Erkennen, Analyseren en Handelen

Groei wereldbevolking vraagt om actie

Guillaume (CC BY 2.0)

 

Volgens het gematigde scenario van de Verenigde Naties telt de wereld aan het einde van deze eeuw 11,2 miljard mensen. Nu zijn dat er 7,7 miljard. De cijfers stellen de wereld voor uitdagingen die door politici te vaak uit de weg worden gegaan, zegt Joseph Chamie, voormalig directeur van de VN-bevolkingsafdeling.

De wereldbevolking, die naar 2 miljard gegroeid was in 1927, verdubbelde naar 4 miljard in 1974 en zal 8 miljard mensen bereiken rond 2023. Zal die recordgroei van de wereldbevolking herhaald worden in de 21ste eeuw? Het korte antwoord is: een verdubbeling is mogelijk in de 21ste eeuw, maar een verviervoudiging lijkt er niet in te zitten.

In de late jaren 1960 piekte de groei van de wereldbevolking met 2,1 procent. Sindsdien is sprake van een daling naar ongeveer de helft daarvan: 1,1 procent. De jaarlijkse groei van de wereldbevolking piekte ook in de late jaren 1980 met bijna 93 miljoen, en zit nu op ongeveer 82 miljoen per jaar. De belangrijkste reden voor de lagere groeiniveaus van de wereldbevolking zit in de afname van het vruchtbaarheidscijfer of het gemiddelde aantal geboorten per vrouw.

Aan het begin van de 20ste eeuw lag dat cijfer nog op zes geboorten per vrouw. Tegen 1950 was dat licht gedaald naar vijf per vrouw, met slechts een handvol landen die onder het vervangingsniveau zaten. In de tweede helft van de 20ste eeuw daalden de geboortecijfers echter relatief snel in de meeste landen, wat resulteerde in het vruchtbaarheidscijfer van 2,5 per vrouw nu.

Daling vruchtbaarheidscijfer

In een aantal machtige landen was sprake van een daling van het vruchtbaarheidscijfer. In die landen was sprake van lagere sterfte, toegenomen verstedelijking, wijdverbreid onderwijs, verbetering in de status van vrouwen en gebruik van moderne anticonceptie. Deze factoren leidden ertoe dat vrouwen steeds vaker de geboorte van kinderen uitstelden en minder kinderen kregen.

Nog niet zo lang geleden, in de negentiende eeuw, was er weerstand tegen de houding van mannen en vrouwen om het krijgen van kinderen uit te stellen en te beperken. Sommige landen hadden wetgeving waarin de distributie van anticonceptie en informatie werd verboden. In de twintigste eeuw, en met name na de Tweede Wereldoorlog, maakte de publieke houding, overheidsbeleid en persoonlijk gedrag een verandering door op dat gebied.

In de vroege jaren 1960 kwam er moderne anticonceptie, zoals de pil, voor getrouwde vrouwen – en als gevolg daarvan ook voor ongetrouwde vrouwen.

Momenteel gebruikt bijna twee derde van de vrouwen tussen 15 en 49 jaar die getrouwd zijn of een andere verbintenis hebben, anticonceptie. Een op de tien, of 142 miljoen vrouwen, willen echter het krijgen van kinderen stoppen of uitstellen, maar gebruiken geen anticonceptie om zwangerschap te voorkomen.

Anticonceptie

De beschikbaarheid van de pil of andere moderne anticonceptiemethoden geeft stellen controle over het aantal kinderen dat ze krijgen en de timing daarvan. Dat is een belangrijke mijlpaal, met ook grote demografische, sociale, economische en politieke gevolgen.

Van het grootste land van Afrika, Nigeria, bijvoorbeeld, zal de bevolking naar verwachting verzesvoudigen in de 21ste eeuw, van 122 miljoen naar 794 miljoen.

Hoewel sterftecijfers nog steeds een belangrijke rol spelen in de groei van de wereldbevolking, worden vruchtbaarheidscijfers steeds bepalender voor onze toekomstige wereldbevolking. Als de geboortecijfers ongewijzigd blijven op het huidige niveau - een onwaarschijnlijk scenario gezien de huidige trends - zal de wereldbevolking groeien naar 26,3 miljard mensen aan het einde van deze eeuw.

Als het vruchtbaarheidscijfer blijft afnemen tot het vervangingsniveau van twee geboorten per vrouw, de medium variant van de Verenigde Naties, zal de wereldbevolking 11,2 miljard mensen tellen in 2100. Een half kind boven of onder dat vervangingsniveau staat voor de hoge en lage variant van de Verenigde Naties, en een wereldbevolking van respectievelijk 16,5 en 7,3 miljard mensen tegen het einde van deze eeuw.

