'Noem mij geen salafiste'

Op zoek naar de originele werken van Muhammad ibn abd al-Wahhab, de grondlegger van het wahabisme, wandel ik een islamitische boekhandel in de Brusselse Lemonnierlaan binnen. Wanneer ik de vriendelijke verkoper vraag of hij de Tawhied (letterlijk: uniciteit) in stock heeft, komt een vrouw tussenbeide. De opvallende, grote dame is van top tot teen gehuld in een niqab. Enthousiast zegt ze dat er geen betere referentie is dan de Uniciteit van de Saoedische geleerde.

Haar sluier mag haar gezicht verbergen, ze komt sympathiek en goedlachs over. Om naar haar toe te stappen, moet ik vooral mijn eigen schroom overwinnen. Ik vraag me immers af of dat wel kan, een volledig gesluierde vrouw aanspreken over haar uiterlijk. Haar blik is echter uitnodigend en stelt me op mijn gemak, dus knoop ik een praatje aan.

Of ze veel last heeft van vijandigheid op straat? ‘Dat valt best mee’, zegt Oum Ghariba*, ‘ik denk dat het een kwestie van uitstraling en attitude is. Sinds de zogenaamde boerkawet kom ik wel minder vaak buiten, maar ik heb nog nooit problemen gehad met de politie. De onderzoekende blikken zijn niets nieuws. Voor mijn bekering was ik punkster,’ lacht ze.

De volgende dag zit ik bij haar thuis in het Brusselse op de koffie.

Van punkster tot ‘hijabista’

‘Sinds de zogenaamde boerkawet kom ik wel minder vaak buiten. Onderzoekende blikken zijn echter niets nieuws. Voor mijn bekering was ik punkster.’

Oum Ghariba is zevenendertig en alleenstaande moeder van vier kinderen. Tien jaar geleden bekeerde ze zich tot de islam tijdens een verblijf in Londen, waar moslimgemeenschappen haar meteen omarmden.

Op de vraag wat ertoe geleid heeft dat ze zich wilde bekeren, antwoordt ze met een stukje levensverhaal. Na haar studies aan de kunstacademie van Bergen trok Oum Ghariba naar Londen om zich te wagen aan een carrière in de podiumkunsten. In die periode verbleef ze bij haar oom en tante, die haar voorstelden aan een vriendin die zich tot de islam had bekeerd.

‘In die periode was ik erg op zoek naar mezelf. Ik had last van doodsangsten en suïcidale gedachten. Ik was geobsedeerd door de vraag of dit het nu was. Welk spoor zou ik achterlaten en, vooral, wat was er na dit leven? Er moest toch meer zijn? Het gesprek met die zuster was dan ook een eyeopener en ik wilde meer weten. Haar echtgenoot legde de islam uit, vertrekkende van Christus, met wie ik als protestantse Congolese goed vertrouwd was.’

‘Mijn familie vond het aanvankelijk grappig. Ze dachten dat het een zoveelste voorbijgaande interesse was. Toen ik gesluierd thuiskwam, konden ze er niet meer mee lachen. Ze begrepen niet hoe ik zo snel kon veranderen. Enkele weken eerder zat ik nog te pintelieren met mijn oom en daar zat ik dan in mijn lange sluier.’

‘Hoewel mijn oom me nooit de deur gewezen heeft, voelde ik me niet meer op mijn plaats. Toen enkele Somalische vriendinnen voorstelden dat ik bij hen zou komen wonen, ging ik daar gretig op in.’

Kiezen is verliezen

‘De gedachte dat ik geen alcohol meer zou drinken of zou uitgaan, was moeilijk te aanvaarden.’

De eerste maanden na haar bekering waren volgens Oum Ghariba de moeilijkste. ‘Ik stelde me vragen bij mijn levenskeuze omdat ik bepaalde zaken moest opofferen. Voor mij betekende mijn bekering dat ik niet meer zou acteren, terwijl ik net daarom naar Londen gegaan was.

