Het is niet al (Chinees) goud wat blinkt

Afgelopen week werden verschillende Brusselse pleintjes versierd met oplichtende Chinese lantaarns. Manneken Pis trok voor de gelegenheid zijn traditioneel Chinees kostuum aan en heel wat mensen namen met de Chinese Nieuwjaarsstoet afscheid van het jaar van de haan om het jaar van de hond welkom te heten.

Deze pracht en praal kan jammer genoeg onmogelijk verbloemen wat er zich ondertussen aan het Chinese thuisfront afspeelt. De Chinese president treedt in de voetstappen van de meest despotische leider die het land ooit zag, Mao Zedong. De Poetin van China mag er dan wel knuffelbaar uit zien, zijn beleid is dat allesbehalve en daar is het Westen niet tegen opgewassen.

De Chinese president treedt in de voetstappen van de meest despotische leider die het land ooit zag, Mao Zedong. De Poetin van China mag er dan wel knuffelbaar uit zien, zijn beleid is dat allesbehalve en daar is het westen niet tegen opgewassen. 

Dat Xi Jinping, in tegenstelling tot zijn voorganger Hu Jintao, graag in de belangstelling staat werd vanaf de aanvang van zijn mandaat in 2012 duidelijk. Zijn grootschalige anti-corruptie campagne, de ‘papa Xi’ cultus die hij verspreidde en zijn machtsgreep over China’s militaire arm zijn slechts enkele voorbeelden van hoe de Chinese president een ware persoonlijkheidscultus creëerde.

Het hoogtepunt van zijn one-man-show kwam er gisteren, toen de Partij aankondigde dat het Centrale Comité –zowat het belangrijkste leidinggevende Partij orgaan in China- een herziening van de presidentiële limiet van twee termijnen aanbeval. Het vermoeden dat vorig jaar tijdens het 19^e Partij Congres ontstond werd op die manier bevestigd: Xi Jinping is niet van plan om na acht jaar regeren op te kramen en plaats te maken voor zijn opvolger. Hiermee breekt de huidige president met de politiek van zijn voorgangers en zet hij zichzelf op gelijke voet met Mao Zedong.

Machtsgreep

De hoop dat Xi Jinping een aardje naar zijn –relatief liberale- vaartje zou hebben, en die in 2012 nog hoog zat bij menig westerling, is verdwenen. Integendeel, het lijkt alsof het rebelse karakter dat Xi in zich zou gehad hebben is omgeslagen in de wil om de meest autoritaire leider uit de Chinese geschiedenis te evenaren. Daarmee zet de president een stap naar voren, maar zijn land zet er tien achteruit. Bovendien is niet alleen de breuk met de twee regeringstermijnen hier een uitdrukking van. Begin februari werden twee decennia van judiciële hervormingen van tafel geveegd toen de Partij een wetsvoorstel lanceerde om een Chinese Nationale Supervisie Commissie op te richten met als doel alle ambtenaren grondig te kunnen controleren. In een systeem waar checks en balances onpartijdigheid vrijwaren hoeft dit niet alarmerend te klinken. Maar in China onttrekt het elke verdachte van zijn recht op verdediging en zet het de deur wagenwijd open voor arbitraire rechtspraak.

Xi’s machtsgreep lijkt een ver van ons bed show. Bovendien is er het al te vaak terugkerend argument dat de Chinezen het vanuit financieel oogpunt nog nooit zo goed hebben gehad, dus waarom ons bekommeren? Omdat Xi, in tegenstelling tot Mao, niet stopt bij de landsgrenzen. Uitgevers over de hele wereld plooiden al voor de –vaak financiële- Chinese druk en deden via zelfcensuur gretig mee aan China’s doofpotpolitiek.

Verschillende landen waaronder Hongarije en Griekenland draaien – door de economische wortel die China hen voorhoudt- hun hand er niet voor om Europa tegen te werken in het afkeuren van de Chinese militaire activiteiten in de Zuid-Chinese Zee, de dagelijkse schendingen van de mensenrechten en de inbreuken op de soevereiniteit van een aantal landen.

Een tweede reden om ons zorgen te maken is dat, waar Mao het moest doen met boekverbrandingen, Xi via virtuele data het leven van de burger verregaand kan controleren.

Het is dan ook – eerder dan paranoïde – logisch dat we ons wapenen tegen misbruik van data en spionage. 

Recent bleek dat ook de Vlaming wat op zijn tellen mag gaan passen. Chinese bedrijven willen in toenemende mate in onze economie investeren. Dat klinkt geweldig, maar bij nader inzien is het feit dat onze bedrijven op termijn in handen zouden raken van een autoritaire Chinese staat zorgwekkend. Ze richten hun pijlen niet voor niets op zeer strategische sectoren, die in China zelf doorgaans netjes afgeschermd zijn voor buitenlands kapitaal. Bovendien mag ons Belgenland dan wel klein zijn, het huist de belangrijkste organen van het Europees bestel en daarvan zijn de Chinese autoriteiten zich bewust. Het is dan ook – eerder dan paranoïde – logisch dat we ons wapenen tegen misbruik van data en spionage.

Geert Bourgeois liet al verstaan dat hij in de toekomst buitenlandse investeringen in gevoelige sectoren wat nauwer in de gaten wil houden. Maar in zijn decreet ontbreekt het aan een duidelijke verdeling van bevoegdheden tijdens dergelijke screening en aan heldere definities over wat nu precies ‘strategisch’ is. Bovendien behoeft de Chinese uitdaging een Europees antwoord. Zelfs als de alertheid op het Vlaams niveau toeneemt, dan zorgt de verdeling tussen de Europese lidstaten er alsnog voor dat China een voetje tussen de deur krijgt. Data is macht en macht is wat Xi Jinping wil. In China heeft hij de klus al grotendeels geklaard. De volgende halte is het Westen.

 

Astrid Pepermans is doctoraatsstudente en assistente aan de vakgroep Politicologie van de VUB. Haar onderzoek betreft de Sino-Europese politieke en economische relaties.