Sterke groei in Afrika

Hoewel het niet waarschijnlijk is dat de wereldbevolking zal verviervoudingen in de 21ste eeuw, zal de bevolking van ongeveer drie dozijn landen – vooral in Afrika ten zuiden van de Sahara – naar verwachting meer dan verviervoudigen in deze eeuw, volgens de medium variant van de VN. Van het grootste land van Afrika, Nigeria, bijvoorbeeld, zal de bevolking naar verwachting verzesvoudigen in de 21ste eeuw, van 122 miljoen naar 794 miljoen.

Het land met de verwachte snelste bevolkingsgroei is Niger. De bevolking zal daar naar verwachting verzeventienvoudigen in de 21ste eeuw, van 11 miljoen naar 192 miljoen – ook weer volgens de medium variant. Als het vruchtbaarheidscijfer daar sneller afneemt, de lage variant, van de huidige zeven geboorten per vrouw naar vier tegen het midden van de eeuw en naar het vervangingsniveau van twee aan het einde van de eeuw, verdertienvoudigt de bevolking naar 144 miljoen.

Zelfs als het vruchtbaarheidscijfer direct daalt naar vervangingsniveau, zal de bevolking naar verwachting verdrievoudigen naar 37 miljoen in de 21ste eeuw.

Daling in Japan en China

In contrast met de landen waar de bevolking minstens zal verviervoudigen, is in ongeveer vijftig landen een daling te verwachten gedurende de 21ste eeuw, volgens het medium scenario. In dertig landen gaat dat om een daling van minstens 20 procent.

In absolute cijfers zijn tien landen goed voor 62 procent van de wereldwijde bevolkingsgroei tussen nu en het einde van de 21ste eeuw.

In Japan bijvoorbeeld zal de bevolking naar verwachting afnemen met 34 procent in de 21ste eeuw, van 128 miljoen naar 85 miljoen. In China zal de bevolking naar verwachting afnemen van 1,3 miljard in 2000 naar 1 miljard in 2100, een afname van 20 procent. De verwachte afname in de 21ste eeuw gaat met 50 procent het snelst in Bulgarije, Letland en Moldavië.

In absolute cijfers zijn tien landen goed voor 62 procent van de wereldwijde bevolkingsgroei tussen nu en het einde van de 21ste eeuw. Die groei is volgens de medium variant ongeveer 3,5 miljard mensen. Van die landen is de top 5 te vinden in Afrika: Nigeria (17 procent), de Democratische Republiek Cong (9 procent), Tanzania (7 procent), Niger (5 procent) en Oeganda (5 procent). Daarna volgen India (4 procent), Pakistan (4 procent), Angola (4 procent), Ethiopië (4 procent) en de Verenigde Staten (4 procent).

Politieke besluitvorming

De wereldwijde cijfers uit het recente verleden zijn duidelijk en gedetailleerd. In de 20ste eeuw was sprake van de snelste bevolkingsgroei in de menselijke geschiedenis. Hoewel sprake is geweest van sterke afname van de sterfte- en vruchtbaarheidscijfers, gaat de groei van de wereldbevolking door, maar in een langzamer tempo dan voorheen.

Een wereldbevolking van 8 miljard mensen en mogelijke verdubbeling daarvan in deze eeuw plaatsen de mensheid en de planeet voor een reeks uitdagingen.

Het is evident dat de wereldbevolking snel het getal van 8 miljard zal bereiken en ook daarna doorgroeit. Zoals hierboven beschreven, is toekomstige groei van de wereldbevolking sterk afhankelijk van de vruchtbaarheidscijfers, vooral in Afrikaanse landen.

Uiteraard blijft de toekomst van de wereldbevolking onzeker. De huidige demografische omstandigheden, in het bijzonder de sterfte- en ziektecijfers, kunnen veranderen. Dat is in het verleden al vaker gebeurd.

Desondanks moeten we de projecties voor de 21ste eeuw niet afdoen als demografische waarzeggerij. Deze projecties geven waardevolle inzichten in de meest waarschijnlijke koers van de bevolkingsgroei, en welk beleid nodig is om de veranderende demografische omstandigheden en de gevolgen daarvan aan te pakken.

Ontkenning

Een wereldbevolking van 8 miljard mensen en mogelijke verdubbeling daarvan in deze eeuw plaatsen de mensheid en de planeet voor een reeks uitdagingen.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Belangrijke uitdagingen – vooral voor ontwikkelingslanden – zijn zorgen over voedsel, water, huisvesting, werkgelegenheid, gezondheid, vrede en veiligheid, bestuur, migratie, mensenrechten, energie, natuurlijke hulpbronnen en het milieu.

Helaas kiezen politieke leiders er te vaak voor om die uitdagingen te benaderen met de drie D’s: Denial, Delay en Do nothing (Ontkenning, Uitstel en Niets doen).

Om effectief te reageren op de vele uitdagingen die de bevolkingsgroei met zich meebrengt in de 21ste eeuw, moeten overheidsbeleid en de pogingen van internationale organisaties aangestuurd worden door de drie A’s: Acknowledge, Analyse en Act (Erkennen, Analyseren en Handelen).

Joseph Chamie is voormalig directeur van de VN-bevolkingsafdeling

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.