‘Het artiestenleven opgeven was een zware dobber, maar er waren ook banalere zaken die ik moest laten en ook dat ging niet zonder mentale slag of stoot. De gedachte dat ik geen alcohol meer zou drinken of zou uitgaan, was moeilijk te aanvaarden.’

Na die turbulente periode vond ze rust en sereniteit. ‘Mijn leven heeft structuur en mijn bestaan een hoger doel. Ik zie de wereld helderder. De islam verruimt mijn blikveld.’

Welke leer, welke islam?

Wanneer ik uitleg dat ik in het kader van een reeks artikels op zoek ben naar een salafist, schatert ze het uit. ‘Ik ben geen salafiste. Salafisten leven in een wereld van troetelbeertjes, ze willen iedereen te vriend houden.’

‘Hedendaagse moslimhippies zijn het, die de islam beschrijven als een religie van liefde en samenhorigheid. Salafisten zijn niet in staat hun verantwoordelijkheid op te nemen in de oorlog tegen moslims. Ze praten over innerlijke jihad maar wanneer het erop aankomt de geloofsbroeders elders te gaan verdedigen, laten ze het afweten.’

Je distantieert je van het salafisme, mag ik je dan een wahabiet noemen?

Oum Ghariba: ‘Ik houd niet van etiketten en ter informatie: het wahabisme bestaat niet. Ik ben een soenniet, voor mij is de islam niet alleen een religie, het is een levenswijze die ik integraal wil toepassen. Voor mijn part noem je me een moslimfundamentalist. Er zijn twee soorten moslims. Enerzijds is er de massa, moslims die de islam om te beginnen niet goed kennen en daar blijkbaar tevreden mee zijn.

‘Het stoort me niet om in de marge te leven en bij een kleine groep te horen die consequent leeft volgens de ware leer van de islam.’

Deze groep, vooral in het Westen, probeert de rest van de wereld te behagen en te overtuigen dat de islam ongevaarlijk is. Anderzijds is er een kleine fractie van mensen die, zoals ik, de Koran en de Soenna in alle aspecten van hun leven willen invoeren.

Ik besef dat ik nog veel te leren heb, vandaar mijn fascinatie voor de islamleer. Het is ook belangrijk je goed te omringen met mensen die dezelfde interesse hebben. Vroeger wilde ik absoluut de massa volgen. Nu stoort het me niet om in de marge te leven en bij een kleine groep te horen die consequent leeft volgens de ware leer van de islam.’

Waar vind je deze “ware leer”? Van welke schriftgeleerden consulteer jij de boeken?

Oum Ghariba: ’Ik kan me volledig vinden in de werken van Ibn abd al-Wahhab. Zijn theorie over de uniciteit van God is voor mij het belangrijkste boek. Het credo dat God één is en dat er geen andere God is, blijft voor mij de basis van het geloof.

Op het eerste gezicht is dat een simpel beginsel, maar in het dagelijkse leven zijn er voldoende voorbeelden van afgoderij. De manier waarop er gedweept wordt met popsterren toont aan hoe ver we soms van de eenheid van God zitten.’

Afgerekend op je uiterlijk

‘De media beschouwt mij al gemakkelijk als een onderdrukte vrouw, terwijl ik dat geenszins ben.’

In welke mate is het haalbaar om je geloof ten volle te belijden in een westerse maatschappij?

Oum Ghariba: ’Er zijn zeker hindernissen en moeilijkheden. Als moslim word ik door de maatschappij afgerekend op mijn uiterlijk. De media beschouwen mij al gemakkelijk als een onderworpen en/of onderdrukte vrouw, terwijl ik dat geenszins ben.

Als alleenstaande moeder ben ik zelfstandig en sta ik in voor mijn kinderen en hun opvoeding. Ik vind het ook niet erg om mijn keuzes toe te lichten aan andersgelovigen, zolang niemand mij probeert te overtuigen anders te gaan leven. Het is ook niet mijn bedoeling om anderen mijn levenswijze op te dringen.’

