Spanning stijgt in Senegal

Op zondag 19 februari breekt op verschillende plaatsen in de stad spontaan protest uit en ook in andere delen van het land raken de betogers slaags met de politie. In Rufisque, een voorstad van de hoofdstad Dakar, laat een jonge twintiger het leven ten gevolge van een kogelwond aan het hoofd.

Geweldloos protest

De stijgende spanning was al te voelen tijdens de protestacties op zaterdag. Tussen de geruchten door dat de gevangenen van YEM bevrijd zouden worden, proberen de aanvoerders van de beweging de jongeren tot kalmte en gedisciplineerde actie in kleine groepen aan te manen. ‘Wij staan voor geweldloos protest, maar door het verbod en het gewelddadig politieoptreden wordt het moeilijk om de woede van de jongeren te blijven kanaliseren’, legt Fatima me uit.

Wanneer ze door de politie voor de aanvang van de betoging enkele meters dieper de straat in worden gedreven volgen de jongeren op aanwijzing van hun aanvoerders de vraag van de politie op en zetten zich demonstratief neer op de stoeprand aan beide zijden van de straat. ‘Een zittende man geeft duidelijk aan dat hij geweldloos is, nog duidelijker dan een rechtopstaande mens’, legt een andere yenamarrist me uit.

Guerrilla

Even later breekt zonder aanwijsbare reden de chaos weer los. Uit de zijstraten komen jongeren aangelopen op de voet gevolgd door traangas en politiewagens. Ik begeef me naar de andere kant van de hoofdstraat om te zien hoe andere jongeren daar het hoofd proberen te bieden aan de politie en tref ook daar traangas en politie, alsook jongeren die met gekruiste vuisten boven hoofd aangeven dat ze ongewapend zijn. De nationale hymne wordt ingezet, vuren worden aangestoken, stenen opgeraapt en naar de chargerende politie gegooid. In ware stadsguerrilla-stijl herhaalt hetzelfde scenario zich in alle zijstraten in de Plateau-wijk, in het centrum van Dakar.

Tranen en azijn

Het traangas heeft op zaterdag een erg bijtend effect: prikkende huid, tranende ogen en geïrriteerde luchtwegen. Een voorbijganger stopt me een stoffen gasmaskertje toe dat normaalgezien aan 500 CFA wordt verkocht door enkele lucratieve straatverkopers. Restauranthouders zijn zo vriendelijk om af en toe mensen binnen te laten om te schuilen of hun sanitair te gebruiken. Ik merk al gauw dat water niet veel uithaalt en krijg even later op straat het geschikte anti-traangasmiddel aangereikt.

‘Ga naar die mijnheer daar’, zegt een betoger me wanneer hij me ziet tranen en hoesten. ‘Die heeft azijn bij, het perfecte middel.’ Het middel werkt effectief en mijn gulle weldoener blijkt bovendien een praatgrage advocaat die naast zijn azijn ook met plezier zijn visie op de zaken deelt. ‘Ik stemde zelf voor Wade in 2000 en voerde mee campagne voor hem. In 2007 al niet meer, het was me in 2004 al duidelijk dat het helemaal de verkeerde richting uitging. Hij heeft echt teleurgesteld.’

Volgens hem zijn de jongeren nu niet meer te stoppen. ‘Kijk eens hoe gemotiveerd ze zijn’, zegt hij me terwijl we samen naar de stenen gooiende jongeren kijken. ‘Ik kan u verzekeren dat ze bereid zijn om de wapens op te nemen als het moet.’ Op dat moment aanhoor ik zijn betoog met de nodige scepsis, een dag later, op exact een week van de geplande presidentsverkiezingen ziet het er naar uit dat hij alsnog gelijk zou kunnen krijgen.