Klimaattop Glasgow: ‘Leiders moeten aan de slag voor het te laat is’

Volgens secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres dragen we allen de verantwoordelijkheid onze gezamenlijke toekomst veilig te stellen. Bij de start van de klimaattop in Glasgow is hij streng voor regeringen over de hele wereld: ‘De acties tot nu toe voldoen gewoon niet.’

De klimaatcrisis is code rood voor de mensheid.

Wereldleiders worden binnenkort op de proef gesteld op de VN-Klimaatconferentie (COP26) in Glasgow. Hun acties, of inactiviteit, zullen tonen hoe ernstig zij de noodsituatie van onze planeet willen aanpakken.

De waarschuwingen zijn onontkoombaar: overal bereiken temperaturen nieuwe hoogtes; biodiversiteit bereikt een nieuw dieptepunt; oceanen warmen op, verzuren en verstikken in plastic afval. Tegen het einde van de eeuw zullen stijgende temperaturen grote delen van onze planeet veranderen in dode zones voor de mensheid.

De waarschuwingen zijn onontkoombaar.

En het gerespecteerde medische tijdschrift The Lancet beschreef klimaatverandering onlangs als het ‘bepalende verhaal van de menselijke gezondheid’ in de komende jaren. Het wordt een crisis gekenmerkt door wijdverspreide honger, ademhalingsziekten, dodelijke rampen en uitbraken van besmettelijke ziekten die nog erger kunnen zijn dan COVID-19.

Ondanks die oorverdovende alarmbellen zien we in de meest recente rapporten van de Verenigde Naties nieuw bewijs dat de acties van regeringen tot nu toe gewoon niet voldoen aan wat zo hard nodig is.

Recente nieuwe aankondigingen voor klimaatactie zijn welkom op dit kritieke moment, maar onze wereld stevent toch af op rampzalige wereldwijde temperatuurstijgingen ruim boven 2 graden Celsius.

Dat is ver verwijderd van de doelstelling van 1,5 graad Celsius waarover de wereld het eens is geworden in het Akkoord van Parijs, een doel waarvan de wetenschap ons vertelt dat het de enige duurzame weg voor onze wereld is.

Dat doel is volledig haalbaar. Als we de wereldwijde uitstoot dit decennium met 45 procent ten opzichte van het niveau in 2010 verminderen. Als we klimaatneutraliteit tegen 2050 bereiken. En als de wereldleiders naar Glasgow komen met gedurfde, ambitieuze en verifieerbare doelstellingen tegen 2030 en een nieuw, concreet beleid om deze ramp te keren. Vooral de leiders van de G20 moeten resultaten boeken.

De tijd van diplomatieke beleefdheden is voorbij. Als regeringen, vooral de G20-regeringen, niet opstaan en deze inspanning leiden, stevenen we af op vreselijk menselijk leed.

Maar alle landen moeten beseffen dat het oude ontwikkelingsmodel gebaseerd op verbranding van koolstof een doodvonnis is voor hun economieën en onze planeet.

We moeten koolstofvrij worden, elke sector en elk land. We moeten subsidies verschuiven van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie en vervuiling belasten, niet mensen. We moeten een prijs zetten op koolstof en dat geld inzetten voor veerkrachtige infrastructuren en jobs.

En we moeten steenkool tegen 2030 elimineren in OESO-landen, en tegen 2040 in alle andere landen. Steeds meer regeringen hebben beloofd te stoppen steenkool te financieren, en de privésector moet dringend hetzelfde doen.

Mensen verwachten terecht dat hun regeringen het voortouw nemen. Maar we dragen allemaal de verantwoordelijkheid om onze gezamenlijke toekomst veilig te stellen.

Bedrijven moeten hun klimaatimpact verminderen en hun activiteiten en financiële stromen volledig en op een geloofwaardige manier afstemmen op een klimaatneutrale toekomst. Geen excuses meer; geen greenwashing meer (het zich groener of maatschappelijk verantwoordelijker voordoen dan werkelijk het geval is, nvdr.).

Zowel openbare als privé-investeerders moeten hetzelfde doen. Ze zouden zich moeten aansluiten bij koplopers zoals de alliantie van klimaatneutrale vermogensbezitters en het eigen pensioenfonds van de Verenigde Naties. Dat doet het met zijn koolstofverminderende investeringsdoelstellingen voor 2021 sneller en beter dan vooropgesteld, met een vermindering van 32 procent dit jaar.

We hebben wereldwijde solidariteit nodig om alle landen te helpen om deze overgang te maken.

Individuen in elke samenleving moeten betere, meer verantwoorde keuzes maken in wat ze eten, hoe ze reizen en wat ze kopen. Jongeren en klimaatactivisten moeten blijven doen wat ze doen: actie eisen van hun leiders en hen op hun verantwoordelijkheid wijzen.

We hebben wereldwijde solidariteit nodig om alle landen te helpen om deze overgang te maken. Ontwikkelingslanden worstelen met schulden- en liquiditeitscrises. Ze hebben steun nodig.

Openbare en multilaterale ontwikkelingsbanken moeten hun klimaatportefeuilles aanzienlijk vergroten en hun inspanningen opdrijven om landen te helpen bij de overgang naar klimaatneutrale, veerkrachtige economieën. De ontwikkelde wereld moet dringend voldoen aan haar toezegging van ten minste 100 miljard dollar aan jaarlijkse klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden.

Donoren en multilaterale ontwikkelingsbanken moeten minstens de helft van hun klimaatfinanciering besteden aan aanpassing en veerkracht.

De Verenigde Naties werden 76 jaar geleden opgericht om consensus te bereiken voor actie tegen de grootste bedreigingen voor de mensheid. Maar zelden hebben we te maken gehad met een crisis als deze, een echte existentiële crisis die, als ze niet wordt aangepakt, niet alleen ons bedreigt, maar ook toekomstige generaties.

Er is één weg vooruit. Een toekomst van 1,5 graad warmer is de enige levensvatbare toekomst voor de mensheid.

António Guterres is secretaris-generaal van de Verenigde Naties.