Wat een vrouw!

Analyse

Wat een vrouw!

Wat een vrouw!
Wat een vrouw!

Flora Nwapa was de eerste Afrikaanse vrouw wiens boeken uitgegeven werden in Groot-Brittannië. Daarom wordt ze vaak de Moeder van de Afrikaanse literatuur genoemd. Ze woonde in Enugu, de stad waarin ik opgroeide, en, om het toeval compleet te maken, haar dochter zat in dezelfde klas als ik.

Soms kwam Flora langs met kinderboeken die ze geschreven had. Ze deelde die uit in de klas, om te lezen tijdens de vakantie. Alle andere boeken die ik op die leeftijd gelezen had, waren buitenlands. Meer nog: het waren allemal Britse boeken. Meer bepaald van de hand van één Britse schrijfster: Enid Blyton. Flora Nwapa zorgde ervoor dat ik schrijfster wou worden voor dezelfde reden als mijn kinderen brandweerman of politieagent willen worden, uit pure bewondering.

De verhalen en gedichten die ik begon te schrijven, leken heel erg op wat ik met zo veel genot gelezen had. Blyton en Nwapa beïnvloedden me evenveel, en dus duffelden de kinderen zich in tegen de winterkoude terwijl ze de typisch Nigeriaanse combinatie van noten en bananen aten. Op die leeftijd schreef ik alleen om te genieten wanneer mijn woorden op papier verschenen. Wist ik veel dat literatuur meer dan ontspanning kon betekenen. Ik schreef voor het plezier zoals ik las voor het plezier, tot ongeveer in het laatste jaar van mijn middelbaar.

Dat jaar maakte ik kennis met Buchi Emecheta via een documentaire, in een Opus Dei centrum dat ik vaak bezocht. Het was een zonnige namiddag in augustus. Ik herinner me levendig hoe ik, samen met de andere meisjes, aan het scherm gekleefd zat te luisteren naar die vrouw die over vrouwen en patriarchaat sprak zoals ik daarvoor nog nooit iemand had horen doen. Haar uitbundigheid was moeilijk te negeren. Ze sprak gepassioneerd over haar schrijven en over haar hoop dat haar boeken de zaken die ze fout zag lopen in haar omgeving zouden rechtzetten. Ze sprak als een vrouw, als een vrouw uit een cultuur waarin vrouwen tweedehandsburgers zijn, als een immigrante in de Groot-Brittannië, als een gescheiden vrouw, als een moeder, als een zo vaak gemarginaliseerde mens. Ze sprak over het recht dat iedereen had om gelijkwaardig behandeld te worden. Ik zat de hele tijd van ja te knikken.

Het is best mogelijk dat mijn herinnering aan die avond bijgesteld is, zoals herinneringen zo vaak herzien worden, en dat ik haar nu woorden in de mond leg die ik pas later heb leren kennen. Waar ik honderd procent zeker van ben, is dat ik de hele vakantie gelezen heb in elk boek van haar waar ik de hand op kon leggen. Zij articuleerde voor mij, op een manier die ik kon verstaan, de opinie van Horatius over de verplichting die kunst heeft om nuttige en zoete doelstellingen te vervullen. Brand desnoods alles af, maar laat het niet eindigen in iets.

Buchi leerde mij, door haar schrijven, om de wereld beter en scherper te observeren en om datgene wat ik zie zelf neer te schrijven op een manier die wars is van propaganda, maar tegelijk geen schrik heeft van provocatie. Als Nwapa mij de toestemming gaf om te schrijven, dan gaf Emecheta mij de toestemming om relevantere zaken te schrijven.