Het rapport van de Vlaamse Europarlementsleden: boksen boven je gewicht

Het verdrag van Lissabon maakte van het Europees parlement een strijdvaardige instelling, die vaak de luis in de pels van de Europese Raad en Commissie is. Hoe stemden de Vlaamse Europarlementsleden de voorbij vijf jaar? Een analyse van drie omstreden dossiers.

  • © European Union 2014 - European Parliament Het halfrond van het Europees Parlement in Straatsburg, voor een keer helemaal gevuld met jongeren in het kader van het European Youth Event, 13 mei 2014. © European Union 2014 - European Parliament

De verkiezingen van 25 mei betekenen het einde van de zittingsperiode 2009-2014 voor 766 Europarlementsleden (EPLs). Die periode luidde een nieuw tijdperk in: in december 2009 werd het Verdrag van Lissabon van kracht, dat het Europees parlement (EP) op veel beleidsgebieden dezelfde macht toebedeelt als de lidstaten in de Europese Raad.

De Europese Unie kreeg te maken met economische malaise, met groeiende ongelijkheid, werkloosheid en burgers die protesteren tegen beslissingen van “Brussel”. Europese volksvertegenwoordigers trokken her en der aan de touwtjes van het Europese systeem. Ze behaalden overwinningen, maar strandden ook in politieke verdeeldheid of stuitten op de onwil van de lidstaten. 

1. Europees parlement wil Robin-Hoodheffing

De financiële crisis die in 2008 overwaaide uit de VS zette ook de Europese instellingen voor het blok: hoe in te grijpen in zo’n grillig systeem, dat ook de levensvatbaarheid van de lidstaten moest verzekeren? In de zomer van 2010 kwam de Europese Commissie met een antwoord: de Tobintaks of financiëletransactietaks (FTT) op razendsnelle financiële transacties en speculatie, die ook “Robin-Hoodheffing” wordt genoemd. 

In mei 2012 lag het ‘gemeenschappelijk systeem voor het belasten van financiële transacties’ op tafel in het parlement. Het voorstel overleefde de stemming door een coalitie van Groenen, socialisten, extreem links en een deel van de centrumrechtse Europese Volkspartij.

Wie stemde tegen? De rechterflank en de liberale fractie, Vlaamse EPLs incluis. Philip De Backer (Open VLD), lid van de parlementaire commissie voor economische zaken, diende eerder al twee amendementen in tijdens de commissiezittingen.

‘Ik ben altijd een koele minnaar van het voorstel geweest’, zegt De Backer. ‘Als er een verschil bestaat tussen pakweg Europa en de VS, of zelfs tussen verschillende Europese landen, dan wijken de financiële instellingen uit. Van alle voorstellen om de crisis onder controle te krijgen, was dit er een waarvan je wist dat het effect niet bijzonder groot zou zijn.’

Het EP mag zijn mening geven, maar de echte beslissingsmacht ligt bij de lidstaten, en dan nog onder unanimiteit.

De Europese Commissie schat de inkomsten van de FTT op tientallen miljarden euro’s. Als ze ook voor derivaten (afgeleide financiële producten) zou gelden, dan zou het bedrag naar schatting tienmaal hoger liggen.

Toch botst het parlement met de stemming op zijn grenzen: het EP mag zijn mening geven, maar de echte beslissingsmacht ligt bij de lidstaten, en dan nog onder unanimiteit. Die lidstaten bleken verdeeld en vooral Groot-Brittannië betoonde zich tégen. 

Toen elf landen, waaronder België, besloten om op eigen houtje de FTT in te voeren, sputterden de anderen tegen en noemden ze het voorstel onwettig. ‘De bankenlobby ligt enorm dwars’, meent Saïd El Khadraoui (sp.a), plaatsvervangend lid van de commissie economische zaken. Een politiek-ideologisch conflict dat nog niet beslecht is en ook in de volgende zittingsperiode van het EP voor vurig debat zal zorgen.

