Protest en dodelijk geweld in thuisregio van Ethiopisch premier Abiy Ahmed

Nobelprijs voor de Vrede of niet, ‘de crisis zal angstaanjagender en moeilijker worden’

© Tiksa Negeri / Reuters

Ethiopië: Oromo-jongeren verzamelen zich aan het huis van activist Jawar Mohammed

‘De crisis die we meemaakten, zal nog angstaanjagender en moeilijker worden als wij, Ethiopiërs, ons niet verenigingen en als één volk opstaan.’

De woorden van kersvers Nobelprijswinnaar en Ethiopisch premier Abiy Ahmed klinken na de nieuwe opstoot van geweld haast utopisch. Het water tussen de bevolkingsgroepen van Ethiopië blijft diep, ondanks de vele inspanningen die de premier al leverde om de spanningen weg te nemen.

Een week geleden, op woensdag 23 oktober, verzamelden jongeren zich rond het huis van activist Jawar Mohammed. Die had via sociale media verkondigd dat de politie een aanslag tegen hem plande. De politie ontkende de aantijgingen, maar dat bracht weinig zoden aan de dijk. Terwijl Abiy in Sotsji op de Afrika-Ruslandtop felicitaties voor de prestigieuze vredesprijs in ontvangst nam, scandeerden de aanhangers van Mohammed: ‘Weg met Abiy Ahmed.’

De onrust verspreidde zich over de Oromo-regio en op verschillende plaatsen leidde het tot geweld. Volgens de regionale politiechef vielen er woensdag 67 doden. Vijf slachtoffers vielen binnen zijn eigen korps te betreuren.

Volgens de activist Jawar Mohammed vertoont de Nobelprijswinnaar beginnende dictatoriale symptomen

Het duurde tot vrijdag voor premier Abiy reageerde. Mohammed had ondertussen via zijn eigen nieuwsmedium opgeroepen tot kalmte, maar de activist haalde ook nog even persoonlijk uit naar Abiy. In een interview met het Franse persagentschap AFP had hij gesteld dat de Nobelprijswinnaar beginnende dictatoriale trekken vertoont: ‘Bijvoorbeeld de pogingen om mensen te intimideren, zoals zijn naaste bondgenoten die hem aan de macht hielpen.’

Jawar Mohammed is zelf een van die vroegere bondgenoten. Hij wordt gezien als een van de drijvende krachten achter de protesten van 2016, die uiteindelijk leidden tot de aanstelling van Abiy als premier.

Maar de relatie tussen de activist en Abiy ging de laatste maanden snel bergaf. De geruchten dat hij in 2020 Abiy’s politieke uitdager wordt, ontkende hij steevast. Maar aan AFP zei hij nu toch dat een deelname aan de verkiezingen niet uitgesloten is, als Abiy zijn koers niet wijzigt. Het is een uitspraak die de gemoederen nog meer verhit.

De verzoener

Als kind uit een gemengd huwelijk — zijn vader was Oromo en moslim, zijn moeder Amhara en christelijk — was het aantreden van Abiy Ahmed als premier van het federale Ethiopië historisch te noemen. Het markeerde het einde van de politieke dominantie van de Tigray (zie kader rechts).

80 bevolkingsgroepen

Ethiopië verenigt tachtig verschillende etnische groepen. De Oromo, de Amhara, de Somali en de Tigray maken samen drie vierde van de totale bevolking uit.

De religieuze breuklijn valt voor een groot stuk samen met de etnische. Naar schatting is meer dan de helft van de inwoners christen (Ethiopisch-orthodox) en een derde moslim.

De Tigray vertegenwoordigen slechts zes procent van de bevolking, maar konden om historische redenen lang de macht in handen houden. Het Tigrayan People’s Liberation Front speelde namelijk een bepalende rol in de val van het communistische Derg-regime. Sinds 1991 is Ethiopië een federale democratie.

De etnische spanningen hadden sinds 2016 erg gevaarlijke proporties aangenomen. Vooral bij de Amhara en Oromo, die samen zestig procent van de bevolking uitmaken, was de onvrede over de bevoorrechte politieke en economische positie van de Tigray erg groot. In augustus van dat jaar werden verschillende protesten hardhandig neergeslagen.

Een druk bijgewoond religieus festival van de Oromo kreeg in oktober 2016 daardoor een politieke lading. Tijdens de religieuze optocht, die door twee miljoen mensen werd bijgewoond, werden politieke slogans gescandeerd en ontstonden her en der schermutselingen. De politie vuurde traangas af en paniek brak uit. Mensen werden vertrappeld en er vielen 50 doden.

Enkele dagen later werd de noodtoestand uitgeroepen. Betogingen werden verboden en de vrije meningsuiting aan banden gelegd. In de maanden die volgden werden duizenden journalisten, activisten en oppositieleden opgepakt. De situatie ging van kwaad naar erger en de hele regio hield de adem in.

In april 2018 kwam het verlossende nieuws dat de eerste minister een stap opzij zette. De toen nog onbekende Abiy Ahmed trad uit de schaduw. Dankzij zijn gemengde afkomst kon men op slag twee bevolkingsgroepen tegemoetkomen.

