Een zee van wolkenkrabbers in Beiroet

Langs de kust staan grote foto’s van het Beiroet uit de gouden jaren vijftig en opschriften als ‘reviving the soul of Beirut’. Projectontwikkelaars lijken dat romantische imago te gebruiken als dekmantel voor de vernietiging ervan.
‘Oude gebouwen worden vandaag geassocieerd met armoede en oorlog, zeker wanneer ze doorzeefd zijn met kogelgaten’, zegt de Libanese architect Mathieu Sfeir verbitterd. ‘Libanezen denken dat Libanon bij de ontwikkelde landen gaat horen door steeds meer appartementsblokken, winkelcentra en gigantische reclamepanelen te plaatsen.’
In Libanon wordt die vooruitgangsdrang versterkt door een geschiedenis van oorlog. Het land doorstond twee burgeroorlogen in veertig jaar en talloze Syrische en Israëlische bombardementen. Nog maar vier jaar geleden herleidde Israël Beiroets zuidelijke wijken tot puin. De schijnbaar eindeloze cyclus van vernietiging en wederopbouw lijkt Libanon in een bouwgekte te hebben gestort, die alleen de wetten van kortetermijngeldgewin gehoorzaamt.
‘Libanon heeft lange tijd niet de stabiliteit gekend die nodig is voor een sterk beleid op het vlak van ruimtelijke ordening en bescherming van erfgoed’, verklaart Sfeir. Na de oorlog namen projectontwikkelaars, die snel fortuin wilden maken, het land onder handen. Daardoor werd het historische erfgoed niet enkel tijdens maar ook na de oorlog het grote slachtoffer. Sfeir is weinig hoopvol: ‘De overheid is begonnen met regels voor erfgoedbescherming, maar er is geen weg terug. Beiroet wordt een zee van wolkenkrabbers, met hier en daar een eilandje erfgoed.’
Het gaat hierbij niet om huisvesting, maar om ‘luxurious living, elegance and comfort’. Met die boodschap willen projectontwikkelaars in de hippe wijk Monot een select doelpubliek lokken: een kleine elite en toeristen die een luxeflat als vakantieverblijf gebruiken. Op de plaats waar de appartementen oprijzen, staan schitterende, oude gebouwen –doorzeefd met kogelgaten. Die worden niet gerestaureerd maar afgebroken.
Zal oorlog de projectontwikkelaars binnenkort opnieuw een handje toesteken? Spanningen tussen sjiieten en soennieten lopen op na geruchten dat het VN-tribunaal voor Libanon leden van Hezbollah zal aanklagen voor de moord op Rafik Hariri in 2005. Bovendien zijn Israël en Hezbollah verzeild geraakt in een opbod: om elkaar te kunnen afschrikken, is het nodig te kunnen dreigen met grootschalige vernieling van civiele infrastructuur.
Een uitgebreide versie van dit artikel en bijhorende foto’s vind je op de Wereldblog van deze site.