Dreigen is het begin van ieder beminnen
David Van Reybrouck en Jeroen Theunissen
30 november 2011
Zeg Bono, Zeg Internationaal Strafhof, Zeg Catherine Ashton, Zeg Al Gore, Zeg Liu Xiaobo, Zeg Richard Dawkins, Zeg Low Impact Man Steven, Zeg Dalai Lama, Zeg Unicef, Afgelopen jaar hebt gij van ons OP UW DONDER gekregen. Elk van u heeft een dreigbrief van ons ontvangen, een sympathieke veeg uit de pan op de laatste pagina van dit gezegende blad. Et voilà, voor deze laatste keer brengen wij u allen tezamen, bij wijze van reünie.
Nee, geen reünie aan ruïnes, want zo bouwvallig waart gij niet, maar een reünie aan druïdes. Ge zult zien, straks tijdens de receptie, dat gijle altegader geen slecht volk zijt. Wel integendeel, flinke waarzeggers en wichelaars, nobele instellingen met schoon bedoelingen.
Schoon. Bedoelingen.
Dat is het nu net. Schoon en nobel: we zijn der vet mee. Of juister: dat is toch maar het HALVE WERK. Hooggestemde idealen zijn in de complexe wereld van vandaag simpelweg niet meer genoeg. Idealisme zonder pragmatiek is niet alleen hol, maar ook gevaarlijk.
Ge zult toch stilaan begrepen hebben dat onze ironie een verkapte vorm van liefde was? Van ware liefde, dat wil zeggen: voorwaardelijke liefde? Bezorgde liefde. Betrokken liefde. Want onvoorwaardelijke liefde, dat is iets voor machines en uiers.
Wij hielden en houden nog steeds van het Internationaal Strafhof, van Unicef, ja zelfs van de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid van de Europese Unie! Goed dat ze er zijn!
Alleen: waarom klaagt Luis Moreno-Ocampo alleen Afrikanen aan? Waarom lult Unicef zoveel over het recht van elk kind en zo weinig over overbevolking? En waarom slaat dame Catherine Ashton nog geen deuk in een pakske boerenboter?
Kijk, dat bedoelden wij met “half werk”.
Wij moésten u wel aanschrijven. En ja, wij deden dat in de schreeuwerige stijl van de Vlaamse online discussiefora, want in moddercatch is onze gouw zeer goed. Wij, voorzitter en ondervoorzitter van een literaire vereniging, bedienden ons van meer HOOFDLETTERS en UITROEPTEKENS dan wij ooit voor mogelijk hadden gehouden!!
Nogmaals: we moésten wel! Wat wij deden was dit: breken voor de eigen parochie. Wij hadden ook kunnen zeggen dat Berlusconi een eikel was, Mugabe teleurstelt, Poetin ondemocratisch is en de banksector plukkevort. Ja luister eens, om dat op papier te zetten laten wij geen hectares regenwoud omzagen. Voor platitudes velt men geen platanen.
Maar juist bij sympatico’s zoals gijle, Bono, Al Gore en de Low Impact Man, moeten veelvuldig kanttekeningen geplaatst kunnen worden. Want INTENTIES ALLEEN zijn niet genoeg; het gaat ook om het verschil dat men maakt. Of niet maakt.
Het gaat ook om de achterkant van uw engagement. Het is een schande dat gij, Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo, in de bak zit, maar uw droom voor een snelle democratisering van China kan een NACHTMERRIE worden: voor ge het weet wordt uw land, het machtigste ter wereld inmiddels, geleid door een Aziatische variant van Wilders. Luister toch eens naar twee Europeanen die ervaringsdeskundigen zijn op vlak van een dolgedraaide democratie: wij hebben wél mogen stemmen en hebben al anderhalf jaar geen regering!
Het is goed dat gij, Richard Dawkins, de evolutieleer zo briljant vulgariseert, maar uw militante atheïsme is niet het beste wapen in de strijd tegen geloofsverblinding: voor ge het weet groeit het uit tot een seculier fundamentalisme dat de kloof vergroot. Luister toch eens naar twee goddelozen die nog steeds met hun islamitische kruidenier een babbel willen kunnen blijven staan!
Het is een zegen voor de Tibetaanse zaak dat gij, dierbare Dalai Lama, af en toe met zinnige wijsheden op de proppen komt, maar de sacralisering van uw persoon bij een westerse middenklasse is problematisch en dat weet gij ook: voor ge het weet aanbidden wij u, terwijl ge een van de langst zittende niet-democratisch verkozen staatshoofden zijt. Luister toch eens naar geïnteresseerden die u niet in een moderne variant van Haile Selassie willen zien evolueren!
Maar het gaat ook om de achterkant van ons engagement. Wat vermag literatuur nog vandaag? Wat vermag de kunst? Is een schrijver alleen maar een KLEINE MIDDENSTANDER die toevallig boeken in plaats van groente of ijzerwaren verkoopt? Wat moeten wij met alweer een leukige column van een nieuw GROOT TALENT in nog een dikkere krantenbijlage? En artiesten die de grote wereldproblemen aanpakken, is dat niet ronduit belachelijk? Of net verdienstelijk? Theater dat de global warming oplost tijdens een avondvullend programma met in de pauze wereldwinkelsapkes, een zanger die het land redt met belegen pianoakkoorden en een ondermaats woordspel rond ‘landmijn’ en ‘mijn land’, beeldende kunstenaars met alweer een conceptueel stuk waar een prospectus van honderdvijftig bladzijden bij hoort? Moet een artistiek engagement niet ook altijd een beetje kwaadaardig zijn? Satire is het begin van alle nuance. Colère van elk engagement. En dreigen van ieder beminnen.
Dank, kortom, dat u ons liet dreigen, dank en tot ziens!