Hoe klimaatverandering mensen ontheemt en soms ook bewapent

De internationale gemeenschap discussieert volop over het statuut van klimaatvluchtelingen. Zij vallen immers niet onder de Conventie van Genève. Ook de terminologie staat niet vast. Zijn dit vluchtelingen of klimaatmigranten? 

Asian Development Bank (CC BY-NC-ND 2.0)

Overstroming in Pakistan

De ene vluchtelingencrisis lijkt nog maar net bedwongen, of er doemen alweer berichten op over nieuwe migratiestromen. Experts waarschuwen dat klimaatverandering voor een veel grotere bevolkingsverplaatsing kan zorgen dan het Syrische conflict. Dat proces is nu al aan de gang. De voorbije jaren moesten al miljoenen mensen andere oorden opzoeken, omdat hun woonplaats getroffen was door een natuurramp.

De kans op ontheemding ligt vandaag al 60 procent hoger dan 45 jaar geleden.

Het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR) berekende dat het aantal ontheemden tussen 2008 en 2013 165 miljoen bedraagt. Een voorbeeld van zo’n catastrofe was de orkaan Haiyan op de Filippijnen. Niet alleen lieten duizenden burgers het leven, ruim vier miljoen mensen raakten hun huis kwijt. NGO Protos citeerde de Wereldgezondheidsorganisatie die sinds 1960 een verdrievoudiging opmerkte van natuurrampen te wijten aan weersomstandigheden.

De kans op ontheemding ligt vandaag al 60 procent hoger dan 45 jaar geleden. Dat geldt niet enkel voor mensen in het zuiden. De recente bosbranden en orkanen in Noord-Amerika tonen dat ook ontwikkelde naties delen in het klappen van de zweep der natuur.

Speciaal visum voor klimaatmigranten

Ioane Teitiota was de eerste die asiel aanvroeg op basis van de stijgende zeespiegel die zijn woonplaats bedreigde op het eiland Kiribati in de Stille Oceaan. Zijn verhaal kwam aan bod in het boek Het Klein Verzet van MO*-redacteur Tine Hens. De Nieuw-Zeelandse autoriteiten verwierpen Teitiota’s aanvraag in 2015. Nu ligt er een voorstel op tafel van de Nieuw-Zeelandse klimaatminister om een nieuwe visumcategorie te creëren voor klimaatmigranten.

De Environmental Justice Foundation (EJF) ijvert voor een verzekering tegen klimaatrisico’s. ‘In een snel veranderende wereld moeten we klimaatverandering zien als prioriteit, vooral omdat het een invloed heeft op conflicten en massamigratie’, zegt Steve Trent, directeur van EJF.

Amerikaans legerofficier op rust Stephen Cheney waarschuwt in The Guardian voor de omvang van het probleem: ‘De recente vluchtelingencrisis van vandaag zal verbleken bij de crisis binnen 20 jaar wanneer tien tot twintig miljoen mensen uit de Sahel de Middellandse Zee willen oversteken.’

IS-rekrutering door extreem weer

Peter Schwartzstein schrijft op National Geographic dat extreme weersomstandigheden in de kaart werkten van IS. De lokale bevolking in Irak had last van mislukte oogsten door droogte, extreme hitte of koude en overstromingen. Salafisten speelden hier handig op in door voedselmanden en soms ook geld uit te delen. Verarmde boeren zagen geen andere uitweg dan de wapens op te nemen. De rekrutering van milities verliep vlotter in regio’s met een tekort aan water. Zo was er heel veel steun voor IS in de buurt van Tikrit, waar Saddam Hoessein vandaan kwam.

Verarmde Iraakse boeren zagen geen andere uitweg dan de wapens op te nemen bij IS

De landbouw in Irak heeft al decennia aan belang ingeboet ten voordele van olieboringen. Bagdad zag dat er meer inkomsten te genereren waren met het uit de grond halen van CO2. Boeren hadden daarnaast sinds 1979 te lijden onder Saddams conflicten, waarvoor mankracht vereist was. De militaire dienstplicht plukte werkkrachten weg bij de landbouw.

Geleidelijk aan stevende Irak af op een watertekort, zonder dat Saddam noch zijn opvolgers zich erom bekommerden. In 2009 schreef MO* al dat droogte en verwoestijning Irak veel parten kunnen spelen. Dat is nu heel duidelijk te zien, getuigt de huidige Iraakse minister van watervoorziening Hassan Al-Janabi op National Geographic.

Naast waterschaarste heeft het Midden-Oosten te kampen met zomertemperaturen die twee keer zo hoog liggen als in de rest van de wereld. Experts vrezen voor de bewoonbaarheid van de regio als de temperaturen zo de pan blijven uit swingen. IS mag dan wel grotendeels verslagen zijn, de aanhoudende klimaatproblemen verdwijnen niet zomaar.

Droogte en conflict Syrië

Net als Irak heeft Syrië te kampen met droogte, die in 2006 voor een massale vlucht zorgde van het platteland naar steden. Het Syrische conflict begon pas in 2011, maar is mee in de hand gewerkt door de aanwezigheid van een grote groep werkloze boeren in onder andere Aleppo. Dat zegt Aaron Wolf, een expert in watermanagement aan Oregon State University, die vaak naar het Midden-Oosten reist.

Uit deze voorbeelden blijkt nog maar eens dat klimaat overal wel mee te maken heeft, zoals Tine Hens reeds beargumenteerde in een column. Conflicten in Syrië en Irak staan niet los van wat gebeurt met ons leefmilieu.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.