Carnaval in Rio verandert in protest tegen corruptie

“Hebzucht draagt een pak en een stropdas.” “Geliefde vaderland, waar jij naartoe gaat, daar kunnen je kinderen niet meer tegen.” “De hoop heeft het opgegeven.”

Het zijn enkele zinnen uit het protestlied waarmee sambaschool Besa-flor gisteren de carnavalstoet in Rio de Janeiro sloot. Op de wagen stond een gigantische muis als symbool voor de corruptieschandalen die het land nu al enkele jaren teisteren.

De massa zong volop mee. Veel toeschouwers kwamen zelfs van de tribunes om in de stoet mee te stappen en het refrein mee te zingen.

Graaiende rechters

Het was een carnaval van protest in Rio. Ook andere sambascholen namen de politieke corruptie in het land zwaar op de korrel. Of ze kozen net voor exotische thema’s zoals China en India, om aan de deprimerende Braziliaanse realiteit te ontsnappen.

Het toont hoe groot de teleurstelling is bij de Brazilianen. Ze krijgen nu al jaren het ene na het andere corruptieverhaal over zich heen. Operatie Carwash, het grote corruptieonderzoek dat in 2014 van start ging, heeft al tot meer 200 aanhoudingen en 118 veroordelingen geleid, goed voor 1809 jaar aan celstraffen.

Zelfs rechter Sergio Moro, die Operatie Carwash leidt, kwam nu terecht in de machine die reputaties van publieke figuren genadeloos vermaalt.

De gebeurtenissen van de voorbije weken hebben daar nog een schep bovenop gedaan. Men was er al van overtuigd dat regering en parlement door en door corrupt waren, nu komen daar ook verhalen over graaiende rechters bij. Helden waarin velen de redders van het vaderland zagen, vallen van hun voetstuk.

Zelfs rechter Sergio Moro, die Operatie Carwash leidt, kwam nu terecht in de machine die reputaties van publieke figuren genadeloos vermaalt.

Over Moro raakte bekend dat hij maandelijks 4377 reais (ongeveer 1000 euro) ontvangt als woonvergoeding, ook al betrekt hij een eigen woning in Curitiba.

Moro voerde aan dat de vergoeding een ontbrekende salariscorrectie compenseert die hij sinds 2015 jaarlijks had moeten krijgen. Maar de krant Folha de São Paulo onthulde dat hij de woonvergoeding al sinds oktober 2014 krijgt. Daarbovenop krijgt hij ook nog eens een maaltijdvergoeding van omgerekend 218 euro.

De woonvergoeding werd in 1972 ingevoerd voor rechters en andere functionarissen die buiten hun woonplaats werken en daarom een woning moeten huren. In 2014 breidde rechter Luiz Fux van het Federaal Hooggerechtshof de vergoeding uit, waardoor bijna alle rechters ze nu krijgen.

Het nieuwe schandaal barstte los toen Folha de São Paulo op 29 januari uitbracht dat rechter Marcelo Bretas, coördinator van Operatie Carwarsh in Rio de Janeiro, een dubbele woonvergoeding kreeg, voor zichzelf en voor zijn vrouw, die ook rechter is; beiden wonen in een eigen woning. Volgens een resolutie van de Nationale Raad voor Justitie is zo’n dubbele vergoeding niet toegestaan.

Mediacampagne

De Vereniging van Federale Rechters verdedigde Bretas en beschuldigde de media ervan een campagne te voeren om de rechterlijke macht te demoraliseren. Andere verenigingen van magistraten sloten zich daarbij aan.

Bijna alle rechters en openbare aanklagers zien zo’n vergoeding als “legaal” aangezien zijzelf en hun collega’s over de legaliteit van deze vergoedingen beslissen.

Maar dat rechters zichzelf voordelen toekennen, is zeer omstreden. Het gaat om beslissingen waarvoor geen controle door een andere staatsmacht bestaat.

Dat rechters zichzelf voordelen toekennen, is zeer omstreden. Het gaat om beslissingen waarvoor geen controle door een andere staatsmacht bestaat.

De woonvergoeding komt overeen met vijf minimumlonen. In Brazilië heeft een meerderheid van de 208 miljoen inwoners een minimumloon, of weinig meer. Een groot deel van de werkende bevolking verdient zelfs minder.

Van de 2203 federale rechters krijgt slechts 15 procent geen woonvergoeding, schrijft de krant O Globo op basis van gegevens van de Nationaal Raad voor Justitie. Sommigen krijgen de vergoeding zelfs terwijl meerdere woningen in dezelfde stad bezitten.

Er zijn rechters die de vergoeding weigeren. Maar dat zijn uitzonderingen en die worden volgens sommige getuigenissen onder druk gezet en geïntimideerd door collega’s.

Sommige rechters trekken de legaliteit van de vergoeding in twijfel. Aangezien het formeel geen loon is maar kosten vergoedt, zijn er geen belastingen verschuldigd op het bedrag. Het is een manier om de belastingwetgeving en het loonplafond voor ambtenaren te omzeilen. Dat plafond ligt momenteel op 8240 euro per maand. Voor de woonvergoeding wordt geen bewijs voor de betaling van huur gevraagd.

De rechters genieten net erkenning bij de bevolking voor hun strijd tegen de corruptie, de verdenking van legale corruptie zou hun positie verzwakken. Het Federaal Hooggerechtshof zal nu waarschijnlijk regels moeten vastleggen voor de woonvergoeding.