Electrabel: het horrorscenario

Opinie

Electrabel: het horrorscenario

Electrabel: het horrorscenario
Electrabel: het horrorscenario

Energie-expert Luc Barbé kruipt in de huid van de baas van Engie, het moederbedrijf van Electrabel. ‘Als we de Belgische overheid opnieuw kunnen verweven met het bedrijfsbelang, zijn we uit de zorgen.'

Ik maak me grote zorgen over Electrabel, ons vroegere goudhaantje. Want de laatste jaren gaat het met mijn Belgisch filiaal helemaal de verkeerde richting uit. Het marktaandeel ging op enkele jaren tijd van tachtig  naar minder dan vijftig procent. De reputatie van ons bedrijf is naar de vaantjes. Electrabel is een merknaam waarop tal van politici, opinieleiders en consumenten spuwen.

De kern van het probleem

Belg, let op je ganzen!

Op dinsdag 30 juni publiceert de financieel-economische pers een verrassend bericht over Engie, het vroegere GDF Suez, het moederbedrijf van Electrabel. Engie zou Electrabel naar de beurs willen brengen en de Belgische Staat willen laten toetreden tot het kapitaal van de energieproducent.

De Belgische Staat aandeelhouder van Electrabel? Gaan we terug naar scenario’s uit de vorige eeuw? De Belgische gemeenten zijn jarenlang aandeelhouder geweest van Electrabel. Ze hadden er geen invloed op het beleid, maar kregen hun deel van de dividenden. Tegelijkertijd zette dat zware druk op de Belgische gemeenten en de Belgische politici om vriendelijk te zijn met Electrabel.

Gaan we terug naar die tijd? Voor Luc Barbé is dat een absoluut horrorscenario. Het zou de impact van de samenleving op het energiebeleid sterk verminderen. We moeten absoluut de belangen van Electrabel en die van de Belgische overheden heel goed uit elkaar houden. Deze kwestie is zelfs belangrijker dan de verlenging van de levensduur van de kernreactoren Doel 1 & 2. Het gaat over democratie en macht in de energiesectoren de volgende decennia.

Het grootste probleem zijn mijn zeven kernreactoren. Die zijn afgeschreven – met dank aan de brave Belgische consumenten – en brachten jarenlang pakken cash op. Maar daarvan werd de laatste jaren door de Belgische overheid via een speciale tax een stevig deel afgeroomd.

Het grootste risico de volgende jaren is natuurlijk de ontmanteling van onze zeven kernreactoren en het beheer van het nucleair afval.

Bovendien werden in twee kernreactoren scheurtjes ontdekt met als gevolg dat die nooit meer heropend zullen worden. Dat betekent een heel groot verlies voor ons. Voor twee andere reactoren gaf het parlement zijn instemming voor een levensduurverlenging, maar de Belgische minister van Energie maakte er in het parlement een zootje van zodat er een lawine van rechtszaken op komst is.

Dat creëert onzekerheid over de levensduurverlenging en het rendement van onze investeringen. Het grootste risico de volgende jaren is natuurlijk de ontmanteling van onze zeven kernreactoren en het beheer van het nucleair afval. We hebben daarvoor uiteraard provisies aangelegd, maar het is helemaal niet zeker dat die voldoend e zijn.

Er zijn immers grote risico’s en die maken me heel zenuwachtig. Als er meer duidelijkheid komt over de echte cijfers, kan onze rating naar beneden gaan. Ik mag er niet aan denken. Het gaat trouwens om enorme bedragen. Meer dan 10 miljard euro!

Dan is er nog de Europese context, met lage elektriciteitsprijzen die het moeilijk maken voor grote klassieke energiespelers zoals Engie. De Duitse concurrent Eon heeft ondertussen assertief gereageerd en het onvermijdelijke gedaan: het bedrijf in twee gesplitst. Het ene bedrijf bevat de hernieuwbare energieproductie, energiediensten en netten. Dat zijn de activiteiten van de toekomst.