2. Schaliegas doet Europa barsten

‘Terwijl de Amerikaanse ontginning van schaliegas een hoge vlucht neemt, komt Europa nog maar net in het spel’, schreef The New York Times in augustus 2008. Het was het startschot voor een pan-Europees debat over de toekomst van de Europese energievoorziening. Schaliegas geldt als het nieuwe goud voor de energie-industrie, maar is zeer gevaarlijk voor het milieu, waarschuwen ngo’s. 

De politiek is net zo verdeeld. Sommigen zien er een uitweg in die Europa’s afhankelijkheid van traditionele of nucleaire energiebronnen kan verhelpen. Maar ‘als je het dossier volgt, merk je dat er iets stinkt’, zegt Kathleen Van Brempt (sp.a), lid van de commissie voor energie, die achttien amendementen op het voorstel indiende. 

Bij de ontginning van het gas worden water en chemicaliën de grond ingepompt tot een bron openbarst (“fracking”) en het gas wordt opgevangen. Europarlementariërs van links tot centrumrechts noopten de Europese Commissie in 2011 tot het opleggen van een milieutest voor bedrijven die schaliegas wensen op te pompen in Europese lidstaten.

De scheidslijn loopt niet zozeer tussen links en rechts als wel tussen Oost en West.

Opvallend: van alle Belgische EPLs stemde enkel Derk Jan Eppink (LDD) tegen; Philip Claeys (Vlaams Belang) en Frank Vanhecke (partijloos) onthielden zich. Het parlement vond ook een meerderheid voor een voorzichtige aanpak van schaliegas, met oog voor de impact op het milieu.

‘De scheidslijn loopt niet zozeer tussen links en rechts als wel tussen Oost en West’, zegt Ivo Belet (CD&V). Zijn centrumrechtse EVP is intern verdeeld volgens nationale belangen. Die scheidslijn is nog duidelijker in de Europese Raad van lidstaten. Oost-Europese landen – voor energie erg afhankelijk van Rusland – weigeren elke inmenging. De verplichte milieutest lijkt onzeker en het dossier gaat nu van het kastje naar de muur tussen Parlement en Raad. 

3. Handel: een rode kaart

Het parlement heeft sinds 2009 de finale beslissingsmacht over elk handelsakkoord dat de EU met partners wereldwijd sluit. In 2013 kreeg het de kans om met zijn spierballenc te rollen. De EU en VS bereidden gesprekken voor over een trans-Atlantisch Handels- en Investeringspartnerschap (of TTIP). Het akkoord is een mastodont in Europa’s handelspolitiek: dagelijks wordt er voor twee miljard euro handel gedreven met de VS, de omvangrijkste handelsrelatie ter wereld. Het akkoord moet de drempels voor de handel verlagen en de Amerikaanse en Europese markt verder op elkaar afstemmen.

Het parlement zit niet mee aan de onderhandelingstafel, maar heeft het laatste woord ter goedkeuring.

Het parlement zit niet mee aan de onderhandelingstafel, maar heeft het laatste woord ter goedkeuring. Nog voor de aanvang van de gesprekken keurde het EP het mandaat goed waarmee Europees handelscommissaris Karel De Gucht aan de slag kon. ‘Karel moet daar nu wel rekening mee houden, en al heel erg goede argumenten hebben om van dat mandaat af te wijken’, zegt De Backer.

Bij de Belgische Europarlementariërs zaaide het mandaat verdeeldheid. De Groenen stemden tegen, terwijl Mark Demesmaeker (die met N-VA in dezelfde fractie zit als de Groenen) voor stemde. Franstalige EPLs stemden massaal tegen: een verzet dat wortelde in de angst dat het akkoord de culturele subsidies in het Franse taalgebied in het gedrang zou brengen.

‘Er is te weinig transparantie, te weinig informatie’, verduidelijkt Europarlementariër Bart Staes de kritiek van de Groenen. Die wordt gedeeld door ngo’s, die al waarschuwden dat het akkoord een verkillend effect zou hebben op sociale wetgeving en dat lidstaten zullen inbinden op milieustandaarden. 

