Honderd procent biologische landbouw in Bhutan

Volkert Engelsman is directeur van Eosta, een bedrijf dat biologisch fruit uit het zuidelijk halfrond en de tropen importeert en distribueert. Sinds 2012 werkt Eosta samen met Bhutan. Volgens Engelsman kan Europa nog veel leren van het land. ‘Ik beschouw het als een soort ontwikkelingshulp van Bhutan aan Europa. Hun manier van werken is logisch. Het is eerder merkwaardig dat wij nog zo middeleeuws met welvaart omgaan in het westen.’

‘Het is merkwaardig dat wij nog zo middeleeuws met welvaart omgaan in het westen.’

Bij de berekening van het Bruto Nationaal Product wordt normaliter geen rekening gehouden met hoe een product tot stand komt. Maar dat bodem en water sterk vervuild raken door de landbouwindustrie is een vorm van roofbouw die de productiviteit in de toekomst zal schaden. De kosten die gemaakt worden om die vervuiling te compenseren, worden in de meeste landen achteraf pas verrekend.

En dat wil men in Bhutan net niet. Ze willen economisch correct werken en ook de langetermijneffecten van klimaatverandering opnemen in hun indicatoren. Ook zijn sociale indicatoren van tel want veel omzet neemt niet weg dat er een schrijnende kloof tussen arm en rijk kan ontstaan.

Organic nation

Binnen vijf à tien jaar wil Bhutan honderd procent aan biologische landbouw doen. Engelsman vertelt ons dat ze momenteel aan 93 procent zitten en volgens hem is de kaap in zicht.

Balou’s Organic Mountain Wonders is een van de succesverhalen van de samenwerking tussen Eosta en Bhutan. De Bhutanese student Dechen Dorji verwerkt aromatisch fruit van zijn boerderij tot chutney en jam. Hij voorziet alle producten van een label en verkoopt ze vervolgens in de steden.

Toch zijn er nog werkpunten. Vooral op vlak van business en logistiek kan Bhutan nog wat bijleren. Daarop wordt dan ook gefocust tijdens de samenwerking met Eosta. ‘Op dit moment worden producten voornamelijk lokaal geconsumeerd in Bhutan. In de grote steden komt de voeding uit China. Wij willen de mensen op het platteland helpen met hun onderneming. Zo kunnen ze hun producten verwerken, waarde toevoegen, verpakken en vermarkten. Daar kan geen Chinees tegenop.’

Ook de knowhow over de primaire productie willen ze delen. In februari reisde een Bhutaanse staatsdelegatie samen met de mensen van Eosta twee weken doorheen Europa. Ze wisselden ook contactgegevens uit met verschillende ‘centers of organic excellence’ zoals het Louis Bolk Instituut in Nederland en Elm Farm Research Centre in het Verenigd Koninkrijk. Op die manier kan alle research en kennisdie hier beschikbaar is, gedeeld worden.

Bewuste keuze

Bhutan is een klein land gelegen tussen China en India in het midden van de Himalaya. De meerderheid van de bevolking is er boeddhistisch en daaruit is ook hun holistische visie op welvaart ontstaan. In plaats van een Bruto Nationaal Product, waar de focus uitsluitend op economie ligt, wordt de welvaart in Bhutan gemeten aan de hand van het Bruto Nationaal Geluk. Zo meten ze niet enkel de maatschappelijke winst op korte termijn. Ze nemen naast indicatoren als cultuur, gezondheid en educatie ook het klimaat in beschouwing. Op die manier zijn ze vastberaden om niet enkel de wereld van vandaag te voeden, maar ook die van morgen.

Dat in Bhutan grotendeels aan biologische landbouw wordt gedaan, komt niet omdat ze geen toegang hebben tot pesticiden. Er werd vroeger wel gewerkt met kunstmest en pesticiden. De bevolking is niet genoodzaakt om vast te houden aan hun traditionele manier van telen, maar kiest er net bewust voor om biologisch te telen. Dit beleid werd in 2013 ook officieel gemaakt door de regering.

De inwoners van Bhutan weten dat biologische landbouw een manier is om bij te dragen aan welvaart in de samenleving omdat ze die welvaart niet louter financieel interpreteren. Maar ook hun geloof motiveert hen. Boeddhisten doden volgens hun geloof geen dieren en zijn dus ook tegen het gebruik van pesticiden die insecten doden. Ze geloven ook in de kracht van de natuur. Wanneer de gletsjers die ooit tot tien procent van het land bestreken smelten door de opwarming van de aarde, verliest een deel van de bevolking van Bhutan zijn woonst, velden en verliest de jeugd zijn toekomst.

Braindrain van het platteland

Jonge mensen die naar de steden trekken vormen een universeel dilemma. Volgens de Bhutanese overheid kan biologische landbouw in plaats van gangbare landbouw deze braindrain naar de steden tegenhouden. Steeds meer jongeren komen erachter dat chemische landbouw die het klimaat vernielt niet de landbouw is die ze willen. Engelsman legt uit dat bij biologische landbouw beroep gedaan wordt op je creativiteit en intelligentie. Hij haalt vurig uit naar multinationals als Monsanto die volgens hem aan ‘paternalistische vormen van landbouw doen die ondanks de boer plaatsvinden in plaats van dankzij de boer’.

Zelfvoorzienend?

Naast biologisch wil Bhutan ook zelfvoorzienend zijn. In 2012 kon Bhutan naar schatting zestig procent van zijn bevolking zelf voorzien van voedsel. Dat beleid past uiteraard niet in het kraam van meneer Engelsman. Hij gelooft dat Bhutan net zo min als Nederland zelfvoorzienend zal worden. Dat het kleine Bhutan in de Himalaya volledig zelfvoorzienend én biologisch wil worden maakt van het land een unicum op wereldvlak.