Volkstheater uit Marokko
Wafae, hoofdrolspeelster in het theaterstuk De vrouw die…, is niet alleen een vrouwenrechtenactiviste maar zelfs, zoals het cliché over feministen het wil, een mannenhaatster. Ze vertrouwt mannen voor geen cent en trouwen is voor haar taboe. Haar dochter en haar dienstmeisje mogen daar zelfs niet aan denken. Haar taak in het leven is de vrouwen op hun rechten wijzen.
En zo blijft de vrouw of de vrouw-manverhouding een dankbaar onderwerp voor het Marokkaanse volkstheater. Mohamed El Jem, een bekende komiek en schrijver van het toneelstuk, in september op tournee in België op uitnodiging van het Vlaams-Marokkaanse culturenhuis Daarkom, heeft ook bewezen dat zijn populariteit niet minder groot is bij de Marokkaanse diaspora.
‘Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat er veel verwarring en misverstand heerst over de hervormingen in het personen- en familierecht in Marokko. Velen denken dat de nieuwe moedawwana de vrouwen bevoordeelt, maar dat klopt niet. De hervormingen zijn er gekomen om een scheve situatie recht te zetten.
Bovendien maken we duidelijk dat de hervormingen ook nieuwe verplichtingen voor de vrouw met zich meebrengen. Een vrouw wier man door omstandigheden het gezin niet meer kan onderhouden, moet die taak op zich nemen, als ze daar de mogelijkheid toe heeft. En dat zeggen we in het toneelstuk ook.’
Het is dus volkstheater met een boodschap. Maar Mohamed El Jem, die al 37 jaar op de planken staat, beschrijft zijn hoofdtaak als de mensen doen lachen. ‘Dat op zich is al een verwezenlijking’, zegt hij. ‘Het moderne leven legt een enorme druk op de mensen, die vooral bezig zijn met hoe ze meer geld kunnen verdienen en dat heeft een weerslag op het sociale leven. De gezelligheid en het sociale contact zijn er niet meer. Daarom geeft het ons grote voldoening dat de mensen speciaal tijd maken om naar ons te komen kijken. Ze komen op de eerste plaats om te kunnen lachen.’
Maar het is niet lachen om te lachen en dat is ook wat de grote populariteit van Mohamed El Jem verklaart. ‘Ons werk slaat bij iedereen aan. Zowel de intellectueel als de analfabeet kan van onze stukken genieten, omdat wij van de basis uitgaan’, zegt hij. ‘We brengen op de planken wat de mensen in het dagelijkse leven meemaken. Wij zijn niet militant, maar we zijn kritisch en dat doen we op een leuke en een subtiele manier.’
En zo sluipt er kritiek op de politie in De vrouw die…. Het stuk stelt vragen bij de onafhankelijkheid van justitie en uit bedenkingen bij de nieuwe vrijheden. Er is meer ruimte voor vrije meningsuiting, maar of dat iets verandert is weer een andere zaak, wordt er terloops gezegd.