Over democratie en de democratisering van de Arabische wereld

Met ingehouden adem kijken we toe hoe de epische strijd tussen een oude dictatuur en een jonge burgerbevolking zich voltrekt. Nieuwe technologieën creëren nieuwe mogelijkheden. Het nut van Twitter en Facebook als razendsnelle informatiekanalen is ondertussen bewezen. Dit soort historische momenten waarop de dictatuur erin slaagt beide sites plat te leggen heeft zelfs voor inspiratie gezorgd bij Google waar ze nieuwe manieren van communicatie ontwikkelen om de vrijheidslievende kreten van de Egyptenaren alsnog in de ether te krijgen.

Democratie is het summum van alle bestuurssystemen die we kennen, ondanks de talrijke mankementen. Het is een systeem dat onlosmakelijk verbonden is met het individuele en collectief recht op vrijheid. De democratische burger hangt af van democratie en vrijheid en vice versa. Armoede, zoals uit de praktijk blijkt, is de vernietiging van vrijheid. Wat we zien gebeuren ten zuiden van de Middellandse Zee is niet iets waar we bang voor moeten zijn. De haast paranoïde angst voor de Moslimbroeders is al te vaak gebruikt in het verleden om het deksel op de ketel te houden. Zoals Robert Fisk terecht stelt is die angst ongegrond en totaal absurd.

Ervaring leert ons echter dat angst, een primitief instinct, niet zomaar afgedaan moet worden als zijnde irrelevant maar moet beantwoord worden met onderbouwde argumenten.

Ten eerste vertegenwoordigen de Moslimbroeders slechts een fractie van de Egyptische bevolking (20% volgens Robert Fisk) en zal het dus conform de regels van het spel coalities en dus ook compromissen moeten maken. Het NV-A met om en bij de 30% van de stemmen komt ook niet aan regeren toe zonder een evenwichtig compromis. Waarom zouden de Moslimbroeders dat wel kunnen?

Het vervangen van een dictator door een islamitische paus is geen optie. Om die reden loopt elke vergelijking met de opkomst van Khomeinisme mank.

Ten tweede is deze revolutie een revolutie van gans het volk. Op het Tahrir-plein waar de revolutie een gezicht kreeg liepen vrouwen en mannen, jong en oud, rijk en arm, gelovig en ongelovig samen. Een gemeenschappelijke vijand maakt dat mogelijk. Hij heeft hen doen veranderen. De opstand tegen Moebarak bracht het volk samen en heeft bruggen geslaan tussen diverse bevolkingsgroepen die na de opstand zeer nuttig zullen zijn voor de verkiezing van nieuwe leiders. De revolutie was met andere woorden nooit een door de Moslimbroeders georchestreerd schouwspel.

Ten derde hebben de Moslimbroeders in de loop van de jaren heel wat pluimen verloren. De organsatie bestaat sinds 1928 en werd opgericht op basis van opvattingen die eigen zijn aan die tijd. De huidige leiding van de Moslimbroeders zullen nu ook beseffen dat hun rol in de samenleving herzien moet worden. De partij is sociaal-economisch links en ethisch rechts-conservatief. Je zou je kunnen vragen wat het verschil is met heel wat leden van de Europese Volkspartij.

Uiteindelijk zal de politieke expressie van de islam in zijn verschillende gedaanten in de landen met een moslimmeerderheid zich moeten schikken naar de regels van het democratisch spel en de eigen egalitaire logica. Islam kan net als eender welke andere ideologie (inclusief die van de georganiseerde vrijzinnigheid) op een blinde en dogmatische manier geïnterpreteerd worden met een onderdrukkend systeem als gevolg. Dat is echter niet waar Arabieren in het Midden-Oosten op staan te wachten. Het vervangen van een dictator door een islamitische paus is geen optie. Om die reden loopt elke vergelijking met de opkomst van Khomeinisme mank.

Finaal gaat het om vrijheid. Democratie is er om onze individuele vrijheid te beschermen. Zonder democratie is er enkel de illusie van vrijheid. En vrijheid zonder doel is even zinloos als democratie zonder burgerzin. Laat ons daarom hopen dat Europa zich de waardige erfgenaam van de Verlichting zal tonen en de democratisering van de Arabische volkeren voluit en zonder voorwaarden actief zal ondersteunen.