Zijn holebirechten een imperialistische samenzwering?

Moeten we ons zorgen maken om de holebirechten in landen als Rusland, Oeganda en India? Of zijn al die internationale solidariteitsacties slecht vermomde manieren om de landen aan de buitenrand van het Westerse Rijk cultureel te ondergraven?

In zijn jongste MO*column Vervaldatum op seksuele gelijkheid? verwoordt Sidi Larbi Cherkaoui zijn bezorgdheid over de (opnieuw) toenemende repressie tegen holebi’s, onder andere in Rusland, Oeganda en India. ‘Niemand is veilig wanneer verworven vrijheden opnieuw in vraag worden gesteld’, stelde hij.

Op Facebook ontspon er zich een boeiende discussie over het onvermijdelijk internationale karakter van solidariteit, over de vraag wat soevereiniteit vandaag (en morgen) betekent, over de heel reële recuperatie van gemeende solidariteit door imperiale belangen, maar ook over de onhoudbaarheid van een houding die zulke recuperatie ten alle prijze wil vermijden. Want waarom zou iemand zich dan wel mogen bezighouden met (on)recht binnen de nationale of culturele grenzen van zijn eigen ruimte, en niet mogen meespreken en -denken aan de andere kant van die grenzen? We herpubliceren die discussie op MO.be, inclusief de nogal directe stijl die typisch is voor een weinig academische omgeving als Facebook, als een uitnodiging aan onze lezers om mee te discussiëren. In de aanloop naar de Winterspelen in Sotsji zal het debat immers zeker opnieuw op de (media-)agenda komen.

Deelnemers aan het FB-debat waren Sidi Larbi Cherkaoui (internationaal gelauwerd en gerenommeerd choreograaf en vaste MO*columnist), Bruno de Cordier (verbonden aan de Onderzoeksgroep voor Conflict- en Ontwikkelingsstudies van de Universiteit Gent. Hij leefde en werkte verschillende jaren in de voormalige Sovjet-Unie en in Zuid-Azië), Gaea Schoeters (journaliste, scenariste en auteur van onder andere Meisjes, Moslims en Motoren) en Catherine Vuylsteke (journaliste bij De Morgen en auteur van onder andere Onder Mannen, het verzwegen leven van Marokkaanse homo’s en Silent Stories -een documentaire over mannen en vrouwen die omwille van hun seksuele geaardheid gevlucht zijn).

Bruno De Cordier: “Maar ook elders zijn enkele landen stappen terug aan’t zetten in de rechten van de homoseksuele mens.” Tja… Dat is gewoon een bras d’honneur naar de pedante en vernederende internationale inmenging op dat vlak. Hoe meer internationale holebigroepen en hun plaatselijke onderaannemers, donororganismen, diplomaten en europarlementairen daarover gaan zaniken en de les gaan spellen, hoe erger het gaat worden.

Sidi Larbi Cherkaoui: Denk je? Wat is het alternatief?

Bruno De Cordier: Ja. Mijnheer Cherkaoui, ik twijfel niet aan de nobelheid van uw bedoelingen noch aan die van anderen die oprecht begaan zijn met problematiek in kwestie. Alleen is het gewoon een realiteit dat genderthema’s — inclusief homorechten — al een hele tijd politiek geïnstrumentaliseerd worden voor het doorduwen van een mondialistische agenda die stukken minder nobel is. Dààr wringt het.

Ik heb daar zelf eerder een uitgebreider stuk over geschreven maar ook andere auteurs kaarten dit aan. Onderschat het effect niet dat dit heeft op de wijdere opinie, niet alleen in Rusland maar ook Georgië, Servië, Kazachstan en tal van islamitische en Afrikaanse samenlevingen, en heus niet alleen bij de politieke leiders en onder bureaucraten zoals men graag denkt. Sinds de ganse heisa rond de homowetten in Rusland is geen klein deel van de straat (en ook die elders in de oude USSR, want de zaak is ook daar aandachtig gevolgd) er nu pas goed van overtuigd dat het propageren van homoseksualiteit een strategie is van de VS en de EU om het land te ontwrichten. We gaan naar een multipolaire wereld en men zal gewoon moeten leven met de limieten van universeel geachte normen en rechten.

Sidi Larbi Cherkaoui: Dank je, Bruno, voor je antwoord! Maar het alternatief moeten we dus wel nog uitvinden… Ik lees zeker je artikel.

