Premier Leterme reageert op de MO*enquête

MO* had een uitgebreid gesprek met premier Leterme. De resultaten van de dubbele MO*enquête kwamen daarbij ook ter sprake.
71 procent van de respondenten zegt dat het tijd is voor een kabinet van specialisten om de noodzakelijke klimaatmaatregelen op te leggen. Ze geloven blijkbar niet meer dat de politiek in staat is om dat te doen.
Yves Leterme: Ik begrijp dat hoge percentage vanuit de frustratie, de wanhoop van mensen die zich afvragen wanneer dat nu eindelijk vooruit zal gaan. Maar ik ben het zeker niet eens met de stelling, want vind de democratie te belangrijk om de besluitvorming -zelfs in dit dossier- aan specialisten over te laten. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het maatschappelijk draagvlak voor milieubeleid aangevreten wordt door een al te technocratische aanpak.
Het probleem is ook niet dat we in de EU te weinig doen, maar eerder dat de Verenigde Staten -de grootste vervuilers ter wereld, werkelijk een samenleving van energieverslaafden- samen met China in de weg staan om op mondiaal vlak echt straffe doelstellingen af te spreken.
Op de Klimaattop in Kopenhagen zaten de EU-leiders nog te overleggen toen de VS en China een akkoord aankondigden. Overleg lijkt dus niet tot efficiënte besluitvorming te leiden.
Yves Leterme: Wij zijn buitenspel gezet omdat we het dossier zeer ernstig genomen hebben. En ik ben er niet van overtuigd dat Barack Obama en Wen Jiabao dat ook gedaan hebben. Ik begrijp wel dat dit geen makkelijke onderhandelingen waren. Er zijn alleen lasten te verdelen: de welvaart of de welvaartsgroei moet ingekrompen worden. Iedereen moet iets inleveren en niemand gaat met een grote prijs naar huis.
Maar het is duidelijk dat Obama in dit dossier niet waargemaakt heeft wat van hem verwacht werd -wat overigens ook in andere dossiers duidelijk wordt, denk maar aan het Midden-Oosten. Hij verwijst naar verzet in het Congres, maar in Europa hebben we ook een publieke opinie die overtuigd moest worden. Ik neem het hem wel wat kwalijk, ja.
Is dit het einde van de idylle tussen Europa en Obama?
Yves Leterme: Dit zal zeker blijven wegen, maar ik was blij dat Angela Merkel al tijdens de vergadering in Kopenhagen zei dat ze al in juni opnieuw wou samenzitten, omdat het klimaatdossier geen verdere vertraging verdraagt. Samen met Gordon Brown, Nicolas Sarkozy, Angela Merkel en anderen hebben we er in Kopenhagen alles aan gedaan om tot een akkoord te komen.
Wij wilden gaan voor dertig procent reductie tegen 2020, voor wettelijk bindende afspraken en degelijke financiering voor ontwikkelingslanden, voor een sterke internationale organisatie… Maar om tot een akkoord te komen, moeten de andere partners mee in het bad. Ik kan alleen maar vaststellen dat Obama zijn hoofd in het zand steekt tot nu toe.
55 procent van de respondenten is het eens met de stelling dat de overheid banken en financiële instellingen moet dwingen het hen toevertrouwde geld meer te investeren in de strijd tegen klimaatverandering.
Yves Leterme: Iedereen is voor meer groene investeringen, alleen kan je banken niet tot zoiets verplichten. Binnen het systeem van vrije wereldhandel en vrije financiële handel, kan je niet opleggen wat banken of financiële instellingen met hun kapitaal moeten doen. We kunnen wel meer en beter toezicht organiseren, daar zijn we ook mee bezig.
Overigens, als we zouden zeggen dat de burgers 20 procent van hun kapitaal moeten investeren in groene beleggingen, dan zou er meteen een storm van protest ontstaan -ook al vragen ze dat in het antwoord op deze stelling.
De overheid zou wel een hefboom kunnen creëren in de financiële wereld als ze een overheidsbank zou hebben. 21 procent van de respondenten zou zijn spaargeld daar naartoe brengen.
Yves Leterme: Het is heel moeilijk om in deze voor een tussenoplossing te kiezen. Ofwel opteer je voor een vrije financiële markt ofwel voor een staatsgeleide economie. Trouwens, de meeste mensen die een overheidsbank vragen of een bank die investeert in groene beleggingen, willen wel dezelfde opbrengst voor hun geld als wat ze bij hypercommerciële banken kunnen krijgen.
53 procent van de respondenten wil dat er een klimaattaks komt om de vergroening van de economie of de aanpassing aan de klimaatverandering te financieren.
Yves Leterme: Ik ben daar ook voor. Ik heb vorig jaar bijvoorbeeld een taks of vliegtuigbiljetten voorgesteld. Maar Vlaanderen heeft daar neen op gezegd omwille van de luchthavens van Deurne en Oostende, net als Wallonië omwille van Charleroi. Dat is jammer. We moeten zo snel mogelijk naar een mondiale financiering van de mondiale aanpak van mondiale problemen. Het verzet daartegen zijn stuiptrekkingen van regionale of nationale niveaus.
De klimaatverandering kunnen we alleen aanpakken met een sterke internationale organisatie, waaraan we zelfs een deel van onze soevereiniteit overdragen en die voor haar financiering niet louter afhankelijk is van bijdragen uit nationale staten, maar ook een beroep kan doen op mondiale taksen. Ik heb in Parijs ook gepleit voor een financiële transactietaks[voorheen gekend als Tobintaks].
Uitdagingen als mondiale armoede, duurzame ontwikkeling en klimaatverandering moeten op mondiaal vlak worden aangepakt én gefinancierd. Maar we botsen daarvoor dus nog op conservatisme. Binnen de federale regeringsraad was daarvoor bereidheid, maar als Vlaanderen en Wallonië op de rem gaan staan, kunnen we voorlopig dus niet verder.
Zult u dat opnieuw op de tafel leggen?
Yves Leterme: Ik heb dat half december al gedaan. Maar een transactietaks kan je niet alleen vanuit België invoeren, daarvoor heb je best een akkoord  nodig tussen de eurozone, de dollarzone en de yenzone. Voor een vliegtaks moet je minstens met het grootste deel van de EU-lidstaten vertrekken. Maar dat betekent niet dat we verlamd zijn.
Het is nog niet zo lang geleden dat de pleitbezorgers voor een Tobintaks weggehoond werden. Vandaag spreekt iedereen daarover, alle grote Europese politieke families zoeken nu manieren om deze taks in te voeren. Er is dus wel degelijk vooruitgang mogelijk.