Wij hebben geen recht op cynisme als het over Congo gaat

Zo uniek is Congo dus in de wereldgeschiedenis. We kunnen ons echt geen enkele andere plek indenken waar mensen — of beter: mannen — elkaar sinds mensenheugenis de kop inslaan ter meerdere eer, glorie en verrijking van zichzelf. Ja, klop uzelf maar op de borst, beste Europeaan. De gruwelen in ex-Joegoeslavië even buiten beschouwing gelaten, houden wij het in onze contreien nu maar liefst een halve eeuw bloedbadvrij. Een aardig intermezzo in een eindeloos curriculum van zwijnerij.

Genoeg.

Natuurlijk is wat er gebeurt in Congo niet uniek, laat staan een accident de parcours. Het is wat er gebeurt als je decennia plunderbestuur opvolgt met een totaal gebrek aan bestuur. Wanneer twee buurlanden via steun aan milities voortdurend stokebrand spelen, verlekkerd op de grondstoffen van hun bodemrijke buur. Het is wat er gebeurt wanneer de werking van de overheid tot de laatste paperclip verwrongen is, het leger niet bij machte is om haar burgers te beschermen en de duurste VN-vredesmacht ooit zich in het beste geval beperkt tot het tellen van de lijken.

Knusse lafheid

Ik word kwaad als ik uitspraken lees als die van Jef Geeraerts. Omdat ze zo pessimistisch klinken? Nee. Natuurlijk zinkt de moed je in de schoenen bij de verhalen van verkrachtingen, het geweld van rebellengroepen die elkander in estafette opvolgen en de verdeeldheid van de internationale gemeenschap. Maar zelfs dan hebben wij geen recht op cynisme. Het is knusse lafheid, vergeleken bij de verbetenheid waarmee landbouwers, ondernemers, mensenrechtenactivisten, artsen en zovele anderen daar op dit ogenblik in de moeilijkste der omstandigheden toch iets opbouwen.

Is dat laatste dromerig optimisme? Geenszins. Het is wat mijn collega’s in de Kivu-streek vertellen. Tijdens de verschillende oorlogsvlagen zijn de boerenorganisaties er overeind gebleven en ondersteunen ze hun leden om de productie te verbeteren en samen zaken te doen.

Bralima

Zo is er in Bukavu brouwerij Bralima, bekend van de Primus. De ingrediënten van hun bier? Water, mout, hop, suiker en… rijst. Tot een tiental jaar geleden kwam het overgrote deel van die rijst uit Azië. In 2006, na de grote oorlog, besliste Bralima om haar rol op te nemen in de socio-economische opbouw van Congo: lokale rijst afnemen van de boeren in de regio, kwam voorop te staan. Vandaag komt 85% van de rijst die nodig is om bier te brouwen van de lokale boeren. Het doel van de brouwerij is 100% lokaal aan te kopen.

De wereld, en vooral Afrika, zal Congo, haar vruchtbare grond en haar duizenden boeren en boerinnen hard nodig hebben om in 2050 een wereld met 9 miljard monden te voeden.

Nu koopt Bralima die rijst natuurlijk niet enkel uit maatschappelijke overwegingen. Ook groothandels zoals DATCO of OLIVE willen maar al te graag meer lokale rijst gebruiken, omdat ze verser is dan de importrijst uit Azië en daardoor de voorkeur geniet van de consument.

Natuurlijk staan de boeren met hun coöperatieven nog niet waar ze moeten staan. Daarom ondersteunen we sinds vorig jaar twee kleine coöperatieven van rijstboeren en -boerinnen (COPA en COSOPRODA) in de vlakte van de Ruzizi rivier. Béatrice, de leidster van COPA vertelde hoe ze inmiddels nieuwe opslagplaatsen uit de grond stampten. Vroeger moest al de rijst dadelijk na de oogst verkocht worden aan een lage prijs, omdat iedereen dan verkoopt. Nu kunnen boeren later verkopen en nodigen ze handelaars uit om contracten te sluiten.

Groothandelaar DATCO wil samen met anderen investeren in een verwerkingsinstallatie voor rijst, die kwaliteit garandeert en grote hoeveelheden aankan. Ook brouwerij Bralima toont zich bereid te investeren. Iedereen lijkt te beseffen dat de ene niet meer zonder de andere kan. Met een basis aan landbouwscholing, een begin van mechanisatie en een open samenwerking met commerciële partners, zijn er hier op korte termijn grote sprongen te maken.

Welbegrepen eigenbelang

Zou het allemaal niet veel beter gaan moest er een overheid zijn die zorgt voor law and order? Natuurlijk, de corruptie en onveiligheid drijven de kosten van iedereen op. Maar de mensen maken er nu het beste van, omdat ze geen keuze hebben. Dus stel u even voor wat hier mogelijk is de dag dat de voortdurende dreiging en wetteloosheid wegvalt.

De wereld, en vooral Afrika, zal Congo, haar vruchtbare grond en haar duizenden boeren en boerinnen hard nodig hebben om in 2050 een wereld met 9 miljard monden te voeden. Wij moeten dus wakker liggen van wat er gebeurt in Oost-Congo, al was het maar uit welbegrepen eigenbelang. En Jef Geeraerts? Laat die maar verder slapen.

Jelle Goossens is medewerker van Vredeseilanden