Klimaatcijfers eisen handelen van politici in Lima

Jim Yong Kim, voorzitter van de Wereldbank, vergeleek klimaatverandering met de ebola-epidemie: telkens komt de internationale gemeenschap te laat in actie en dat onvermogen kost duizenden, mogelijk zelfs miljoenen mensenlevens. Er is misschien weinig nieuws te vertellen over de klimaatverandering, de bekende feiten zouden des te meer moeten aanzetten tot urgente actie.

Een opwarmende wereld

Uit het meest recente rapport van het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering (IPCC) van de VN blijkt dat de opwarming sneller gaat dan verwacht: 

• tussen 2002 en 2011 kromp de Groenland ijskap zesmaal sneller dan gemiddeld in het vorige decennium
• ook de ijskap van Antarctica smelt vijfmaal sneller dan vorig decennium
  sinds 1993 is de zeespiegel tweemaal zo snel gestegen als het gemiddelde van vorige eeuw
• de zeespiegel stijgt met 3,17 mm per jaar. De vorige eeuw steeg de zeespiegel met gemiddeld 1,78 mm per jaar.
• Met de huidige uitstoot stevenen we af op een opwarming van 4 tot 6°C, volgens onderzoekers van het Tyndall Centre. We zouden al in 2046 een opwarming van 2°C kunnen bereiken.
• vorig jaar overschreed de concentratie van broeikasgasdeeltjes in de atmosfeer de 400 ppm (deeltjes per miljoen). Als we de temperatuurstijging willen beperken tot 2°C, mag de concentratie de 450 ppm niet overschrijden. Maar volgens klimaatexperts als James Hansen en Bill McKibben, daarin gevolgd door de kleine eilandstaten, is 2°C al te veel en moeten we ons focussen op 1,5°C, wat neerkomt op een concentratie van niet meer dan 350 ppm.

De olie-industrie blijft een enorme subsidieslurper: wereldwijd gaat nog steeds zo’n 1,4 biljoen euro overheidssubsidie naar deze belangrijke bron van broeikasgasuitstoot.

Steden maken het verschil

De organisatie van het openbaar vervoer in de groeiende steden is van cruciaal belang voor het beheersen van de uitstoot.

Tegen 2030 woont 60 procent van de wereldbevolking in steden. Steden staan nu al voor 70 procent van de broeikasgassen, hoewel ze slechts 2 procent van het landoppervlak beslaan.

Een recent rapport van de Global Commission on the Economy and Climate, Better Growth, Better Climate, stelt dat steden de komende vijftien jaar 2,3 biljoen euro kunnen uitsparen in infrastructuuruitgaven als ze compact en klimaatbestendig bouwen.

De organisatie van het openbaar vervoer in de groeiende steden is van cruciaal belang voor het beheersen van de uitstoot. Atlanta (VS) en Barcelona (Spanje) hebben ongeveer evenveel inwoners en een vergelijkbare levensstandaard, maar Atlanta stoot tienmaal zoveel broeikasgassen uit afkomstig van transport als Barcelona.

Klimaat bedreigt pensioen?

Om de opwarming onder de 2°C te houden, mag er maximaal nog 565 tot 886 gigaton CO2 bijkomen in de atmosfeer. Concreet komt dat erop neer dat nog maar 20 procent van de nu bekende reserves van fossiele brandstoffen opgebruikt mag worden. De overige 80 procent, waar oliebedrijven nu al reële investeringen in doen, moet onder de grond blijven.

Toch hebben de top tweehonderd olie-, gas- en mijnbedrijven in 2013 nog 530 miljard euro in de zoektocht naar nieuwe voorraden fossiele brandstoffen gepompt. Indien werkelijk beslist wordt dat al die voorraden niet meer mogen worden aangeboord, dreigt de beurswaarde van deze bedrijven meteen in te storten. Op 31 december 2013 vertegenwoordigden de aandelen in de tien grootste oliebedrijven een waarde van 1,4 biljoen euro.

Bij zo’n crash zouden ook de investeringen in de olie- en gasindustrie van pensioenfondsen waardeloos worden.

Het Overheidspensioenfonds van Noorwegen heeft al een groep experts aangesteld om de portefeuilles te analyseren en risicokapitaal uit de olie-en gasindustrie weg te halen. Het Noorse Pensioenfonds Storebrand besliste vorig jaar zijn investeringen in negentien olie-en gasbedrijven weg te halen wegens het toekomstrisico. Het Zweedse Pensioenfonds AP4 besloot om dezelfde reden zijn investeringen in koolstofintensieve bedrijven te reduceren en het Pensioenfonds AP2 trok zijn aandelen in twaalf steenkoolbedrijven en acht olie- en gasbedrijven terug, in totaal voor een waarde van 116 miljoen dollar. Ook de Zweedse stad Örebro haalde haar investeringen weg uit fossielebrandstofindustrieën, voor een waarde van 225 miljoen euro. De Nederlandse ASN Bank heeft zichzelf tot doel gesteld om tegen 2030 in al haar investeringen “koolstofneutraal” te zijn.

Het groene klimaatfonds 

Tot nog toe is er slechts 2,3 miljard dollar toegezegd.

Op de klimaattop van 2010 gingen de rijke landen akkoord met de afspraak dat overheden en privé tegen 2020 jaarlijks 100 miljard dollar zouden samenbrengen voor klimaatfinanciering van de arme landen.

Tot nog toe is er slechts 2,3 miljard dollar toegezegd, wat nog fors onder de 10 miljard dollar ligt die VN-secretaris generaal Ban Ki Moon vooropgesteld had om tegen het einde van dit jaar in te zamelen. Privébanken hebben beloofd voor 20 miljard dollar groene obligaties uit te geven, en dat tegen 2015 op te trekken naar 50 miljard. Verzekeraars beloofden om tegen 2015 hun groene investeringen te verdubbelen, tot 82 miljard dollar.

Frankrijk en Duitsland beloofden een miljard dollar de komende jaren, Zwitserland en Zuid-Korea 100 miljoen dollar, Tjechië 5,5 miljoen dollar. Denemarken trekt 70 miljoen uit en Noorwegen 33 miljoen dollar. België beloofde om tussen 2010 en 2012 150 miljoen euro te storten, maar dat bleef beperkt tot 92 miljoen in 2012. In 2013 kwam daar nog eens 3,35 miljoen bij, maar dit jaar heeft ons land nog geen nieuwe toezegging gedaan.

Dit artikel verscheen eerder in het winternummer van MO*magazine. Een abonnement kan je bestellen voor slechts €20.