Wat vind je van de angst die in sommige hoofden heerst over de islamisering van Europa?

Oum Ghariba: ‘Die angst is gewoonweg belachelijk. Zelfs in zogenaamde moslimlanden zijn we er nog niet in geslaagd de sharia toe te passen. Waarom zouden we dat proberen in een regio waar de meerderheid niet-moslim is?

Ik zou het natuurlijk veel fijner vinden om in een islamitisch land te leven, maar dat is nu niet aan de orde. Idealiter zou ik in de Levant (Syrië-Irak-Libanon, nvdr) willen wonen. De Soenna leert ons dat we in Syrië een afspraak hebben met het lot. Als er ooit een kalifaat komt, wil ik daar ook deel van uitmaken en mijn steentje bijdragen tot de opbouw van dat islamitische rijk.’

Kalifaat en jihad

In Syrië en Irak heeft IS een kalifaat uitgeroepen met al-Baghdadi als leider. In welke mate erken jij hun legitimiteit?

Oum Ghariba: ’Ik kan me niet vinden in dawla (de staat) en ik zweer zeker geen trouw aan al-Baghdadi. Begrijp me niet verkeerd: ik ben niet tegen de gewapende jihad als verdediging van het geloof en de geloofsgenoten.

Wat IS vandaag volgens de westerse media doet, is andere moslims doden en dat kan ik niet goedkeuren. Zelf ben ik een voorstander van meer eenheid in de moslimgemeenschap en als Baghdadi tweedracht zaait, helpt hij onze zaak niet vooruit. Toch wil ik me er niet over uitspreken, de mainstream media zijn voor mij geen betrouwbare referentie.’

‘Ik ben niet tegen de gewapende djihad als verdediging van het geloof en de geloofsgenoten.’

Wat vind jij van de huidige situatie waarbij jonge Belgen naar Syrië trekken in naam van het geloof?

Oum Ghariba: ‘Op zich heb ik geen probleem met moslims die de wapens opnemen om hun geloofsbroeders bij te staan in hun strijd tegen de vijand. In het geval van Syrië zijn dat de Assads, die hun volk al decennialang onderdrukken -de soennieten in het bijzonder.

Ook de westerse wetten stellen dat eenieder zijn vaderland moet dienen en verdedigen in geval van een buitenlandse aanval. Al is Syrië niet het vaderland van alle moslims, de slachtoffers zijn wel moslims. Al is Assad geen buitenlander, hij is wel een sjiiet die de soennitische bevolking uitmoordt.

In naam van de rechtvaardigheid

Oum Ghariba begrijpt dat jonge mensen verontwaardigd zijn ‘over de manier waarop het Westen de demon-cratie (sic) met behulp van bommen door de strot van de bevolking duwt. Dat zet kwaad bloed en ik kan er volledig inkomen dat jongeren iets willen ondernemen om die onrechtvaardigheid uit de wereld te helpen.’

‘Intussen kijken de heersers in moslimlanden met lede ogen toe of erger nog, ze staan de buitenlandse troepen bij terwijl deze hun broeders belagen met bommen en vroegere welvarende landen vernietigen. En dit alles in naam van een demon-cratie waar niemand om gevraagd heeft. Ook de zogenaamde islamitische overheden behartigen de belangen van moslims niet. Het verbaast me niet dat jongeren het heft in eigen handen nemen om dat kwaad te bestrijden.’

‘De meeste zelfverklaarde djihadisten kennen hun eigen geloof niet, ze kunnen amper bidden en begrijpen de Koranverzen niet eens.’

Wat ze echter niet begrijpt, is de aanspraak die sommige ‘onwetende jongeren’ maken op de islam, zowel mensen die als moslim opgegroeid zijn als nieuwe moslims. ‘Ik merk dat jongeren die de ene dag drugs verhandelen en de volgende dag het licht zien al gauw denken dat ze de wijsheid in pacht hebben. De meeste zelfverklaarde jihadisten kennen hun eigen geloof niet, ze kunnen amper bidden en begrijpen de Koranverzen niet eens.’