Het tweede bedrijf bevat de nucleaire en fossiele divisies, de erfenis van het verleden, de “energy bad bank”. Ik heb het niet voor de Duitsers – hun taal! hun keuken! — maar hier hebben ze natuurlijk gelijk. Het was een briljante zet die hen weer mooie toekomstperspectieven geeft.

Want de energiewereld zit op een kantelpunt. Er is geen perspectief op lange termijn als we blijven mikken op gecentraliseerde energieproductie met fossiele energiebronnen en kernenergie zoals in de vorige eeuw.

Ik wil de leider worden van de energietransitie in Europa. We moeten met Engie dus ook breken met het verleden. Maar op een andere manier dan Eon dat deed. Want Engie in twee splitsen zou te doorzichtig zijn en de Belgen wantrouwig maken.

Toveroplossing

Ik heb een veel betere oplossing: back to the eighties & nineties. We vlechten de belangen van de Belgische overheden en die van Electrabel in elkaar. Zodat wat goed is voor ons, goed is voor hen, en wat slecht is voor ons, slecht is voor hen.

Die vervlechting tussen Electrabel en de Belgische politieke klasse heeft jaren prima resultaten gegeven.

Wil een Belgische minister strengere veiligheidseisen inzake de ontmanteling van de kernreactoren of het beheer van het nucleair afval? Dat zal de factuur van die projecten de hoogte injagen, de winsten van Electrabel doen dalen en dus zullen de Belgische overheden minder geld in het bakje krijgen. Die minister zou zijn plannen direct mogen opbergen.

Die vervlechting tussen Electrabel en de Belgische politieke klasse heeft jaren prima resultaten gegeven. Wij participeerden in de intercommunales en de gemeenten in Electrabel. Samen uit, samen thuis. Het was samen winst maken of samen verlies maken. Gouden jaren waren het. We hoefden niet eens te lobbyen. De burgemeesters waren onze beste lobbyisten: hoe beter Electrabel zaken deed, hoe meer geld voor hun gemeenten. Schitterend.

De dekmantels

Mijn prioriteit  voor de volgende maanden: de Belgische politieke klasse ervan overtuigen om een participatie te nemen in Electrabel. Zodat ze met handen en voeten gebonden zijn aan ons. Maar geen participatie van de Belgische Staat. Dat is te doorzichtig en zou te veel debat veroorzaken.

Gelukkig zijn er bij onze Belgische vrienden voldoende ondoorzichtige structuren die de publieke opinie niet direct met de overheid associeert.

Gelukkig zijn er bij onze Belgische vrienden voldoende ondoorzichtige structuren die de publieke opinie niet direct met de overheid associeert. Zoals FPIM, Tecteo en Socofe. Enkele Belgische experten weten dat het eigenlijk om overheidsvehikels gaat, maar het grote publiek heeft dat niet door, zodat het moeilijk zal zijn om verzet te organiseren tegen een participatie van die overheidsvehikels in Electrabel.

Die instellingen hebben trouwens zoveel autonomie dat een minister interpellaties in het parlement makkelijk kan afschepen: ‘Deze participatie past binnen de autonomie van de instelling en het zou van onbehoorlijk bestuur getuigen als ik daar als minister zou in tussenkomen. Het spreekt trouwens voor zich dat ik via de wettelijke en reglementaire instrumenten waarover ik beschik nauwkeurig zal waken over de werking van de energiemarkt.’

Anders gezegd: via dit soort constructies hoeft geen enkele minister te vrezen voor moeilijke momenten in het parlement. Een stevig argument om deze weg te bewandelen. Soms kijk ik op van mijn eigen inventiviteit. En van de naïviteit van mijn noorderburen. Het zijn en blijven inderdaad Belgen. Heel gewone Belgen.

Luc Barbé is gewezen kabinetschef van voormalig staatssecretaris voor energie O. Deleuze.