De onderhandelingen zijn nu volop aan de gang, maar verlopen niet zonder slag of stoot. De onthullingen van klokkenluider Edward Snowden over Amerikaanse afluisterpraktijken in Europa braken het vertrouwen. 

Een finaal akkoord valt zo goed als zeker na de verkiezingen in mei, wat volgens bronnen niet naar de zin is van commissaris De Gucht, die de klus graag daarvoor had geklaard.

Internationale invloed

De groep Vlaamse EPLs valt vaak uiteen in links en rechts, al trekken de Europarlementariërs – op extreem rechts na – vaak ook één lijn in een pleidooi voor sterkere EU-regelgeving. En de Belgische EPLs ‘boksen boven hun gewicht’, zegt Staes: het aantal rapporteursfuncties ligt hoog in vergelijking met de grootte van ons land.

Het Europees parlement ontgroeit zo stilaan zijn kinderschoenen. De kracht van het Verdrag van Lissabon? ‘We worden in elk geval meer au sérieux genomen’, zeggen twee Vlaamse EPLs. ‘Er is een enorme weg afgelegd: in de perceptie bij de burger, in de media-aandacht voor EPLs en vooral in het overleg met de Europese Raad’, meent Ivo Belet. ‘Het parlement is assertiever en strijdvaardiger.’

De Vlaamse Europarlementsleden

Het Europees parlement telt 13 parlementsleden uit Vlaanderen. Deze zijn verdeeld over zes fracties. Een parlementslid zetelde als onafhankelijke.

Europese Volkspartij

Ivo Belet, CD&V: Stond in de schijnwerpers met een rapport over offshore energiebronnen.

Marianne Thyssen, CD&V: Krijgt van collega-MEPs uitstekende cijfers voor haar rol in economische dossiers. 

Jean-Luc Dehaene, CD&V: Bij de tien meest afwezige MEPs van Europa: Dehaene woonde maar 50% van de stemmingen bij. Wel was hij acht keer verantwoordelijk ‘rapporteur’ voor begrotingsdossiers.

Alliantie van liberalen en democraten voor Europa

Guy Verhofstadt, Open VLD: Is als voorzitter de stem van de liberale fractie ALDE, maar weinig actief in de commissies.

Annemie Neyts-Uyttebroeck, Open VLD: Staat niet meer op de barricades in plenaire debatten, maar is de grande dame voor de buitenlandse vertegenwoordiging van het EP, zegt een MEP.

Europese Groene Partij - Europese Vrije Alliantie

Mark Demesmaeker, N-VA: Verving in februari 2013 Frieda Brepoels in de groep Greens/EFA. Sindsdien stemde Demesmaeker in 38% van de gevallen tegen de groepslijn in.

Bart Staes, Groen!: Diende 1220 amendementen in en is daarmee koploper onder de Vlaamse MEPs.

Progressieve alliantie van socialisten en democraten

Saïd El Khadraoui, sp.a: Profileerde zich op het thema transport en loodste zes dossiers door de commissies.

Kathleen Van Brempt, sp.a: Profileerde zich op energie, duurzaamheid en onderwijs.

Europese conservatieven en reformisten

Derk Jan Eppink, LDD: Eppink was ooit nog kabinetschef van de Nederlandse commissaris Frits Bolkestein, maar verliest nu zeker zijn zetel voor LDD.

Europa van vrijheid en democratie

Frank Vanhecke, partijloos: Vanhecke verliet in 2009 het VB en trad toe tot de EFD-fractie. Zijn parlementaire activiteit ligt erg laag.

Niet-ingeschreven

Philip Claeys, VB: Heeft als onafhankelijk lid weinig in de melk te brokkelen. Hij laat zich vooral horen als het oer de Turkse toetreding tot de EU gaat.

Dit artikel verscheen eerder in MO*magazine, editie maart 2014.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.