‘Ik heb de indruk dat ze het eerder als een avontuur zien en de volle toedracht van de jihad niet inzien. In dat geval helpen ze de onderdrukte moslims ook niet. Integendeel.’

Vrije keuze

Zou je zelf naar Syrië trekken om je steentje bij te dragen?

Oum Ghariba: ‘Als alleenstaande moeder van vier kinderen zou ik gek zijn. Ik ben verantwoordelijk voor het welzijn van mijn kinderen. Bovendien zie ik niet in wat ik in een oorlogssituatie zou kunnen bijdragen. Mijn aanwezigheid zou eerder een last zijn en daar help ik de moslims in Syrië niet mee.

Toch vind ik dat het een vrije keuze moet zijn of iemand ten strijde trekt. De manier waarop de overheid omgaat met terugkeerders is overigens allesbehalve democratisch en vergoot het onrechtgevoel bij andere moslims. Hun burgerschap afnemen is onverantwoord en ongrondwettelijk.

Er zijn ook heel wat autochtone Belgen die zich bekeerd hebben en in Syrië zijn gaan strijden, aan de zijde van IS of van andere groepen. Zullen ook zij hun Belgische nationaliteit verliezen? Bovendien zijn deze teruggekeerde strijders waarschijnlijk teleurgesteld en gedesillusioneerd door de oorlog die ze net meegemaakt hebben. Waarom moeten ze nog eens gestraft worden?’

Terreurdreiging niveau 0

De overheid vreest dat deze teruggekeerde strijders de samenleving en haar waarden bedreigen. Kijk naar de aanslagen in Parijs.

Oum Ghariba: ‘Welk nut zouden aanslagen in het Westen hebben? Ook al is het belangrijk de ware boodschap te verspreiden, we maken ons geen illusies: de meerderheid zal zich niet bekeren. Zelfs mensen die zichzelf als moslim identificeren zijn niet bereid om de sharia na te leven. Pogingen om niet-moslims te overtuigen zijn helemaal zinloos.

Wat die aanslagen op Charlie Hebdo betreft: die waren niet echt geloofwaardig. Het moet toch maar lukken dat moslims een aanslag plannen en alweer hun identiteitskaart achterlaten, ik geloof het gewoonweg niet.

Maar ik zal niet verbergen dat ik geen greintje sympathie heb voor de overleden cartoonisten die hun brood verdienden met het beledigen van de Profeet. Het ergert me dan ook mateloos dat moslims de nood voelden mee te wandelen in de optocht en te verkondigen dat ook zij Charlie waren.

Ik ben geen takfiri dus wil ik deze moslims niet verketteren, maar ik stel me toch vragen bij hun geloof. Blijkbaar is het voor hen belangrijker dat ze door de brede maatschappij aanvaard worden. Daar heb ik zelf geen last van.’

Strijders of bliksemafleiders?

Wanneer overheden beweren bang te zijn voor het terrorisme veroorzaakt door teruggekeerde strijders of lokale jihadisten die buitenlandse conflicten importeren, getuigt dat volgens Oum Ghariba van een gebrek aan realiteitszin. ‘Je kan geen oorlog voeren in den vreemde en verwachten dat je daden geen gevolgen hebben.’ 

Ook terrorisme vindt ze een lachwekkende term. ‘Wanneer buitenlandse legers de moslims in Syrië en Irak bombarderen, wordt dat geweld aanvaard. Wanneer diezelfde moslims zich verzetten en de gewapende strijd aangaan, dan worden ze bestempeld als terroristen. De War on terror is de perfecte bliksemafleider voor al wat er misloopt in de eigen maatschappij.’

* Deze schuilnaam, die ze zelf koos, betekent letterlijk ‘moeder van de vreemde’.