“‘'De VS moeten van hun superioriteitsgevoel tegenover Latijns-Amerika af'’

De Amerikaanse diplomaat George Kennan wordt gezien als architect van het beleid in de Koude Oorlog om de Sovjet-Unie in te dammen. Minder bekend is dat hij ook de vader is van het Amerikaanse beleid ten aanzien van Latijns-Amerika. Terwijl de indamming van de Sovjets intussen verleden tijd is, is dat andere beleid nog steeds niet van tafel.

De ideeën van Kennan kunnen worden samengevat in de woorden ‘dominantie en discipline’. Het is pas onder Obama dat de VS een andere koers willen varen – maar het is de vraag of dat gaat lukken.

Kennan was pessimistisch over het democratische levensgevoel in het door geweld en armoede geteisterde continent.

Public Domain

Prikkels

In 1950 schreef Kennan een bericht aan Washington, nadat hij een rondgang door Latijns-Amerika had gemaakt. Hij was pessimistisch over het democratische levensgevoel in het door geweld en armoede geteisterde continent. Volgens hem was het cruciaal dat Latijns-Amerika de druk van het communistische blok zou weerstaan. De VS moesten zich daarom veel steviger opstellen en leiders actief prikkelen tot pro-Amerikaans beleid.

Maar het moest niet blijven bij prikkels. ‘Waar de concepten en de tradities van de volksregering te zwak zijn om de communistische aanval te pareren’, schreef hij, moesten de VS kiezen voor ‘harde overheidsmaatregelen’ om het communistische sentiment de kop in te drukken. Dit was noodzakelijk, zelfs als deze maatregelen misschien niet passen bij ‘Amerikaanse ideeën over democratische procedures’.

Kapitaal

Dit zou vergezeld moeten gaan van meer Amerikaanse investeringen, vond Kennan. Maar daarbij merkte hij op dat kapitaal misschien wel beter beschermd zou worden door omkoping dan door diplomatie. De kansen voor investeerders hangen in veel gevallen meer af van ‘de corrumpeerbaarheid van de regimes dan van hun verlichte ideeën.’

In de kern draaide Kennans advies om dominantie, oftewel democratie onder dwang. De VS moesten hun positie als grootmacht benadrukken, waar Latijns-Amerika niet buiten kon. Regeringen die dat wel probeerden, moesten direct of indirect worden gedisciplineerd. Zo was de prijs van niet-samenwerken ‘voor hen altijd groter dan voor ons.’

Nieuwe samenwerking

Obama is de eerste president die vastberaden lijkt om het Amerikaanse beleid de eenentwintigste eeuw in te loodsen. Op de recente Top van de Amerika’s in Panama benadrukte hij dat de Koude Oorlog verleden tijd is. Hij wilde niet in oude conflicten vast blijven zitten, maar nieuwe samenwerking zoeken met Latijns-Amerikaanse leiders.

‘Als de VS echt willen werken aan een serieus partnerschap met hun zuiderburen, dan moeten ze niet alleen hun beleid, maar ook hun houding veranderen.’

Link

Lees ook: Een vlot op het dak

Bovendien herhaalde Obama zijn wens voor een ‘nieuw begin’ in de relatie met Cuba. Hij voegde de daad bij het woord door Cuba van de lijst te schrappen van landen die terrorisme sponsoren.

Desondanks hebben de VS de erfenis van democratie door dwang nog niet helemaal achter zich gelaten. Nergens is dat duidelijker dan in de sancties tegen Venezolanen uit de politie en het leger die beschuldigd zijn van geweld tegen demonstranten vorig jaar. Deze sancties laten zien hoe invloedrijk Kennans geloof nog is in het recht of zelfs de plicht van de VS om zich te mengen in binnenlandse aangelegenheden van Latijns-Amerikaanse landen wanneer het beleid hen niet zint.

Als de VS echt willen werken aan een serieus partnerschap met hun zuiderburen, dan moeten ze niet alleen hun beleid, maar ook hun houding veranderen. Die houding is geworteld in een heel oud superioriteitsgevoel. De vraag is nu hoe lang de visie van Obama en die van Kennan naast elkaar kunnen bestaan. De volgende presidentsverkiezingen zullen het misschien laten zien. Zal het beste van Obama triomferen of het slechtste van Kennan?

Juan Gabriel Tokatlian is hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Torcuato Di Tella in Buenos Aires.