Veel geblaat in Heiligendamm, weinig wol voor de wereld

De Duitse regering heeft er alles aan gedaan om de strijd tegen klimaatverandering prominent op de agenda van de G8 te zetten, maar onderschatte wel de stugge weerstand van de Verenigde Staten. De Duitse bondskanselier Angela Merkel wilde de doelstelling om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 over heel de wereld te verminderen met 50 procent opnemen in de slotverklaring van de G8. Zover komt het waarschijnlijk niet, want volgens een ngo ontbreken cijfermatige doelstellingen bij het compromis dat bereikt werd.
Merkel toont zich erg verheugd. ‘We hebben een groot succes geboekt… een grote stap voorwaarts’, zei ze. Ze gaf geen verdere details over de overeenkomst vrij, maar zei dat de discussie verder gezet zal worden op een topvergadering van de Verenigde Naties in Bali in december.

Kritiek

Greenpeace zegt ontgoocheld te zijn over het akkoord, omdat het ‘absoluut te weinig is’, zegt Jörg Feddern, een klimaatdeskundige van de milieubeweging. Volgens Feddern zijn er dwingende maatregelen nodig. ‘Dit is enkel uitstel van de problemen naar morgen’.
Europa werpt zich als voorvechter in de strijd tegen de opwarming, maar staat voor amper één zevende van de koolfstofdioxideuitstoot én heeft zeker al de administratie van de Amerikaanse president Bush tegen. ‘Het is al te gemakkelijk om enkel te focussen op Bush. China en India zijn ook niet razend enthousiast over de klimaatdoelstellingen. En dat is nog zacht uitgedrukt’, zegt Ulrik Lenaerts, adviseur Leefmilieu van minister Bruno Tobback.

Druk

De klemtoon tijdens de klimaatdiscussies in Heiligendamm zal ook liggen op ‘schone’ nucleaire energie en ‘schone’ steenkoolfabrieken, met zogenaamde ccs of carbon capturing storage, vreest Bernard Mazijn, voorzitter van het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling van de Gentse Universiteit. ‘Als men expliciet kiest voor kernenergie en zelfs voor zogenaamde clean coal, dan gaat het de verkeerde kant uit. Dit zijn geen investeringen die je eventjes doet in afwachting van nieuwe technologieën. Dit zijn investeringen voor liefst veertig jaar.’
De Verenigde Staten willen ook niet weten van de ‘code of conduct’ die de Duitse minister van Financiën Peter Steinbruck wil invoeren voor hedge funds. Dat zijn investeringsfondsen in handen van enkele vermogende individuen die meestal gebaseerd zijn in belastingsparadijzen en die een grote vrijheid hebben om risicovolle beleggingsstrategieën te ontwikkelen.

Ontwikkeling

Merkel wil de rijke landen in Heiligendamm de belofte laten herhalen die ze in 2005 in het Schotse Gleneagles hebben gemaakt: een verdubbeling van de hulp aan Afrika tegen 2010. Ook hier staan de Verenigde Staten op de rem. Washington is tegen een voorstel om aan de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) te vragen een procedure uit te werken om ervoor te zorgen dat de hulpbeloftes worden nageleefd.
Over de afbouw van de landbouwsubsidies maken de rijke landen geen dure beloften. Onderzoek heeft nochtans uitgewezen dat de steun voor de rijke boeren de concurrentiepositie van de Afrikaanse boeren in de voorbije twintig jaar flink heeft verzwakt. De subsidies zijn ook een van de redenen waarom de zogenaamde Doha-ontwikkelingsronde van onderhandelingen binnen de Wereldhandelsorganisatie in het slop zit.

Raketschild

Een ander heikel thema is de Russische onvrede over Amerikaanse plannen voor een raketschild in Oost-Europa. De radar in Tsjechië en het raketafweersysteem in Polen vormen de eerste lijn van de Amerikaanse verdediging tegen aanvallen als ‘schurkenstaten’ als Iran of Noord-Korea. Het project, dat tegen 2011 klaar moet zijn, valt in niet in goede aarde in Moskou, dat beweert dat de VS in Europa een nieuwe wapenwedloop willen starten.
De Verenigde Staten hebben intussen beloofd dat ze met het Rusland en de NAVO-lidstaten gaan overleggen over de bouw van de basis. Rusland heeft al laten verstaan dat het fundamenteel tegen het afweersysteem gekant blijft. Iran noch Noord-Korea zijn in staat ballistische raketten te produceren die Europa of de VS kunnen bedreigen, luidt het in Moskou. Voor de Russen maakt de bouw uit van een Amerikaanse nucleaire strategie die erop is gericht het globale evenwicht te verstoren.

