Grote zorgen over Zuid-Afrikaans plan voor drijvende energiecentrales

In Zuid-Afrika heeft een plan voor drijvende energiecentrales geleid tot bezorgdheid over banen en milieurisico’s.

Een energiedeal die een einde zou moeten maken aan de aanhoudende energiecrisis in Zuid-Afrika, kan zorgen voor méér CO2-uitstoot en biedt slechts een oplossing op korte in plaats van op lange termijn, zeggen experts.

De black-outs in 2019 kostten de economie tussen de 3,5 en 7 miljard euro.

Wereldwijd zullen in 2050 bijna 750 miljoen mensen geen toegang hebben tot elektriciteit. Van hen leeft meer dan 95 procent in Afrika ten zuiden van de Sahara, volgens het rapport Net Zero by 2050 van het Internationaal Energieagentschap (IEA).

Zuid-Afrika kampt momenteel met de ergste stroomuitval ooit gemeten. Uit onderzoek van de in Pretoria gevestigde Wetenschappelijk en Industriële Onderzoeksraad (CSIR) blijkt dat de black-outs in 2019 voor 530 stroomloze uren hebben gezorgd. Dit kostte de economie tussen de 3,5 en 7 miljard euro.

Schepen op vloeibaar aardgas

Op 19 maart presenteerde het Zuid-Afrikaanse ministerie van Hulpbronnen en Energie het bedrijf Karpowership, eigenaar van op schepen gebouwde elektriciteitscentrales, als voorkeurskandidaat voor de levering van 1220 megawatt aan energie. De aanbesteding zou vallen onder een noodstroomprogramma van de overheid, het Risk Mitigation Independent Power Producer Procurement Program (RMI4P).

‘In plaats van door buitenland gerunde energieschepen te verhuren, zouden we kunnen investeren in infrastructuur die banen oplevert voor Zuid-Afrikaanse jongeren.’

De deal – met een waarde van zo’n 218 miljard rand (zo’n 12,8 miljard euro) - zou draaien om vijf “energieschepen” op vloeibaar aardgas. Daarmee zou Karpowership Zuid-Afrika van 2022 tot 2042 van energie voorzien.

‘Het idee achter het RMI4P-programma is om aan stroom te komen… om afschakeling [black-outs] te stoppen en ons genoeg tijd te geven om de langetermijninvesteringen in infrastructuur te lanceren die nodig zijn voor een duurzame energievoorziening’, zegt Lauren Hermanus.

Zij promoveert momenteel aan de Universiteit van Kaapstad en is oprichter van Adapt, een netwerk voor duurzame ontwikkeling. ‘Aardgas kan worden gebruikt om een systeem op basis van hernieuwbare energie aan te vullen, bijvoorbeeld bij schommelingen in het systeem door de afhankelijkheid van zon of wind.’

Te weinig banen voor Zuid-Afrikanen

Thandile Chinyavanhu, klimaat- en energiecampagnevoerder bij Greenpeace Afrika, vindt het voorgestelde contract – met een looptijd van twintig jaar – echter problematisch. ‘Dat zou ons tot na 2040 vastleggen op een traject van hogere emissies, zonder een duidelijk plan voor de inkoop van hernieuwbare energie.’

De totale werkloosheid in Zuid-Afrika staat op recordhoogte: alles bij elkaar zitten 7,2 miljoen mensen zonder werk.

Ze vervolgt: ‘In plaats van door buitenland gerunde energieschepen te verhuren, die ons over twintig jaar uiteindelijk weer zullen verlaten, zouden we kunnen investeren in infrastructuur die banen oplevert voor Zuid-Afrikaanse jongeren.’

Volgens het Zuid-Afrikaanse statistiekbureau Stats SA heeft meer dan 41 procent van de Zuid-Afrikanen tussen de 25 en 35 jaar momenteel geen werk. De totale werkloosheid in het land staat op recordhoogte: alles bij elkaar zitten 7,2 miljoen mensen zonder werk.

Milieu-impact

Bovendien is de potentiële milieu-impact van de Karpowership-deal ook zorgwekkend, zegt Liziwe McDaid, energieadviseur bij de Zuid-Afrikaanse ngo The Green Connection. Uit hun onderzoek bleek dat in de milieubeoordelingen van Karpowership belangrijke gegevens ontbraken. Zo waren er geen data meegenomen over de impact van het project op de lokale visserij en op kustgemeenschappen.

‘Vanuit een milieuperspectief beschikte de regering niet over de volledige informatie die ze nodig had bij het besluit om Karpowership goed te keuren’, zegt McDaid.

Karpowership heeft niet gereageerd op e-mails voor een reactie op deze zorgen.

Het IEA heeft opgeroepen tot een wereldwijde verschuiving naar schone technologie. Voor Hermanus van netwerk Adapt kan deze verschuiving echter niet plaatsvinden zonder de productie lokaal te maken, als onderdeel van een groene industrialisatiestrategie. ‘Deze weg moet rijk zijn aan banen en een rechtvaardige economische ontwikkeling bieden’, besluit ze.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner SciDev.