Bruno De Cordier: Wel, voor een alternatief moet niemand het wiel heruitvinden: vaak doet men beter met zich niet te moeien. En ik zou er ook niet van uitgaan dat ‘diversiteit’ de enige mogelijke toekomst is. Die idee leeft misschien sterk onder gedeterritorialiseerde kosmopolieten, cultuurdandy’s, mediayups en expats waar diversiteit in de praktijk vooral neerkomt op veramerikaniseerde kosmopolitische eenheidsworst. Maar er is daarnaast, of daaronder, ook nog de reële maatschappij. Zelfs binnen territoria die ware lappendekens zijn van socioculturele gemeenschappen, zie je dat mensen anderen gaan opzoeken met een gelijkaardige verhaal en een gelijkaardige achtergrond.

Sidi Larbi Cherkaoui: … Me niet te moeien als persoon die elk moment in elkaar kon/kan geslagen worden op straat omdat ik mezelf ben… Is moeilijk. Ik begrijp je daarin niet. Ik kom niet op voor ongelijkheid, maar voor/door een nood aan minimale zelfexpressie. Ik vind gelijkaardige zielen en we ondersteunen elkaar… Voor basisrechten. Ik hoor je in je paranoia over hoe media en communicatie ons kunnen bespelen, ik kan je bijna volgen in hoever diversiteit soms ook chaos of zelfs een vreemde vormloze eenheid wordt. Maar een boodschap tot empathie en begrip lijkt me op tijd en stond a good reminder

Jouw leefwereld heeft waarschijnlijk minder last van al waarover ik wou spreken dan de mijne. Als homoseksuele Marokkaanse Vlaming had ik nood om enkele punten op tafel te leggen, onder andere hoe labiel onze/mijn mensenrechten zijn (dan weer wel, dan weer niet…). Dat was het idee achter m’n schrijven, de inconsequentie van een labiele maatschappij: ja ik ben homo, ja ik zou me graag wettelijk mogen verbinden met de persoon die ik kies, ja ik zou graag het recht hebben bloed te geven aan het Rode Kruis, of een kind mogen adopteren wanneer ik me daar klaar voor zou voelen… Begrijp je dat aspect van m’n verhaal? Hoe anders dan door me “ermee te moeien”, bereik ik ooit m’n eigen doelen? Ik dacht dat dat de echte redenen waren om te schrijven, of politiek standpunt in te nemen. Het is wel degelijk in de reële maatschappij dat ik bepaalde dingen wil beleven, niet gewoon achter m’n computerscherm. Ik wil je horen Bruno, probeer jij mij effe te horen ook.

Bruno De Cordier: Mijnheer Cherkaoui, het is nochtans niet moeilijk om begrijpen. Hier in onze contreien genieten de medemensen voor wie u het opneemt en waar u naar eigen zeggen toe behoort, door een samenloop van politieke en maatschappelijke factoren brede erkenning en faciliteiten, wettelijke bescherming en ook nog eens steun en vertegenwoordiging van en in de media, het culturele milieu en in de hoogste nationale als Europese politieke regionen. Het wordt helemaal anders als men meent van dit alles nog eens te moeten gaan propageren naar en in samenlevingen daarbuiten (ex-USSR, islamwereld, Afrika, … ) die dit gewoon niet willen. Het is totaal contraproductief. Daarom zeg ik: wil je goed doen — moei u niet. Prettige dag nog.

Sidi Larbi Cherkaoui: Hoor ik Bruno. Ik ben ook van Marokko (vandaar m’n naam), m’n vriend is van Japan. Mag ik daar opkomen voor homorechten…? Solidariteit heeft vele gezichten. Ik hoor je in je culturele voorzichtigheid. Maar ik ga wel solidair blijven met mensen die ik ken (in Rusland, in Afrika, in Arabische landen,…) in hun specifieke realiteiten. Ik ben erg dankbaar voor de sociale luxe waarin ik ben opgegroeid, maar die is dus niet zo permanent als ik mocht hopen… Ik moei me niet, maar word wel aangesproken, het is onmogelijk struisvogelpolitiek uit te voeren. Maar ik volg je absoluut in de voorzichtigheid, anders wordt alles misschien nog erger.

Bruno De Cordier: Ik pleit niet voor ‘culturele voorzichtigheid’ want dat impliceert dat je via een meer omslachtige en subtiele weg toch samenlevingen wil infiltreren om hen ‘bij te sturen’ en het sociale DNA ervan te muteren. Wat in het Angelsaksisch jargon cultural sensitivity heet, is een tactiek die gul aangewend wordt in allerlei internationale genderprogramma’s. Ze gaat er van uit dat je samenlevingen kan infiltreren als je je agenda en discours maar voldoende overschildert en camoufleert met couleur locale en inpraat op ‘traditionele leiders’ (zowel religieuze als wereldse) en opiniemakers of ze gewoon subtiel afkoopt. Waar ik het over heb, is dat samenlevingen die wel degelijk het mikpunt zijn van multi-dimensionele oorlogsvoering steeds meer van zich (gaan) afbijten.

