Albanië drijft strijd tegen maffia op

In de Albanese havenstad Dürres – een van de toeristische trekpleisters in de Balkan – liggen twee nieuwe patrouilleschepen van de Albanese kustwacht voor anker. Het uitzicht over de Adriatische Zeekust is prachtig. Van hieruit strijdt de Navy tegen allerhande illegale trafiek over de watergrenzen – van drugs tot mensenhandel.

‘Elke dag staan we klaar om de wet te handhaven’, zegt Adnand Agastra, stafchef bij de Albanese Navy. Met moderne surveillancesystemen screent zijn team de kustlijn. Doelwit zijn onder meer kleine bootjes die door criminelen ingezet worden om drugs te vervoeren naar grotere schepen op zee.

‘Het gemiddelde maandloon bij de kustwacht bedraagt zo’n 400 euro’, zegt Agastra. ‘Tot nu toe hebben we nog geen pogingen vastgesteld van de georganiseerde misdaad om bij de kustwacht te infiltreren. Maar aangezien we onze operaties aan het opdrijven zijn, verwachten we er ons wel aan –niet enkel aan pogingen tot corruptie, ook aan acties tegen onze schepen. Onze eigen mensen worden in ieder geval goed doorgelicht wanneer we hen recruteren –en daarna. De verleiding is er altijd, niet enkel bij de kustwacht trouwens.’

Ziedaar in één quote enkele van de grootste uitdagingen waar Albanië voor staat: de strijd tegen de georganiseerde misdaad én tegen corruptie.

Europese Commissie geeft positief advies

‘Al in 2009 vroeg Albanië officieel het kandidaat-lidmaatschap van de EU aan’, zegt Clive Rumbold, zaakgelastigde van de Europese Delegatie in de Albanese hoofdstad Tirana. ‘In 2010 maakte de Europese Commissie haar positie terzake bekend. Samengevat komt het erop neer dat Albanië pas klaar zal zijn eens het twaalf sleutelprioriteiten heeft aangepakt, allemaal op de een of andere manier gelinkt aan de rechtsstaat.’

Op de Europese top van december 2013 vroeg de Europese Raad méér tijd om na te gaan hoe ernstig Albanië het meent met die rechtstaat. Rumbold: ‘Op de komende top, eind juni in Brussel, bekijken we de vraag over de kandidaat-status opnieuw.’ Een voorbereidend Commissierapport van begin juni klinkt alvast positief:

‘Albanië heeft politieke wil getoond om duidelijke actie te ondernemen in de preventie van en strijd tegen corruptie. Structurele hervormingen geven blijk van een globale aanpak vis-à-vis een hele reeks instellingen. Belangrijke wettelijke hervormingen zijn opgestart in de strijd tegen georganiseerde misdaad. En onderzoeken naar drugstrafiek en andere vormen van georganiseerde misdaad hebben positieve resultaten opgeleverd.’ De Europese Commissie herhaalt dan ook de aanbeveling om Albanië de kandidaat-status toe te kennen.

Voor alle duidelijkheid: zo’n kandidaat-status zou niet betekenen dat Albanië meteen de toetredingsonderhandelingen zou mogen opstarten – denk aan Macedonië dat al negen jaar kandidaat-lidstaat is maar nog niet aan die onderhandelingen is begonnen. Evenmin verandert zo’n status iets aan de huidige EU-Albanië-relaties, in termen van financiering bijvoorbeeld.

Interpol

In haar rapport van begin juni roept de Europese Commissie Albanië op om verder werk te maken van wettelijke hervormingen, bijvoorbeeld inzake het aangeven van eigendommen en inzake belangenvermenging. Brussel vraagt onder meer ook dat Tirana meer proactieve onderzoeken naar corruptie lanceert.

In 2013 wisselde de Albanese politie in 138.000 cases info uit met andere landen.

In de aanpak van de maffia krijgt Albanië de raad zijn track record op te drijven door de eigen veiligheidsdiensten beter te laten samenwerken, systematisch financiële onderzoeken te voeren en regionaal en internationaal meer samen te werken, onder meer met Europol.

Artan Didi, directeur-generaal van de Albanese politie, wijst erop dat Albanië de internationale samenwerking – zowel bilateraal als met Interpol – al heeft opgedreven. ‘In 2006 hadden we maar 25 operaties waarbij er internationaal werd samengewerkt. In 2013 ging het om drie keer zoveel.’

‘Ook de informatie-uitwisseling met internationale partners is toegenomen. In 2013 hadden we 138.000 cases van info-uitwisseling met andere landen. En datzelfde jaar heeft Albanië een strategisch samenwerkingsverband ondertekend met Europol. Dat betekent toch dat de werkstandaarden van de Albanese politie worden geapprecieerd.’

