Orlando Verde: ‘Zelfs met een overwinning wordt de oppositie buitenspel gezet’

Analyse

Venezolaanse oppositie dreigt vervroegde verkiezingen te boycotten

Orlando Verde: ‘Zelfs met een overwinning wordt de oppositie buitenspel gezet’

Orlando Verde: ‘Zelfs met een overwinning wordt de oppositie buitenspel gezet’
Orlando Verde: ‘Zelfs met een overwinning wordt de oppositie buitenspel gezet’

Stien Reyntjens

27 februari 2018

De politieke crisis in Venezuela wordt alsmaar grimmiger. Nadat president Nicolás Maduro de vervroegde presidentsverkiezingen uitriep, dreigt de oppositie nu met een boycot van de stembusgang op 22 april.

Wikimedia Commons (CC BY 3.0)​

Wikimedia Commons (CC BY 3.0)​​

De politieke crisis in Venezuela wordt alsmaar grimmiger. Nadat president Nicolás Maduro de vervroegde presidentsverkiezingen uitriep, dreigt de oppositie nu met een boycot van de stembusgang op 22 april.Venezuela bevindt zich al jaren in een humanitaire crisis die van kwaad naar erger gaat. Door een torenhoge inflatie, hoge misdaadcijfers en nijpende voedseltekorten is president Nicolás Maduro erg impopulair geworden onder de Venezolaanse bevolking. Maar met het Hooggerechtshof aan Maduro’s kant, krijgt de president alles gedaan. Eind januari snoerde hij opnieuw de mond van de oppositie door vervroegde presidentsverkiezingen uit te roepen. De oppositie roept nu op tot een boycot van de stembusgang.

Eind januari kondigde Maduro aan dat de presidentsverkiezingen vervroegd zullen worden naar 22 april. Normaal zouden die pas in december 2018 plaatsvinden. De oppositie noemt de vervroegde verkiezingen ‘frauduleus’ en ‘illegaal’. ‘Op zo’n korte tijd kunnen er geen transparante verkiezingen georganiseerd worden’, klinkt het onder de centrumrechtse oppositieleden.

‘Maduro wil zijn kansen vergroten door de oppositie buitenspel te zetten’, klinkt het.

De oppositiekandidaten zijn uitgesloten van deelname door het regeringsgezinde Hooggerechtshof, zitten in de cel, zijn gevlucht naar het buitenland of hebben besloten om de verkiezingen te boycotten. Critici vinden de beslissing van het Hooggerechtshof ongegrond. ‘Maduro wil zijn kansen vergroten door de oppositie buitenspel te zetten’, klinkt het.

‘Maduro kampt met een legitimiteitsprobleem’, zegt de Venezolaanse Belg Orlando Verde. ‘Begin december zat hij nog samen aan de dialoogtafel in de Dominicaanse Republiek met de oppositie. Alle mogelijke eisen van de oppositieleden werden uiteindelijk van tafel geveegd. De enige reden waarom Maduro opriep tot een dialoog is om de schijn van een democratie hoog te houden. Hij creërt nu dezelfde schijn rond de verkiezingen. Op deze manier wil Maduro zijn omstreden positie legitimeren.’

Diariocritico de Venezuela (CC BY 2.0)​

President Nicolás Maduro tijdens de begrafenis van zijn voorganger Hugo Chavez.

Diariocritico de Venezuela (CC BY 2.0)​​

Boycot door oppositie

Na de omstreden regionale verkiezingen in oktober weigerde de koepel van oppositiepartijen, the Democratic Unity Roundtable (MUD), kandidaten naar voor te schuiven voor de gemeenteraadsverkiezingen in december. Omwille van hun boycot besliste Maduro dat de koepel van oppositiepartijen niet langer mocht deelnemen aan de vervroegde presidentverkiezingen in april 2018. Het Hooggerechtshof schaarde zich achter de uitspraak van Maduro.

De coalitiepartijen stonden voor de beslissing of ze toch apart zouden deelnemen aan de presidentsverkiezingen eind april. Woensdag 21 februari beslisten de oppositiepartijen om de stembusgang op 22 april te boycotten.

Waarom dreigt de oppositie met een boycot? Met een impopulaire president als Maduro hebben de oppositieleden toch niets te vrezen? Verde: ‘De oppositieleden hebben geen andere keuze. Niets wijst erop dat de verkiezingen op een eerlijke manier zullen verlopen. Zelfs als de verkiezingen resulteren in een overwinning van de oppositie, zoals tijdens de parlementsverkiezingen in 2015, wil dat nog niet zeggen dat die overwinning wordt aanvaard.’

‘Deelname aan de verkiezingen zou worden beschouwd als een knieval van de oppositie.’

‘Een deelname aan de verkiezingen zou worden beschouwd als een knieval van de oppositie. Dan legitimeert de oppositie een systeem dat door de meerderheid van de oppositieleden als illegitiem wordt beschouwd.’

Ondanks de boycot laat oppositieleider Ángel Oropeza de deur voorlopig nog op een kier staan. Hij vraagt aan Maduro om de verkiezingen later in 2018 te houden en dat de oppositieleden alsnog mogen deelnemen.

