Na de Zwarte Zomer van Gaza

Scenario één. Sunny side up.

De Palestijnse éénheidsregering van rivalen Hamas en Fatah uit 2014 houdt stand. Na de Verenigde Staten wordt die ook erkend door de Europese Unie, temeer daar de ordetroepen uit Ramallah nodig zijn om, samen met EU ambtenaren de grens tussen Gaza en Egypte te beveiligen.

Dat is namelijk één van de vele stipulaties van het staakt-het-vuren met Israël dat tot ieders verbazing ook stand houdt. Dat heeft te maken met de dictatuur in Egypte die de Palestijnse geestgenoten van de Moslimbroeders niet bepaald genegen is. Steun aan de Palestijnen gaat meer en meer aan Hamas voorbij. De Fatah beweging van president Mahmoud Abbas profiteert daarvan, maar ook Mustafa Barghouti, leider van het Palestinian National Initiative en andere basisgroepen.

Met de Europese Unie op kop, eindelijk, lijkt de internationale gemeenschap door te hebben dat een enge focus op het in het zadel houden van Mahmoud Abbas -stabiliteit voor alles- geen heil brengt. Meer nog, de stabiliteit zou wel eens in het gedrang kunnen komen als natuurlijke ontwikkelingen binnen de Palestijnse samenleving tegengehouden worden op het politieke niveau.

De Israëlische burgers willen niet langer opdraaien voor de onverzettelijkheid van enkelen.

In 2015 komen er dan nieuwe parlements- en presidentsverkiezingen. President Barghouti vindt aan Israëlische zijde, na de vroegtijdige val van de regering Netanyahu, plots weer iemand om mee te praten. Documenten gelekt via Wikileaks zetten minutieus de werkelijke kosten van de nederzettingspolitiek voor de Joodse staat op een rijtje. Daarenboven kost de groeiende internationale boycot handenvol geld. De Israëlische burgers willen niet langer opdraaien voor de onverzettelijkheid van enkelen. Die samenloop van omstandigheden geeft Yair Lapid de mogelijkheid te trachten het groeiende isolement van Israël te doorbreken.

Na het staakt-het-vuren van 2014 en de geleidelijke opheffing van de blokkade rondom Gaza beleeft dat gebied inmiddels een sterke economische opgang. Af en toe pogen kleine groepen de rust te verstoren. Ze schieten een enkele raket af richting Israël, maar de ééngemaakte Palestijnse ordediensten slagen er telkens in om de verantwoordelijken in te rekenen en verdere escalatie te voorkomen.

ok in de Westbank blijft het rustig. De nieuwe Israëlische regering kondigt meteen na haar aantreden een volledige bouwstop af in de nederzettingen. Het daagt in Tel Aviv dat het land voor grote broer Amerika lang niet meer dezelfde strategische positie inneemt in de regio. De VS oriënteren zich sterker en sterker naar het Verre Oosten. Vanaf 2014 zijn ze de grootste olieproducent ter wereld en onderweg om zelfbedruipend te zijn op het vlak van energie. Niet alleen schaliegas maar ook de steeds goedkoper wordende zonne-energie zijn hiervoor verantwoordelijk.

Inmiddels houdt de chaos in Syrië en in Irak wel aan. Analisten bediscussiëren die gezamenlijke bedreiging voor Israël en staten als Jordanië, Saoedi-Arabië, en andere landen. In welke mate was dat doorslaggevend in het succes van gesprekken tussen de Arabische Liga en de Joodse staat, en voor de onderhandelingen tussen de nieuwe regeringen in Ramallah en Tel Aviv? Nogmaals, voer voor historici.

Nog voor 2020 wordt er een principeakkoord gesloten, niet op het gazon van het Witte Huis maar in een obscuur dorpje in Duitsland waar onderhandelaars zich maandenlang bogen over een Byzantijns kluwen aan regelingen en stipulaties. Amerikaanse, Europese, en Arabische hoofden zijn daarbij aanwezig, maar het is China dat bergen verzet om zijn toegenomen economische macht te verzilveren met het afschieten van de diplomatieke hoofdvogel. Europese diplomaten zijn het erover oneens of de keuze van die locatie, en niet pakweg Beijing, uiting is van de vermaarde Chinese discretie of een subtiele vreugdedans op Europees grondgebied.

De enorm complexe twee-staten oplossing, een geostrategische boedelscheiding zeg maar, leidt tegen 2024 net tot meer integratie; een heuse vrije handelszone tussen Israël, Palestina, Egypte en Jordanië. Later sluiten ook Saoedi-Arabië, Yemen, en Libanon zich daarbij aan. Investeerders uit China staan op de eerste rij om van die nieuwe groeipool een graantje mee te pikken.

Scenario twee. Worst Case Scenario

De versoepeling van het embargo, afgesproken na een zoveelste oorlog om Gaza, blijkt onvoldoende om genoeg Gazanen aan een job te helpen, en een uitzicht te bieden op een beter leven. Vooral het uitblijven van een zee- en luchthaven weegt. De potentieel erg productieve (en goedkope) landbouwers van Gaza geraken hun goederen niet kwijt op de voor hen ontoegankelijke internationale markt. Buren Israël en Egypte houden de deur dicht.

Moedeloosheid en verdeeldheid gaan hand in hand. Hamas is dan ook niet in staat of zinnens om raketlanceringen door eigen manschappen of andere groepen richting Israël te stoppen. Ze krijgen ook meer en meer te maken met een vertakking van de zogenaamde Islamitische Staat die nog steeds furore maakt in Syrië en Irak. Het als te gematigd afgeschilderde Hamas dreigt zijn grip te verliezen op de verpauperende bevolking van het opeengepakte Gaza.

