Nigeria wil af van lynchpartijen

Goya Bauwens (CC BY-NC 2.0)

Markt in Lagos

‘Ole, ole!’ (dief, dief!), meer is er in Nigeria niet nodig voor een grote groep mensen om een verdachte te achtervolgen en dood te slaan of te verbranden. Hoewel er geen officiële statistieken zijn over het aantal lynchpartijen – vaak jungle justice genoemd – blijkt uit de berichtgeving in lokale media dat de praktijk regelmatig voorkomt. Een onderzoek in 2014 stelde vast dat 43 procent van alle Nigerianen persoonlijk al getuige is geweest van zo’n lynchpartij.

De gerechtigheid van de jungle vormt duidelijk een bedreiging voor de rechtstaat en de rechten van de verdachte. De wrede straffen en het feit dat de slachtoffers onschuldig kunnen zijn maar op het verkeerde moment op de verkeerde plaats waren, leidt tot veel verontwaardiging. Maar de daders worden zelden gearresteerd of vervolgd. Meer nog: de veiligheidsdiensten zijn vaak zelf betrokken bij de terechtstellingen.

Een nieuw wetsvoorstel in het Nigeriaanse parlement wil daar iets aan veranderen. Het voorstel rondde onlangs een tweede lezing in de senaat af, en kan na een derde lezing in wetgeving worden omgezet. Dat zal naar alle verwachting volgend jaar gebeuren.

Veel aanleidingen

De misdrijven die kunnen leiden tot een lynchpartij zijn uiteenlopend: van ernstige vergrijpen zoals moord, gewapende overval, verkrachting en kidnapping tot winkeldiefstal, homoseksualiteit, blasfemie of zelfs hekserij.

Een zaak die het hele land schokte, was de ‘halsbandmoord’ van vier studenten van de Universiteit van Port Harcourt in 2012. Na een onterechte beschuldiging van diefstal kregen de vier een autoband rond de nek die gedrenkt was in benzine en werd aangestoken.

De brutale aanval, die werd gefilmd en verspreid via sociale media, leidde tot veel verontwaardiging bij de bevolking. Na het incident werden twaalf mensen opgepakt, onder wie een politieagent. Drie verdachten werden ter dood veroordeeld.

Meer recent, in 2016, werd een homoseksuele man doodgeslagen in de staat Ondo, en in de staat Zamfara werden negen mensen levend verbrand omdat ze de profeet Mohammed beledigd zouden hebben. In de staat Ebonyi werd een man vermoord omdat hij een motorfiets gestolen zou hebben.

Lagos

Ook dit jaar bleven de lynchpartijen opduiken in het nieuws, ook in de hoofdstad Lagos. De heersende angst voor de Badoo-sekte resulteerde in verschillende beschuldigingen van hekserij en bijgevolg in lynchpartijen.

Nigerianen grijpen vaak terug naar lynchpartijen omdat ze de politie en het gerecht als corrupt en inefficiënt beschouwen.

Zelfs kinderen blijven niet gespaard. In 2015 werd een kind dat volgens lokale media amper zeven jaar oud was, levend verbrand nadat het meel had geprobeerd te stelen van een handelaar. Kinderen worden vaak ook aangevallen omdat ze beschuldigd worden van hekserij, soms zelfs door hun eigen familieleden.

Dit is geen complete lijst: Nigerianen grijpen vaak terug naar lynchpartijen omdat ze de politie en het gerecht als corrupt en inefficiënt beschouwen.

Wetsvoorstel

Daders van lynchpartijen zijn moeilijk te berechten onder de bestaande wetten op moord of geweld. Daar wil het wetsvoorstel iets aan veranderen. Het omschrijft een lynchpartij als een incident “waarbij drie of meer personen zonder wettelijke autoriteit samenwerken om iemand van het leven te beroven als vorm van straf of om een echt of verondersteld misdrijf te voorkomen.”

Het wetsvoorstel is ook van toepassing op incidenten die leiden tot ernstig lichamelijk letsel of schade aan eigendommen. Wie schuldig bevonden wordt aan het aanstichten van een van die vormen van geweld, kan 25 jaar tot levenslang krijgen.

Het wetsvoorstel stipuleert ook dat agenten die geen redelijke inspanningen doen om een aanval te voorkomen of de daders ervan aan te houden, gestraft kunnen worden met vijf jaar gevangenisstraf of een boete tot N500.000 (1200 euro). Neemt een agent deel aan een aanval, dan wordt dat beschouwd als een ernstig misdrijf.

Effect

Dergelijke straffen kunnen een uitstekend afschrikkingseffect hebben. Maar het succes van het wetsvoorstel hangt sterk af van de implementatie bij de politiediensten en het gerecht. Een gerechtelijk systeem dat niet in staat is om de misdrijven aan te pakken die tot lynchpartijen leiden, zal waarschijnlijk ook de praktijk zelf niet met succes kunnen vervolgen.

Toch is de nadruk op medeplichtigheid door veiligheidsdiensten belangrijk, en een formele erkenning van de praktijk helpt de vervolging en preventie.

Wereldwijd probleem

Lynchpartijen zijn niet uniek voor Nigeria of zelfs Afrika, en Nigeria is niet het eerste land dat er via wetgeving iets aan probeert te doen. Tot halverwege de vorige eeuw werden nog regelmatig Afro-Amerikanen gelyncht in de Verenigde Staten. Er waren pogingen om daar in de Senaat iets aan te doen, maar die werden telkens tegengehouden door zuidelijke congresleden. In 2005 verontschuldigde de Senaat zich formeel voor die mislukking.

Meer recent leidde in India een heropleving van buurtwachten tot speciale wetgeving rond lynchpartijen onder de naam MaSuKa. Die omschrijft lynchen als een specifiek misdrijf en legt lange gevangenisstraffen op en boetes tot 7000 euro.

De MaSuKa gebiedt politiediensten ook alert te zijn en meteen in te grijpen als een aanval op handen is. Wie dat niet doet, wordt ontslagen. Na een lynchpartij moeten politiediensten binnen de drie maanden een onderzoek instellen, en de staat moet de familie van het slachtoffer compenseren.

Hoewel het wetsvoorstel de steun krijgt van elf verschillende politieke partijen, bemoeilijkt de regerende Bharatiya Janata-partij de goedkeuring in het parlement.

In Nigeria lijkt die goedkeuring zo goed als zeker. Als ook de politie en het gerecht hun werk doen, kan het een belangrijk precedent worden voor andere landen die kampen met geweld en onverschilligheid door ambtenaren.

Bron: The Conversation

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.