‘Vrede sluiten met de natuur is mogelijk, als we nu beginnen’

‘Onze ecologische, sociale en economische uitdagingen zijn met elkaar verbonden. Ze moeten samen worden aangepakt.’ Dat schrijft Inger Andersen, uitvoerend directeur van het Milieuprogramma van de Verenigde Naties. ‘Dit jaar moeten we vrede sluiten met de natuur.’

Zelfs te midden van een pandemie kan 2021 de geschiedenis ingaan als het jaar waarin we vrede sloten met de natuur en de planeet lieten opleven.

Nu COVID-19 ons leven op zijn kop zet, is er dringend actie nodig op wereldniveau die beantwoordt aan de steeds aanhoudende crisis. Drie milieucrises — klimaatverandering, natuurverlies en de ineenstorting van de natuur, en lucht-, bodem- en watervervuiling — verergeren de planetaire noodtoestand en zullen op lange termijn veel meer schade aanrichten dan COVID-19.

Er zijn geen excuses meer.

Wetenschappers hebben jarenlang uitvoerig beschreven hoe de mensheid de aarde en haar natuurlijke systemen aantast. De maatregelen die we nemen — van regeringen en financiële instellingen tot bedrijven en particulieren — schieten echter ver tekort om de huidige en toekomstige generaties te beschermen tegen een bloedhete aarde die geteisterd wordt door het massaal uitsterven van diersoorten en door giftige lucht en water.

In 2020 kondigde het VN-milieuprogramma (UNEP) aan dat de wereld deze eeuw nog steeds afstevent op een opwarming van de aarde van meer dan 3°C, ondanks een daling van de broeikasgasemissies door de pandemie.

Deze maand heeft de Dasgupta Review ons eraan herinnerd waarvoor UNEP ons al lang heeft gewaarschuwd: de voorraad natuurlijk kapitaal per capita — de bronnen en diensten die de natuur de mensheid biedt — is in iets meer dan twee decennia met 40 procent gedaald. En we weten dat maar liefst 9 van de 10 mensen wereldwijd vervuilde lucht inademen.

Antwoorden vinden op zulke ontmoedigende problemen is ingewikkeld. Het kost tijd. Maar experten hebben oplossingen gevonden. De economische onderbouwing is duidelijk. En de mechanismen en instellingen om ze uit te voeren zijn al aanwezig. Er zijn geen excuses meer.

Dit jaar brengen de VN regeringen en andere spelers samen voor dringende gesprekken over klimaatactie, biodiversiteit en landdegradatie. COVID-19 heeft deze topontmoetingen vertraagd en de voorbereiding ervan bemoeilijkt. Ook dat is geen excuus om niets te doen. Die topontmoetingen moeten aantonen dat de wereld het eindelijk serieus neemt met de aanpak noodsituatie van onze planeet.

Om de beleidsmakers tot de nodige actie aan te zetten, heeft de VN vandaag het Making Peace with Nature-rapport gepubliceerd. In het rapport wordt al het bewijsmateriaal van de milieuachteruitgang uit belangrijke wereldwijde wetenschappelijke studies gebundeld, samen met de meest vooruitstrevende ideeën over hoe die achteruitgang tegen te gaan. Het resultaat is een blauwdruk voor een duurzame toekomst die het menselijk welzijn op een gezonde planeet kan waarborgen.

Onze ecologische, sociale en economische uitdagingen zijn met elkaar verbonden. Ze moeten samen worden aangepakt. We kunnen de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen, waaronder het beëindigen van armoede, niet tegen 2030 bereiken als klimaatverandering en de ineenstorting van ecosystemen de voedsel- en watervoorziening in de armste landen van de wereld ondermijnen. We hebben geen andere keuze dan onze economieën en samenlevingen te hervormen door de natuur te waarderen en haar gezondheid centraal te stellen in al onze beslissingen.

Als we dat zouden doen, dan zouden banken en investeerders geen fossiele brandstoffen meer financieren. Regeringen zouden biljoenen dollars aan subsidies verschuiven naar natuurvriendelijke landbouw, schone energie en water. Wereldwijd zouden mensen gezondheid en welzijn voorrang geven boven consumptie en hun ecologische voetafdruk verkleinen.

Er zijn tekenen van vooruitgang, maar de problemen nemen sneller toe dan onze antwoorden. We moeten in 2021 niet een stap vooruit zetten, maar een sprong voorwaarts maken.

Momenteel hebben 126 landen zich ertoe verbonden naar een netto-nuluitstoot toe te werken. Alle landen worden opgeroepen om vóór de klimaatconferentie van de Verenigde Naties (COP) hun nationale bijdragen serieus op te trekken en onmiddellijk te beginnen met de overgang naar klimaatneutraliteit. Op de klimaatconferentie moeten de regeringen het ook eindelijk eens worden over de regels voor een wereldwijde koolstofhandelsmarkt. De 100 miljard dollar die de industrielanden beloofd hebben jaarlijks uit te trekken om de ontwikkelingslanden te helpen de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen, moet nu eindelijk vrijkomen.

De pandemie heeft aangetoond dat de mensheid ongelooflijk goed kan innoveren en op bedreigingen reageren, geleid door de wetenschap.

Nu we ook trachten tot overeenstemming te komen over een ambitieus biodiversiteitskader na 2020 dat een einde maakt aan de versnippering van onze ecosystemen, is het aan ons om de wereld te voeden zonder de natuur te vernietigen, bossen te kappen en onze oceanen leeg te zuigen.

We kunnen een prachtige economie creëren door over te stappen op circulaire economische systemen die bronnen hergebruiken, emissies verminderen en chemische stoffen en gifstoffen uitbannen die miljoenen vroegtijdige sterfgevallen veroorzaken — en dat alles terwijl we banen creëren.

Onze planetaire noodsituatie aanpakken is een inspanning van de hele samenleving. Maar regeringen moeten het voortouw nemen, te beginnen met een slim en duurzaam herstel van de COVID-19-pandemie waarbij op de juiste plaatsen wordt geïnvesteerd. Ze moeten kansen creëren voor toekomstige industrieën die welvaart scheppen. Ze moeten ervoor zorgen dat de overgang eerlijk en rechtvaardig verloopt, zodat er banen worden gecreëerd voor degenen die achterop raken. Ze moeten burgers een stem geven in deze ingrijpende beslissingen, ook al is dat virtueel.

We kunnen het. De pandemie heeft aangetoond dat de mensheid ongelooflijk goed kan innoveren en op bedreigingen reageren, geleid door de wetenschap. Met de drie planetaire crises — klimaatverandering, natuurverlies en vervuiling — staan we voor een nog grotere bedreiging dan COVID-19. Dit jaar moeten we vrede sluiten met de natuur en in elk daaropvolgend jaar moeten we ervoor zorgen dat die vrede standhoudt.