Over het nieuw gesloten centrum 127bis in Steenokkerzeel

Oordopjes en speelfaciliteiten kunnen inhumaan terugkeerbeleid voor gezinnen niet maskeren

In augustus zullen de eerste gezinnen zonder wettige verblijfspapieren aankomen in het gesloten centrum 127bis te Steenokkerzeel, net naast de opstijgende en afdalende vliegtuigen van Brussels Airport. De Belgische overheid zal deze families met kinderen opsluiten in afwachting van hun repatriëring. Dergelijke praktijken werden tien jaar geleden stopgezet na drie veroordelingen door het Europese Hof.

 

De dubbele rij hoge hekken drukt je met de neus op de feiten: dit gaat wel degelijk over vrijheidsberoving.

De gezinnen zullen worden ondergebracht in twee woningen voor zes personen en twee voor acht personen. Iedere woning is ingericht met een woonkamer, een open keuken, apart toilet, badkamer met douche, een bergruimte en twee tot drie slaapkamers. De houten huisjes kijken uit op twee betonnen platen waar ze in de toekomst nog meer wooneenheden op kunnen bouwen. De dubbele rij hoge hekken drukt je met de neus op de feiten: dit gaat wel degelijk over vrijheidsberoving. De ‘trompe-l’oeil’ met afbeeldingen van Vlaamse graanvelden onder een helderblauwe hemel doet daar geen enkele afbreuk aan.

Aan PR ontbrak het niet. De Dienst Vreemdelingenzaken heeft in de aanloop van de opening van het detentiecentrum de gelegenheid gegeven aan het Parlement, de ngo’s en de pers om er een bezoek te brengen. Onder het oorverdovende lawaai van het drukke vliegtuigverkeer op de landingsbaan, zo’n 250 meter verderop, kon de civiele samenleving op die manier een blik werpen op de – het dient gezegd - best wel comfortabel ingerichte huisjes. ‘Wie straks last ondervindt van geluidshinder, zal oordopjes mogen vragen aan het dienstdoende personeel’, aldus directeur-generaal van de Dienst Vreemdelingenzaken, Freddy Roosemont, tijdens de persconferentie in juli.

© Esmeralda Borgo

 

Oud voornemen

Het idee om opnieuw gezinnen met kinderen op te sluiten is niet nieuw in België. In de periode voor 2001 gold de praktijk waarbij één van de ouders werd vastgehouden terwijl de rest van het gezin in vrijheid was. De vrije gezinsleden meldden zich soms niet aan op de datum van het gedwongen vertrek, en daarom begon de Dienst Vreemdelingenzaken volledige gezinnen vast te houden.

Jaar na jaar sloot België meer families in de detentiecentra op, met een piek van bijna vierhonderd gezinnen in 2006.

Jaar na jaar sloot België meer families in de detentiecentra op, met een piek van bijna vierhonderd gezinnen in 2006. Tussen 2004 en 2008 werden meer dan tweeduizend gezinnen overgebracht naar het administratieve detentiecentrum 127bis.

België kreeg daarvoor drie veroordelingen van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens waarna Staatssecretaris Turtelboom de opsluiting van kinderen in 2008 volledig stopzette. De gezinnen werden vanaf toen opgevangen in open gezinswoningen, de “turtelhuisjes”, van waaruit hun terugkeer werd voorbereid.

Vandaag zijn er 28 dergelijke woningen, verspreid over Tubize, Tielt, St-Gillis-Waas en Beauvechain. De gezinnen worden er begeleid door terugkeercoaches. Niet iedereen laat zich echter repatriëren: in 2017 kozen 37 procent van de families het hazenpad.

De Belgische overheid had dit voorzien: in 2011 al werd de Vreemdelingenwet aangepast waardoor ons land opnieuw gezinnen met kinderen zou kunnen opsluiten. Toenmalig staatssecretaris voor Migratie Wathelet wilde 34 aangepaste woonunits bouwen op het terrein van het gesloten centrum 127bis in Steenokkerzeel.

Wegens geldgebrek lag het project een aantal jaar stil, maar straks worden dus effectief vier wooneenheden in gebruik genomen. De Dienst Vreemdelingenzaken wil nu de zogenaamde cascade-aanpak toepassen, waarbij in laatste instantie zou worden overgegaan tot de plaatsing van het gezin in een gesloten structuur.

© Esmeralda Borgo

 

Straks opnieuw op het matje?

‘Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft België destijds veroordeeld omdat het gesloten terugkeercentrum 127bis, gelegen naast de luchthaven te Steenokkerzeel, niet adequaat was aangepast om gezinnen met kinderen op te vangen, met een inbreuk op het recht op privacy en het recht op gezinsleven tot gevolg’, benadrukte huidig staatssecretaris Francken in z’n beleidsnota van 2014.