Abiy bleek snel meer te zijn dan een symbool. Hij verliet resoluut het pad van de repressie en koos voor de verzoening

Abiy bleek snel meer te zijn dan een symbool. Hij verliet resoluut het pad van de repressie en koos voor de verzoening. De duizenden politieke gevangenen werden vrijgelaten, de persvrijheid en heel wat andere democratische vrijheden werden op korte tijd hersteld. Het was een van de redenen waarom het Noorse Nobelcomité de man anderhalf jaar na zijn aantreden ’s werelds belangrijkste vredesprijs toekende.

Aanmoedigingsprijs

Zoals dat wel vaker gaat met de Nobelprijs voor de Vrede diende die misschien ook wel als aanmoediging. Want in Oslo was het de raadsleden zeker niet ontgaan dat het risico op nieuwe escalaties van het etnische geweld nog niet van de baan is.

Nationalistische bewegingen, zoals het Oromo Liberation Front (OLF), werden dankzij Abiy’s democratisch hervormingen niet langer beschouwd als terroristische groeperingen. Jongeren van de International Oromo Youth Association (ook wel de de Querro genoemd) grepen de terugkeer van het OLF in september 2018 aan om winkels en woningen van regionale etnische minderheden aan te vallen in de stad Burayu.

De Oromo Youth Association was opgericht door Jawar Mohammed. Er vielen meer dan twintig doden in Burayu en vermoedelijk nog eens evenveel bij gelijkaardige incidenten in omliggende dorpen.

©Elien Spillebeen

De dubbele aanslag deze zomer kostte het leven aan de minister-president van Amhara en de nationale veiligheidschef.

Ook deze zomer werd opnieuw duidelijk dat niet iedereen warmloopt voor Abiy’s discours van eenheid en verzoening. Toen kostte een dubbele aanslag het leven aan de regionale minister-president van de Amhara-regio en de nationale veiligheidschef.

De democraat Abiy Ahmed verscheen toen voor de gelegenheid in militair uniform op de nationale televisie om de bevolking toe te spreken. MO* bevond zich toen ter plaatse en berichtte over de gespannen sfeer in Ethiopië. De Ethiopiërs vroegen zich toen al luidop af of Abiy de volgende verkiezingen, in mei 2020, wel zal halen.

De Nobelprijs voor de Vrede en de verhoogde legitimiteit die de erkenning met zich meebrengt kunnen de positie van de premier versterken. Maar de internationale zichtbaarheid weekt ook negatieve reacties los, zoals die van zijn oud-medestander Jawar Mohammed.

Activist of oproerkraaier?

Mohammed is net als Abiy een kind uit een gemengd (Oromo-Amhara-)huwelijk. Hij studeerde in de VS, van waaruit hij Oromojongeren uit de diaspora succesvol verenigde in de jongerenbeweging Qerro. Dankzij de oprichting van een eigen nieuwskanaal, Oromia Media Network, vond zijn beweging vlot aansluiting bij ontevreden jongeren in eigen land, die zichzelf ook snel tot Qerro uitriepen.

‘Mensen verliezen hoop’

Jawar Mohammed suggereert zelf een rol te hebben gespeeld bij de aanstelling van Abiy als premier. In 2018 keerde Mohammed terug naar Ethiopië. Maar nadat bleek dat de Qerro’s een belangrijk aandeel hadden in het dodelijke geweld in Burayu, werd zijn invloed controversiëler. De afstand groeide tussen de twee Oromoleiders.

©Oromia Media Network

Jawar Mohammed stond mee aan de wieg van het Oromia Media Network, een onafhankelijk nieuwskanaal.

Nu Jawar Mohammed Abiy openlijk aanvalt, groeit de vrees dat de Nobelprijswinnaar in zijn eigen thuisregio aan invloed inboet. Als hij daar de rust niet kan bewaren, welke garanties resten er dan nog dat hij in andere regio’s in Ethiopië nieuw geweld kan voorkomen?

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

De leiders van de orthodoxe kerk drukten dit weekend hun bezorgdheid uit: ‘Mensen verliezen hoop.’ Bij de aanvallen van vorige week werden twee orthodoxe kerken geviseerd. De meeste slachtoffers van het geweld vorige week zouden volgens hen in hun geloofsgemeenschap gevallen zijn.

Het leger werd ondertussen ingezet om te voorkomen dat er nog meer slachtoffers zouden vallen. Abiy Ahmed koos tot nu toe het pad van de democratisering, in de hoop de onvrede bij de bevolking weg te nemen. Dat brengt de moeilijke opdracht met zich mee om een gezonde balans te vinden tussen het vrijwaren van de democratische vrijheden en het verhogen van de veiligheid.

Tegelijk moet Abiy verdere inspanningen leveren om de regionale, etnische en religieuze machtsevenwichten te herstellen. De internationale erkenning voor de inspanning is er al. Maar het is vooral uitkijken naar mei 2020, om te zien of Abiy zijn inspanningen ook kan verzilveren in electorale steun. Voor het zover is, moeten er nog wat hordes worden genomen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.