Europees geld voor Albanië

Op 15 september 2013 trad in Albanië een nieuwe regering aan, onder leiding van Edi Rama –voormalig burgemeester van hoofdstad Tirana.

‘Ik denk dat we de voorbije maanden duidelijk hebben getoond dat we vastbesloten zijn de georganiseerde misdaad en corruptie te bestrijden’, aldus de Albanese minister van Binnenlandse Zaken Saimir Tahiri (35) midden mei op een persbriefing in Tirana voor journalisten uit verschillende EU-lidstaten. ‘Het aantal arrestaties van criminelen en inbeslagnames van illegale goederen is recent signifikant gestegen. Nu is het aan de rechtbank.’

Volgens sommige waarnemers knelt echter daar het schoentje: een aantal Albanese rechters zou zich door criminelen laten omkopen.

Minister Tahiri benadrukt dat de resultaten van het politiewerk niet mogelijk zouden zijn geweest zonder Europese steun.

Tussen 2007 en 2013 heeft Europa maar liefst 600 miljoen euro aan Albanië overgemaakt, via het zogenaamde Instrument for Pre-accession Assistance. 100 miljoen daarvan ging naar projecten om de rechtshandhaving en de rechtstaat te verbeteren – van de opleiding van politie tot de aankoop van materiaal voor grenscontroles.

De oudste politiemacht van Europa

Tahiri is zich maar al te goed bewust van de grote uitdagingen waar zijn regering voor staat. ‘Inzake drugstrafiek is Albanië een transitland. Daarnaast wordt in Albanië zelf ook wel marihuana geproduceerd. Omwille van aanhoudende crisissen in buurlanden zijn we ook een transitland voor mensenhandel. Het klinkt absurd, maar mensen komen vanuit de EU-lidstaat Griekenland, passeren doorheen Albanië, en gaan dan opnieuw de EU binnen. We werken hard met onze partners samen om de deur te sluiten, maar het blijft een uitdaging.’

‘Voor drugstrafiek is Albanië een translitland.’ 

‘De financiële druk van criminele groeperingen is enorm. Ze hebben meer middelen dan onze politie. Als drugtrafikant kan je hier heel wat meer verdienen dan als politieagent.’ De minister stipt aan dat Albanië ‘de oudste politiemacht van Europa’ heeft. ‘De gemiddelde leeftijd van onze agenten is 44,6 jaar. De politie telt bijna negenduizend manschappen – omgerekend per capita bengelen we helemaal achteraan in vergelijking met EU-lidstaten of andere landen uit de regio. Ook in termen van opleiding scoort onze politie niet bijster goed in vergelijking met die landen.’

‘Toch doen we om best om alle problemen aan te pakken’, besluit Tahiri. ‘Maar dat gaat niet van vandaag op morgen. Het vergt tijd.’

Voor de Albanese regering is het EU-lidmaatschap op termijn alleszins de enige denkbare toekomst. Zonder dat perspectief, zo klinkt het in regeringskringen, zou Albanië – een land met zeventig procent moslims – wel eens ten prooi kunnen vallen aan religieus fanatisme. En de recente geschiedenis toont aan dat de Balkan geen grote vonk nodig heeft om snel in vuur en vlam te staan.

Identikit Albanië

OPPERVLAKTE: ongeveer even groot als België
BEVOLKING: 3,6 miljoen –naar schatting 1 miljoen Albanezen leven in het buitenland waarvan 600.000 in Griekenland en 200.000 in Italië
RELIGIE: 70 procent moslims, 20 procent Albanees-orthodoxen, 10 procent rooms-katholieken. Albanië wordt geroemd om zijn interreligieuze verdraagzaamheid en vormt in dat opzicht een stabiel baken in de Balkan.
ECONOMIE: zes op de tien Albanezen leven van de landbouw, vaak kleinschalige bio-akkerbouw of veeteelt. Textiel en schoenen zijn de belangrijkste exportproducten. Belangrijkste handelspartners zijn Italië, Griekenland en Duitsland, goed voor 85 procent van Albaniës export.
POLITIEK: premier Edi Rama (sinds 15 september 2013); president Bujar Nishani (sinds juli 2012)
INTERNATIONAAL: in 2006 sloten de Europese Unie en Albanië een Stabilisatie- en Associatieakkoord, een eerste stap richting EU-lidmaatschap. Op de Navo-top in Boekarest (april 2008) werd de toetreding van Albanië tot de Navo goedgekeurd.