Thaise premier en coupleider geschorst, wat nu?

Het Grondwettelijk Hof in Thailand heeft eerste minister Prayuth Chan-o-cha geschorst omdat de geldigheid van zijn premierschap betwist wordt. De oppositie zegt dat de premier, volgens de grondwet, zijn maximale ambtstermijn bereikt heeft.

De beslissing om Prayuth te schorsen komt er na een petitie van 172 oppositieraadsleden die beweren dat de premier de maximale ambtstermijn van acht jaar bereikt heeft en dus moet opstappen. Maar er is discussie over de precieze startdatum van zijn regeerperiode.

Thailand heeft een lange geschiedenis van burgerregeringen die telkens omver geworpen worden door militaire coups. De laatste staatsgreep dateert van 2014. Ex-generaal Prayuth riep zichzelf toen uit tot premier. Dat gebeurde op 24 augustus, precies acht jaar geleden dus. De oppositie verwijst nu naar die datum om het ontslag van de eerste minister te eisen.

In 2017 liet Prayuth de grondwet aanpassen en bepaalde hij zélf dat het premierschap voortaan beperkt moest worden in de tijd. Zijn aanhangers zeggen nu dat het bewuste wetsartikel niet met terugwerkende kracht kan worden toegepast. Volgens die redenering is de ambtstermijn pas ingegaan op de datum van de grondwetsherziening. Dan zou Prayuth nog drie jaar kunnen aanblijven.

Verkiezingen

Weer anderen zeggen dat de premier nog vijf jaar tegoed heeft. Ze rekenen pas vanaf 2019, het jaar van de meest recente verkiezingen – die overigens erg omstreden waren. De nieuwe grondwetsartikelen bepaalden namelijk dat de senaat voortaan mee kon beslissen wie de nieuwe premier zou worden. Maar de 250 senatoren worden aangeduid door het leger en zijn dus geen volksvertegenwoordigers.

Analisten denken dat Prayuth zich zal blijven vastklampen aan de macht.

Dankzij deze kunstgreep bleef Prayuth op post als eerste minister. Of werd hij voor het eerst de premier van een burgerregering. Het hangt er maar van af hoe je zijn loopbaan bekijkt.

Het Grondwettelijk Hof moet deze knoop nu ontwarren. Intussen is Prayuth uit zijn functie gezet; hij zou wel verantwoordelijk blijven voor defensie. Vicepremier Prawit Wongsuwan neemt tijdelijk de andere taken over.

Het is nog niet duidelijk wanneer het Hof een uitspraak zal doen. Eerst krijgt Prayuth 15 dagen de tijd om zich te verantwoorden. In een verklaring heeft hij al laten weten dat hij de beslissing van het Hof respecteert en dat de uitspraak ‘geen invloed heeft op het lopende beleid van de regering’.

Analisten denken dat Prayuth zich zal blijven vastklampen aan de macht, in elk geval tot aan de geplande verkiezingen van mei volgend jaar. Hij heeft zichzelf erg onpopulair gemaakt, vooral bij jongeren, omdat beloofde maatregelen om de democratie in het land te herstellen zijn uitgebleven. Er was ook veel kritiek op zijn aanpak van de coronacrisis.

Deze petitie is niet de eerste poging van de oppositie om Prayuth af te zetten. De voorbije maanden heeft de premier in totaal vier moties van wantrouwen in het parlement overleefd.