Financiële instellingen blijven investeren in clustermunitie

De Conventie inzake clustermunitie (2008) verbiedt het gebruik, het transport, de opslag en de productie van clustermunitie. Clusterbommen verspreiden submunitie over een groot gebied waardoor de kans op burgerslachtoffers gevoelig toeneemt. Bovendien komt de submunitie bij impact met de grond niet altijd tot explosie, zodat ook jaren na het conflict (zoals bij landmijnen) nog steeds slachtoffers kunnen vallen. De Conventie stelt niet letterlijk dat investeren in deze wapens verboden is, maar de Coalitie tegen Clustermunitie en verschillende staten nemen aan dat het verbod op “steun” voor clustermunitie inhoudt dat investeren erin ook verboden is.

De investeringen die in het rapport opgelijst worden, zijn vooral afkomstig van financiële instellingen met een maatschappelijke zetel in een land dat de Conventie (nog) niet tekende. België deed dat wel (net als 111 andere landen) én heeft een wetgeving die investeringen expliciet verbiedt. Toch zijn ook in ons land allerlei banken actief die via zuster- of moederbedrijven investeren in de wapens die in ons land verboden zijn. Voorbeelden zijn de Citigroup (voor een bedrag van 1,32 miljard US dollar!), de Deutsche Bank (162,4 miljoen US dollar), BNP Paribas (75,6 miljoen US dollar), AXA (53,6 miljoen US dollar) en ING (55,47 miljoen US dollar).

Belgische regering, waar blijft de zwarte lijst?

België had een korte tijd een voortrekkersrol in de strijd tegen investeringen in clustermunitie. Op 20 maart 2007 waren we het eerste land dat een wet goedkeurde waarmee investeren in clustermunitie verboden werd. De wet inspireerde campagnevoerders en politici over heel de wereld. Ook Luxemburg, Ierland, Italië en Nieuw-Zeeland hebben ondertussen een gelijkaardige wetgeving. In Nederland en Zwitserland is ze in de maak.

Maar anno 2012 is België eerder een voorbeeld van hoe het beslist niet moet. Onze wet is nog steeds niet in uitvoering gebracht. De wettekst voorziet in de publicatie van een lijst van producenten van clustermunitie zodat het voor financiële instellingen duidelijk is welke investeringen verboden zijn. Die lijst is er nog steeds niet. De voorbije jaren waren we getuige van een pingpongspel tussen de (vorige) Ministers van Financiën en Justitie over wie verantwoordelijk zou zijn voor het opstellen van de lijst.

Zolang de lijst ontbreekt, staat niets financiële instellingen in de weg om alsnog winst te halen uit verboden wapens. Naar aanleiding van het nieuwe rapport roepen FairFin, IKV Pax Christi en Handicap International (alle drie lid van de Cluster Munitie Coalitie) de regering daarom op eindelijk werk te maken van de zwarte lijst. “We kregen voortdurend te horen dat de betrokken ministeries onvoldoende expertise in huis hebben om zo’n lijst op te stellen. Stel je eens voor dat dat argument wordt ingeroepen voor elk wet die gestemd wordt. Dat is toch een democratie onwaardig,” zegt Stijn Suijs (FairFin), co-auteur van het rapport.

Verschillende financiële instellingen hebben ondertussen zelf een zwarte lijst opgesteld. Daaronder ook twee Belgische instellingen: KBC en verzekeringsmaatschappij Ethias. Die laatste wordt in het rapport zelfs opgenomen in een ‘Hall of Fame’: instellingen die er in slagen elke investering in clustermunitie te weren. 

Haperend bankbeleid

De Belgische banken KBC en Belfius worden in het rapport vermeld in de categorie van ‘runners up’. Dat zijn instellingen die expliciet aankondigen niet langer te willen investeren in clustermunitie, maar wier beleid tekortkomingen vertoont waardoor geld van cliënten nog steeds zijn bestemming kan vinden in de productie van verboden wapens.

Dat is niet alleen een hypothetische mogelijkheid. Dat bewijzen de voorbeelden van BNP Paribas, AXA en ING: financiële instellingen met een expliciet beleid dat investeren in clustermunitie bant, maar die – zo toont dit nieuwe onderzoek aan – nog steeds obligaties of aandelen in de verbannen bedrijven bezitten.

Wereldwijde actie

De lancering van het rapport op 14 juni 2012 in Berlijn is de aanleiding voor een Global Day of Action to Stop Explosive Investments. Onder meer in Duitsland, Luxemburg, Engeland, Frankrijk, Japan, Canada en Zwitserland wordt geprotesteerd tegen investeringen in clustermunitie.