Gaea Schoeters: interessante discussie, maar, Bruno, met alle begrip voor je ‘niet-moeien’ standpunt (wat voor mij dan ook impliceert dat pakweg Turkije en Oekraïne ook niet in de EU thuishoren wegens structureel totaal andersdenkend): hoe moet het dan voor de homoseksuele Rus-met-de-pet? Of vind je dat de minderheden in elke samenleving zich maar zelf moeten emanciperen? Met alle miserie vandien? En ik neem aan dat, volgens dezelfde logica, geen enkele organisatie dan ook nog vrouwenrechten mag propageren in die landen, en dat we ons niet meer mogen verzetten tegen, ik zeg maar iets, kindbruiden in Jemen of bruidkidnappings in Kirgizië, omdat ook dat als Amerikaans-imperialistisch wordt gezien? Of, in extremis, tegen andere schendingen van de mensenrechten, die in de betreffende landen als oké worden aanzien?

Catherine Vuylsteke: In haast een kwarteeuw journalistiek, op Latijns-Amerika na in alle continenten bedreven, is me opgevallen dat slachtoffers het nooit acceptabel en fair vinden dat hen pijn en onrecht wordt aangedaan, ongeacht of het gaat om gedupeerde boeren, dissidente stemmen, etnische minderheden, verkrachte vrouwen, tegen hun wil uitgehuwelijkte meisjes, vervolgde religieuze minderheden, verguisde holebi’s of eender welke andere maatschappelijk ‘zwakke’ categorie die binnen een keurslijf van ongelijkheid te grazen wordt genomen.

Ze vonden het hen aangedane leed niet aanvaardbaar maar – en daarin verschillen ze op basis van hun ervaringen van mening met ons, inwoners van een rechtstaat -ze waren er tegelijk niet van overtuigd dat ze zouden kunnen rechten wat krom is en dat gerechtigheid haalbaar zou zijn. Wegens: niet zelden, reeds geprobeerd en nog meer geleden. Proefondervindelijk dus.

Moeten we daaruit concluderen dat ‘mensenrechten’ een louter door het Westen gehanteerde set van waarden is? Neen, de pijn en het onrecht zijn wel degelijk universeel. En het recht om daar van gevrijwaard te zijn, evenzeer. Wie was het ook al weer die zei dat de graad van beschaving van een maatschappij zich liet aflezen aan de manier waarop de ‘zwaksten’ werden behandeld?

Bijgevolg is levenslang voor een Oegandese homo of jaren achter de tralies voor zijn Russische vriend even onaanvaardbaar als het dat zou zijn voor ons. De universaliteit van de mensenrechten is dus geen kwestie van ‘cultuurdandies, mediayups’ en tal van scheldwoorden meer. Maar een kwestie van medemenselijkheid. Doe niet aan een ander… Juist ja.

De andere vraag is: wat kunnen we daar van hieruit aan doen? Eenvoudig is het niet. Bombing sense into them? Nee, dat hebben velen – de VS op kop – geprobeerd.

Steunen waar je kan. De groepen die, met groot risico voor eigen lijf en leden, toch opkomen voor hun rechten: verstrek ze een netwerk en geef ze een podium. Bekendheid is een soort van kogelvrij vest – in de meeste gevallen toch. Anna Politskovskaya is er niet door gered, ik weet het, en Ken Saro Wiwa evenmin. En zo zijn er nog een paar. Maar de schandvlek die hun dood achterliet, is niet gering. Overigens, wat deed die beste Poetin ook al weer afgelopen weekend? Juist ja, to pardon. Begging pardon to the West, at the same time.

Het is te makkelijk om te zeggen: tja, die rechten, jongens, vergeet maar, too far fetched. En ondertussen? Al die levens on hold zetten? Collectieve zelfmoord?

En tenslotte: er zullen allicht altijd groepen en individuen zijn die vrouwen- of andere minderheidsrechten aanwenden om een geheime agenda te promoten, die weinig democratisch is. Alleen, is het feit dat geen enkele nobele zaak gespeend is van profiteurs of malafide individuen een reden om die kwestie maar even gauw te begraven? En zich niet te bemoeien? Ik dacht het niet. Anders zaten we anno 2013 ook nog met slavernij, om maar iets te noemen. En hinderde de tegenstand tegen die ongelijkheid? You bet. Het punt is: the battle is always uphill and delicate, and for winning the war impatience is not an asset. But that shouldn’t keep us from fighting. Yi bu Yi bu_, stap voor stap, zoals de Chinezen zeggen.