Gasten

Mexico is een van de vijf landen (G5) die door de rijkste landen (G8) zijn aangewezen als “opkomende machten”. De andere landen zijn Brazilië, China, India en Zuid-Afrika. Mexico wil banden met andere rijke landen dan de Verenigde Staten verstevigen en de handelsproblemen met China en Brazilië op de wereldmarkt verminderen, zegt Diego Ventura, professor internationale betrekkingen aan de Nationale Autonome Universiteit van Mexico.
Mexico tekende in 2000 een vrijhandelsakkoord met de Europese Unie. Maar Brazilië, dat tien jaar zonder succes onderhandelde over een akkoord tussen het Latijns-Amerikaanse handelsblok Mercosur en de EU, groeide desondanks uit tot een van de belangrijkste handelspartner van de Europa. Tussen Mexico en China, een ander G5-land, is de relatie echter nog meer gespannen. China werd in 2003 de belangrijkste leverancier voor de VS, na Canada. Tot dat jaar nam Mexico die positie in, dankzij het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord (NAFTA).
Brazilië, als gast aanwezig op de G8-top in Heiligendamm, wil de leiders van de acht rijkste landen in de wereld dan weer overtuigen van het belang van biobrandstoffen. Braziliaanse ambities om een ‘groen Saudi-Arabië’ te worden, leiden zowel tot enthousiasme als zorg. Hoge olieprijzen en de noodzaak om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, hebben Brazilië in een positie gebracht waarin het een leidende rol kan spelen als producent van biobrandstoffen, zegt Adriano Pires, energiedeskundige van het Braziliaanse Centrum voor Infrastructuur.
Brazilië produceert jaarlijks al zeventien miljard liter ethanol. Op zes miljoen hectaren land verbouwt Brazilië suikerriet waar ethanol van wordt gemaakt. Het aantal hectaren groeide de afgelopen drie jaar met 13 procent. De niet-gouvernementele organisatie ActionAid International waarschuwt echter dat de Braziliaanse plannen kunnen leiden tot een herhaling van de problemen die eerder ontstonden met grootschalige productie van sojabonen. Die monocultuur leidde in vijf jaar tijd tot de destructie van zeven miljoen hectare Amazonewoud.

Verzet is meer dan geweld

Tijdens het weekend van 2 en 3 juni trokken twee geslaagde andersglobalistische massamanifestaties door de straten van het Oost-Duitse Rostock. De positieve sfeer en boodschappen die de 80.000 betogers creatief tot uiting brachten in toespraken, optredens, spandoeken, poppen en andere protestattributen werden overschaduwd door de een minderheid van relschoppers die de confrontatie aangingen met een assertieve politiemacht.
Sinds midden mei heeft de Duitse regering huiszoekingen georganiseerd, internetverbindingen lamgelegd, computers en gsm’s in beslag genomen en het Schengenakkoord met de voeten getreden, dat het vrij verkeer van personen over de Europese grenzen garandeert. Daarnaast is het grondwettelijk recht om te betogen nabij Heiligendamm, waar de G8-top van 6 tot 8 juni plaatsvindt, opgeheven. Alle maatregelen bleken zaterdag een maat voor niets .
De verschillende manifestaties eindigden in het havengebied van Rostock rond het podium waar toespraken en optredens de betogers een hart onder de riem staken. De internationale actievoerders kwamen voornamelijk uit ngo’s en Noord-Zuid organisaties zoals Attac, Oxfam, make Capitalism history en Greenpeace, maar ook politiek linkse groepen en tienduizenden individuele sympathisanten daagden op. 
Op ludieke en soms pijnlijk cynische wijze werden de nadelen van het huidige wereldvoedingsysteem aan de kaak gesteld. Kritische stemmen lieten zich horen in vaak onverwachte gedaantes: ‘Ik, als gesubsidieerde koe, krijg 2 dollar per dag, ben ik dan meer waard dan jouw medemens in Afrika die met minder dan 1 dollar zijn dag moet zien door te komen?’, vroeg een van de actievoerders.