herinneren dat een persoon met een Turkse naam 46% meer CV’s moet versturen dan personen met een Vlaamse naam om een sollicitatiegesprek te krijgen (voor een identiek CV).

De eerbiediging van de rechten van arbeidsmigranten moet ook een belangrijk aandachtspunt zijn in en voor de Europese Unie. Denk maar aan de werknemers in de landbouwsector in Spanje, Italië of Portugal – allemaal landen waarvan België afhankelijk is voor zijn voedselvoorziening. Een eerbiediging gepaard aan een herwaardering voor essentiële jobs, die vaak slecht betaald worden, ondergewaardeerd zijn en aan moeilijke omstandigheden onderhevig zijn.

Tot slot kan een mogelijke politiek antwoord niet voorbijgaan aan de kwestie van het veiligstellen van de aankomst en het verblijf van migranten. Het aantal veilige en legale toegangswegen blijft zeer beperkt voor mensen die van buiten de EU komen. Dit voedt irreguliere aankomsten en onzekerheid.

Zelfs wanneer de aankomst legaal gebeurt, kunnen de voorwaarden voor het behoud van de verblijfsvergunning migranten kwetsbaarder maken (denk bijvoorbeeld aan de manier waarop de verblijfsvergunning afhankelijk is van het hebben van een baan of een echtgenoot/echtgenote).

Deze erkenning en herwaardering zal niet ten koste gaan van andere kwetsbare en onzekere groepen. Integendeel, ze zullen de samenleving als geheel versterken. Een samenleving waarin we niemand achterlaten.

Elise Kervyn is beleidsmedewerker Migratie & Ontwikkeling bij Caritas International België.