En absoluut: de holebi’s in Oeganda en Rusland, maar evengoed de Rohingya’s in Birma of de kindbruiden in Jemen, Ze moeten weten dat we hen niet in de kou laten staan. En dat de wereld nog nooit zo geglobaliseerd is geweest als nu. Dat geldt niet alleen voor big business and finance. Geenszins. Public Opinion is global. We watch, we care, we speak out. En het werkt wel degelijk. Vraag het aan de Malala’s van deze wereld, aan de Shirin Ebadi’s, aan Pussy Riot.

Bruno De Cordier: Mevrouw Vuylsteke, bien étonné de se trouver ensemble! Dank voor uw repliek, die ik relevant genoeg acht om verder in te gaan op een paar punten.

1) Zoals u wellicht weet, heeft bovengetekende ook aardig wat buitenland op de teller staan, zij het in een andere branche dan diegene waar u onmiskenbaar grote verdiensten in hebt. En één van de vele dingen die mij vanuit die rijk geschakeerde ervaring bijblijft is, dat bepaalde kwesties of bepaalde problematiek vaak opgeklopt worden door buitenlandse journalisten en jetsetfiguren die daar hun ego’s rond willen profileren en, uiteraard, door plaatselijke ngo’s die internationaal donorgeld ruiken, zonder dat die (niche)kwesties door de betrokken samenlevingen, door de basis, als een prioritair probleem worden aanzien, zeker niet in vergelijking met onderwijs, werkloosheid, …

Ik heb dat aan het werk gezien met die ganse heisa rond bruidenroof in Kirgizië, en zal veel niet anders zijn met andere gemakkelijk ‘verkoopbare’ thema’s als Jemenitische kindbruiden of de homofielen in Oeganda. Veel solidariteit is gebaseerd op wat men van samenlevingen wil maken en niet op hoe die samenlevingen zijn of zelfs op wat ze zelf willen.

2) Ik kan me niet van de indruk ontdoen, dat u het ‘op andere gedachten bombarderen’ van ‘weerspannige’ groepen en dito samenlevingen ziet zitten, maar dat u het enkel jammer vindt dat het duidelijk niet werkt. Nu, ik kan verkeerd zijn. Maar indien niet, dan bevestigt het alleen maar bepaalde vermoedens rond de coöptatie van een deel van de bobo-linkerzijde.

3) Dat Poetin onlangs die twee rockactivisten en die in ongenade gevallen oligarch vrijliet om weer in het gevlei te komen en vergiffenis te krijgen bij ‘het Westen’ gelooft u, hoop ik, zelf niet. Wat denkt of hoopt hij daar om te beginnen voor te krijgen? We hebben niet meer te maken met het schooiende Rusland van de jaren negentig (wat u misschien jammer vindt, maar goed… ). Vanuit zijn perspectief en dat van geen klein deel van de basis heeft Poetin (die ik overigens niet op een voetstuk van anti-imperialistische helden plaats, maar wiens branie ik best kan smaken) die figuren gewoon eens goed op hun plaats gezet, een voorbeeld gesteld, en moet ‘het Westen’ (als het er toch zo meent mee in te moeten zitten) ze nu maar opvangen en onderhouden.

4) Betreffende uw vraag of we moeten concluderen dat ‘mensenrechten’ een louter door het Westen gehanteerde set van waarden is, is mijn antwoord ja. De universele, standaard mensenrechten zijn een concept dat in het Westen is uitgedacht en gecodeerd en vandaag uitgedragen wordt door voornamelijk door het Westen gefinancierde internationale instellingen en de door hen gecoöpteerde niet-westerse (belangen)groepen. Samen dragen ze een bepaalde neoliberaal-mondialitische interpretatie van de moderniteit uit.

Betekent dit dat niet-westerse samenlevingen graag worden onderdrukt en geen belang hechten aan sociale rechten, veiligheid, waardigheid, … ? Natuurlijk niet. Alleen kan dit ook vanuit andere kaders worden verwezenlijkt. Niet weinigen in, pakweg, Kirgizië, vinden bijvoorbeeld dat hun sociale rechten en hun sociale veiligheid beter gewaarborgd waren toe het land nog deel uitmaakte van de o zo totalitaire USSR dan onder wat erna kwam en met al die rondfladderende internationale mensenrechtenvingertjes in de buurt. En ik kan mij goed inbeelden dat niet weinig Somaliërs het niet jammer vonden dat de Unie van Islamitische Rechtbanken op een bepaald moment eens wat orde op zaken heeft gesteld en ten minste in een aantal sectoren een einde maakte aan willekeur de banditisme. Ook dat heeft betrekking op mensenrechten. Hopend u hiermee van dienst geweest te zijn, wens ik u een harmonieus en solidair eindejaar.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.