“‘21 jaar vredesakkoorden in El Salvador’
Op 16 januari is het 21 jaar geleden dat in Mexico de vredesakkoorden tussen de Salvadoraanse regering en de toenmalige guerrilla (FMLN) ondertekend werden. Het FMLN heeft een herdenkingsplechtigheid gehouden. In de Tecnologische Universiteit werd een panel georganiseerd waaraan verschillende ondertekenaars van de akkoorden deelnamen.
Wat duidelijk naar voren kwam is het feit dat er grote veranderingen in het land hebben plaats gevonden. De repressieve veiligheidsorganisaties, zoals de Nationale Garde, de Nationale politie, de Financiële politie en alle afdelingen van het leger die aan de repressie hadden deelgenomen werden afgeschaft, terwijl ook het leger werd drastisch verminderd. Het leger mocht zich niet meer op straat vertonen en mocht ook niet aan poltiek doen. Daarnaast kwamen er vrije verkiezingen en de guerrilla werd omgevormd tot een politieke partij die in 2009 voor het eerst de presidentsverkiezingen won.
Ongelijkheid
De voornaamste oorzaak van de burgeroorlog was echter de economische ongelijkheid en de uitsluiting van de armen in het dagelijkse leven van het land. Wat die twee punten betreft is er weinig gebeurd. De ongelijke verdeling van de inkomsten is nog steeds erg groot. De FMLN regering heeft wel wat dingen gedaan ten voordele van de armen: gratis ziekenzorg in de staatshospitalen, gratis uniformen, schoenen en schoolgerief voor alle kinderen in de staatsscholen, een glas melk voor de schoolkinderen en een klein pensioen voor de ouderen boven de 70 jaar. Maar het economisch systeem is niet veranderd.
Hoewel er geen oorlog met wapens meer gevoerd wordt is de polarisatie tussen de poltieke partijen nog steeds erg groot. Geen enkele partij werkt voor het verbeteren van het land. Het partijbelang is groter dan het landsbelang en dat leidt dagelijks tot confrontaties tussen de partijen.
Amnestie
Een voorbeeld daarvan is de uitspraak van de vice-president en presidentskandidaat voor het FMLN voor de verkiezingen van volgend jaar, Salvador Sánchez Cerén. Die liet gisteren verstaan dat hij, als hij volgend jaar verkozen wordt, de amnestiewet zou afschaffen.
President Alfredo Cristiani van de uiterst rechtse ARENA partij had in 1993, een jaar na het ondertekenen van de vredesakkoorden die amnestiewet laten goedkeuren. Daarin werd een brede, onvoorwaardelijke en absolute amnestie verleend aan allen die oorlogsmisdaden gepleegd hebben tussen 1980 (het jaar waarin de burgeroorlog begon) en 1992 (het jaar van de ondertekening van de vredesakkoorden).
De moordenaars van meer dan duizend boeren, meestal vrouwen en bijna de helft kinderen onder de 12 jaar in El Mozote, de moordenaars van de 6 Jezuïeten en twee medewerksters, de moordenaars van bisschop Romero en tientallen massamoorden die tijdens de oorlog door het leger uitgevoerd werden zijn nooit in El Salvador veroordeeld. Sommigen onder hen zijn wel veroordeeld in de VS of in Spanje en door het Interamerikaans Gerechtshof, maar lopen hier vrij rond. Sommigen die behoorden tot de doodseskaders zijn nu volksvertegenwoordigers.
Verbale oorlog
Het antwoord van ARENA op de verklaring van de presidentskandidaat van het FMLN liet niet lang op zich wachten. Volksvertegenwoordigster Milena Calderón ziet de amnestiewet als “de ruggengraat van de vredesakkoorden” en zei zelfs dat de UNO geïnteresseerd was in die omstreden wet. Als die wet niet had bestaan dan zou de presidentskandidaat Sánchez Cerén verschillende oorlogsmisdaden van toen hij commandant van een van de guerrilla organisaties was voor de rechtbank moeten verklaren. Zonder de amnestiewet, vindt mevrouw Calderón, zou hij zelfs nooit presidentskandidaat mogen zijn.
Ze zei ook nog dat Sánchez Cerén moet erkennen dat ARENA de partij is die de vrede gebracht heeft en dat hij, als leider van de guerrilla nu vergiffenis zou moeten vragen voor wat hij en het FMLN het land hebben aangedaan tijdens de oorlog.
Meteen publiceerde Sánchez Cerén in zijn Twitter dat hij vergiffenis vraagt “voor de schade die tijdens het gewapend conflict veroorzaakt werd”. Hij betuigt ook zijn erkentelijkheid voor ex-president Duarte die de dialoog op gang heeft gebracht die geleid heeft tot de vredesakkoorden.
De verbale oorlog is nog lang niet beëindigd. De discussies in het congres zijn daar een dagelijks bewijs van. Een verandering van mentaliteit is absoluut nodig, maar bij de actuele poltiekers nog verre van aanwezig.