Het nieuwe systeem zou uitgaan van aparte gezinswoningen die aangepast zijn aan de situatie van gezinnen met kinderen, waardoor deze rechten volgens hem worden geëerbiedigd. Een op maat gemaakt lessenpakket, creatieve ontspanning en diverse sportactiviteiten moeten verder garanderen dat kinderen een zo normaal mogelijk leven leiden.

De vraag is eerder of dit wel volstaat om de psychische schade bij kinderen te verzachten.

Aan louter materieel comfort zal het wellicht niet ontbreken. De vraag is eerder of dit wel volstaat om de psychische schade bij kinderen te verzachten. Het onbegrip waarom ze als onschuldigen in een gevangenis zitten. Het trauma dat ze oplopen wanneer ze opgepakt worden. De verbijstering om je ouders in de handboeien te zien.

In 2016 heeft het Europese Hof voor de Mensenrechten Frankrijk veroordeeld voor de detentie van kinderen in een centrum, waar de materiële omstandigheden van het centrum op zich geen probleem vormden. In een van de zaken ging het over een gesloten centrum in de directe nabijheid van de geluidsoverlast van landingsbanen van een luchthaven, wat ook in Steenokkerzeel het geval is. Het Hof oordeelde dat de detentie van een jong kind gedurende zeven dagen, met blootstelling aan hevige geluidsoverlast, een opeenstapeling van mentale en emotionele agressies veroorzaakt, met zeer negatieve gevolgen voor een klein kind.

Hoe kort is “van korte duur”?

Het arrest veroordeelde Frankrijk omwille van een detentie van zeven dagen terwijl in Steenokkerzeel kinderen tot vier weken opgesloten kunnen worden. Het valt verder nog af te wachten of de detentie effectief tot vier weken “beperkt” zal blijven. België staat er immers al om bekend om in de reeds bestaande gesloten centra de tellers op nul te zetten door een nieuw bevel tot vasthouding uit te vaardigen telkens de persoon zich tegen terugkeer verzet of van “titel” verandert. Dat laatste is bijvoorbeeld het geval wanneer iemand in detentie een nieuwe asielaanvraag indient. Daardoor zitten mensen in realiteit vaak veel langer vast dan de wettelijke voorgeschreven periode.

© Esmeralda Borgo

 

Onevenredige maatregel

In 2016 verzocht de Europese Commissaris voor de mensenrechten Nils Muižnieks in een brief aan Staatssecretaris Francken de opsluiting van migrantenkinderen niet te hervatten. ‘Administratieve detentie zou nooit op kinderen mogen worden toegepast, ook niet als laatste redmiddel en ook niet voor een korte periode’, schreef Muižnieks, ‘omdat het een onevenredige maatregel is die ernstig nadelige gevolgen voor hen kan hebben.’

‘Detentie van kinderen kan nooit gerechtvaardigd worden op basis van de afwezigheid van een verblijfsrecht’

Diverse onderzoekers en instanties hebben al benadrukt dat opsluiting van kinderen een nefaste impact heeft op hun psychisch welzijn. ‘Detentie van kinderen kan nooit gerechtvaardigd worden op basis van de afwezigheid van een verblijfsrecht’, zegt ook het internationale kinderrechtencomité, en het Europese Parlement bracht recent nog een resolutie uit waarin het onderlijnt dat ‘kinderen niet om immigratieredenen mogen worden vastgehouden’.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Muižnieks’ schriftelijke verzoek werd in juni 2018 herhaald door zijn opvolgster, Dunja Mijatović, die bovendien vroeg om meer werk te maken van de verbetering van alternatieve oplossingen. ‘De laatste jaren is heel wat kennis ontwikkeld om alternatieven voor detentie werkbaar te maken’, schreef Mijatović. ‘Ik moedig u uitdrukkelijk aan om op deze weg door te gaan en niet terug te keren naar eerdere detentiepraktijken, die de bescherming van kinderrechten in gevaar brengen.’

Het mocht niet baten: in beide gevallen bevestigde Francken schriftelijk dat België wel degelijk zou doorzetten met de detentie van de gezinnen in de aangepaste woningen te Steenokkerzeel.

Vandaag de theorie, straks de praktijk

Tijdens de bezoeken stelde de Dienst Vreemdelingenzaken alles in het werk om de aanwezigen te overtuigen van het feit dat het belang en de behoeften van het kind centraal zullen staan. De zeer nabije toekomst zal moeten uitwijzen wat dit concreet betekent.

De ervaring met de bestaande detentiecentra is alvast weinig hoopgevend. Rapporten toonden aan dat theorie en praktijk er mijlenver uit elkaar kunnen liggen. In 2009 schreef de federale ombudsman een lijvig document vol kritiek en dringende aanbevelingen. Begin 2017 trokken zes mensenrechtenorganisaties opnieuw aan de alarmbel. Op basis van de bezoeken die zij brachten aan gedetineerden concludeerden zij dat de praktijk van administratieve detentie in de gesloten centra duidelijk in strijd is met de mensenrechten en de menselijke waardigheid. Benieuwd wat dit straks zal betekenen voor de praktijk in de gesloten woonunits.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.