Op dit moment heeft Maduro slechts één tegenkandidaat: Javier Bertucci, een relatief onbekende priester.

Ongrondwettelijk parlement

Venezuela bevindt zich al enkele jaren in een politieke crisis. Na de nederlaag van Maduro tijdens de parlementsverkiezingen in 2015, waarbij hij weigerde het parlement te erkennen, ging het van kwaad naar erger. Beslissingen of controle voor machtsmisbruik, waarvoor het parlement voordien verantwoordelijk was, werden vanaf dan uitgevoerd door het ‘Maduro gezinde’ Hooggerechtshof.

In april 2017 zette het Hooggerechtshof, ondanks de absolute meerderheid van de oppositie in het parlement, de democratisch gekozen Nationale Vergadering uit de wetgevende macht. Vervolgens kreeg het zelf de wetgevende macht. In mei 2017 riep Maduro een nieuwe Grondwettelijke Raad in het leven, die de macht over alle staatsinstituties bezit.

Deze beslissing, die de oppositie de facto volledig buitenspel zet, ontketende verschillende protesten. Aanhangers van de oppositie en regeringsgetrouwen kwamen massaal op straat. In de protesten die tot augustus 2017 duurden kwamen 125 mensen om het leven.

Marquinam (CC BY-NC-ND 2.0)​

Straatprotesten Venezuela, 2014.

Marquinam (CC BY-NC-ND 2.0)​​

Angstcultuur rond verkiezingen

De Venezolaanse crisis bereikte een nieuw hoogtepunt tijdens de regionale verkiezingen in oktober 2017. Het kamp van Maduro won in 17 van de 23 deelstaten. De oppositie weigerde echter de resultaten te erkennen. Ze beschuldigde de regeringspartij van de manipulatie van de stemresultaten. Stembureaus gingen laattijdig open, werden kort voor de stemming verplaatst of bijzitters kwamen niet opdagen.

Verde legt uit dat de verkiezingsresultaten in Venezuela altijd gepaard gaan met een “fraudeclaim”. ‘Behalve na de ANC-verkiezing met 300.717 geloofwaardige klachten heb ik nog nooit harde bewijzen gezien. Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen onregelmatigheden en frauduleuze praktijken die hard te maken zijn. Het is wel zo dat de autoriteiten nog steeds een soort van angstcultuur creëren rond het verkiezingsproces. Uit vrees – gegrond of niet – dat de regering toegang heeft tot informatie over het stemgedrag durven vele Venezolanen niet te stemmen tegen de regering. Een stemming tegen de regering zou namelijk kunnen leiden tot ontslag of vervolging.’

Humanitaire crisis

Venezolanen verlaten hun land niet enkel omwille van politieke vervolging. De uitzichtloze economische situatie en de snijdende tekorten aan voedsel en medicijnen spelen ook een rol.

Het staat ongetwijfeld vast dat de voedselonzekerheid is toegenomen, maar niet dat ‘meer dan negentig procent van de Venezolanen zich geen voedsel kan permitteren’. Dat maakte de Engelse pers ervan.

Media berichtten massaal over de grote voedselproblemen, maar het beeld is genuanceerder. Media gingen bijzonder selectief te werk met de peilingen van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO). Het staat ongetwijfeld vast dat de voedselonzekerheid is toegenomen, maar niet dat ‘meer dan negentig procent van de Venezolanen zich geen voedsel kan permitteren’. Dat maakte de Engelse pers ervan.

Venezuela gaat gebukt onder een torenhoge inflatie van 1.400 procent. Het IMF berekende dat de inflatie voor 2.018 nog tot 2.881 procent kan oplopen, en in 2019 en 2020 respectievelijk tot 3.497 en 3.960 procent.

© Reuters/Carlos Garcia Rawlins​

Mensen in Caracas staan in de wachtrij om eten te kopen. Het leger moet rellen beletten.

© Reuters/Carlos Garcia Rawlins​

Latijns-Amerikaanse afwijzing

‘Daarnaast neemt de criminaliteit toe en komt de veiligheid in het gedrang. Het Venezolaans politiek discours werkt erg polariserend’, zegt Verde.

Volgens de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR verblijven momenteel in Colombia meer dan 600.000 Venezolanen. Verde vertelt dat een aantal Amerikaanse landen zich xenofoob gedragen tegenover de immigrerende Venezolanen. ‘De meeste mensen die vluchten zijn voornamelijk talenknobbels met een diploma. Dat zijn de mensen die opnieuw zouden kunnen zorgen voor een positieve wind in Venezuela. Hoewel de meeste van hen het misschien moeilijk hebben in de rest van Latijns-Amerika denk ik niet dat ze snel zullen terugkeren.’

Verde denkt niet dat de situatie in Venezuela zal ontaarden in een burgeroorlog. ‘Zolang het monopolie van wapens in handen blijft van de overheid, en het leger en de politiek trouw blijven aan de overheid zal dat niet gebeuren. Er zullen wel meer en meer kleinschalige rellen en plunderingen plaatsvinden, maar die zullen niet snel resulteren in een burgeroorlog.’