In de Sinaï woestijn worden Egyptische ordetroepen met de regelmaat van de klok in hinderlagen gelokt.

Om uiting te geven aan hun frustraties met gevangenisbewaarders Israël en Egypte krijgen die staten steeds meer en betere raketten op hun dak. In de Sinaï woestijn worden Egyptische ordetroepen met de regelmaat van de klok in hinderlagen gelokt. Oppositiegroepen gebruiken dat soort aanvallen evenzeer om vergeldingsacties uit te lokken.

Hamas krijgt daarbij telkens het meeste te verduren. Dit leidt al in 2015 tot een nieuwe Gaza-oorlog. Deze keer reiken de Palestijnse raketten tot aan de Libanese grens. Ook Eilat komt zwaar onder vuur te liggen. De Israëlische reactie overtreft de van voorgaande interventies in felheid en gewelddadigheid. In de eerste fase alleen al zijn er duizenden slachtoffers te betreuren. Na weken van zware luchtbombardementen volgt er een algemeen grondoffensief.

Het Israëlische leger heeft meer dan ooit te duchten van steeds geavanceerdere guerrilla technieken. Honderden soldaten sneuvelen. De nieuwe premier Avigdor Lieberman wil zich bewijzen en kondigt een “tijdelijke” militaire (her)bezetting af van de gehele Gazastrook. Totdat de strijd tegen het terrorisme “gewonnen” is. Europa laat tegenstrijdige geluiden horen. Israël noch Hamas ervaren betekenisvolle druk om aan de orgie van geweld een einde te maken.

De Palestijnse éénheidsregering, in het leven geroepen in de lente van 2014, wordt door de VS en Europa weliswaar erkend, maar concrete steun komt er vanuit die hoek niet. In de meer en meer door nederzettingen en exclusieve kolonistenwegen versnipperde Westbank kan de overheid haar taken sowieso nog nauwelijks uitoefenen. Over zestig procent van diezelfde Westbank, de zogenaamde ‘Area C’, heeft de Palestijnse politie geen enkele zeggenschap. Omdat Israëlische troepen enkel bescherming bieden aan de Joodse kolonisten die daar wonen, beginnen Palestijnen hier en daar het recht in eigen handen te nemen. Op individuele basis. In clanverband. Per politieke groepering. Religieuze affiliatie.

De chaos verspreidt zich, ook naar ‘Area B’ waar Israëlis en Palestijnen volgens het teloorgegane Oslo Akkoord samen voor de veiligheid zouden zouden moeten instaan.

De chaos verspreidt zich, ook naar ‘Area B’ waar Israëlis en Palestijnen volgens het teloorgegane Oslo Akkoord samen voor de veiligheid zouden zouden moeten instaan. De enkel door Fatah gedragen Palestijnse autoriteit verliest in de lente van 2016 de controle over de steden; eerst Jenin, maar dan ook Nablus. Ramallah, Bethlehem en Jericho moeten er ook aan geloven. In Hebron geldt er avondklok. Dagelijkse zijn er schietpartijen tussen Israëlische soldaten en Palestijnse strijders, maar ook tussen soldaten en zelfverklaarde Joodse rebellen die tegen de “gematigde” regering in Tel Aviv ageren.

De nieuwe Israëlische regering – ze volgen zich nu in snel tempo op- ziet zich genoodzaakt om ook de Westbank opnieuw volledig te bezetten en rechtstreeks militair bestuur in te stellen. Ze slaagt er echter niet meteen in om de anarchie te bedwingen. De Palestijnse bevolking is radeloos, en in toenemende mate speelbal van allerhande facties.

De Verenigde Naties noch de Europese Unie reageren snel en krachtdadig genoeg om positieve invloed uit te oefenen. Ondanks de verminderde strategische positie van Israël blijven de VS het land wel steunen, met materieel, geld, en diplomatische dekking.

En dan is er de budgetcrisis in het Amerikaanse Congres. Fiscale haviken blokkeren de motie die ervoor moest zorgen dat de geldkraan openblijft, niet omdat ze zich tegen Israël keren, maar om zo de zittende president voor het blok te zetten. Net nu Israël die steun zo hard nodig heeft. Net nu het internationale wapenembargo pijn begint te doen.

Aan het begin van de jaren twintig is het in en rond de havens van Ashdod en Haifa veel kalmer dan een tiental jaar geleden. Veel Europese landen boycotten niet enkel producten uit de nederzettingen, maar ook uit de rest van Israël. Toeristen blijven sowieso weg. De regering heerst wel over het hele “historische” grondgebied, van de Middellandse Zee tot aan de Jordaan.

De draconische noodwetten van 2021, afgekondigd over de Westbank, Gaza, maar ook in Umm Al-Fahm, Nazareth, Tiberias en Haifa, brengen een zekere mate van kalmte. De kosten, in mensenlevens en internationale standing, zijn niet te overzien.

In het land dat ook het hunne is, van de Middellandse Zee tot aan de Jordaan, willen zij hun stem laten horen.

De gevechten luwen maar Palestijnen blijven op straat komen. Het experiment met zelfbestuur is finaal voorbij. In het land dat ook het hunne is, van de Middellandse Zee tot aan de Jordaan, willen zij hun stem laten horen. Maar vooral, hun stem uitbrengen. Die strijd voor respect, mensenrechten en nationale soevereiniteit neemt in 2024 de vorm aan van een harde strijd voor enkelvoudig stemrecht -een strijd waarvan aangenomen werd dat die in 1994, in Zuid-Afrika afgerond was.