‘Als hongerstaking chantage is, dan was Gandhi ook een chanteur’

Blog

‘Als hongerstaking chantage is, dan was Gandhi ook een chanteur’

Rien Vandermeersch

11 mei 2007

Migratiestromen zijn al zo oud als de mensheid zelf. De muren die Fort Europa optrekt om de vluchtelingen buiten te houden worden steeds hoger. Asielbeleid noch wetgeving bieden fatsoenlijke garanties voor de kwetsbare groep vluchtelingen. Alex Wieme, van het Vluchtelingen Actie Komitee, geeft gepassioneerd zijn mening tijdens de Dissent!-infotour op donderdag 10 mei.

Alex Wieme is al meer dan 7 jaar actief in het Vluchtelingen Actie Komitee (VAK) dat opgericht werd als reactie op de dood van Semira Adamu in 1998. Na vijf keer haar repatriëring te weigeren, kwam de 20-jarige Nigeriaanse vrouw nogal hardhandig om het leven. Ze werd bij de zesde poging door haar rijkswachtescorte verstikt met een veiligheidskussentje. De wet is namelijk voorzien dat uitgeprocedeerde asielzoekers een aantal keren hun repatriëring kunnen weigeren. Na elke poging stijgt de “aandrang” waarmee ze verzocht worden het land te verlaten.

Lang leve kapitalisme

Het VAK heeft drie belangrijke bezigheden: informeren van voornamelijk Gentse studenten, praktisch ondersteunen van mensen zonder papieren en onderhouden van het netwerk van Vlaamse vluchtelingenorganisaties. Daarnaast organiseert en participeert het VAK aan betogingen en protestacties.

‘Als we er bijvoorbeeld in slagen om de betalende passagiers op een repatriëringvlucht te overtuigen recht te blijven staan zolang iemand aan boord gerepatrieerd wordt, haalt het commerciële belang van de vliegtuigmaatschappij de bovenhand’, vertelt Alex opgetogen over een geslaagde protestactie. ‘We krijgen ook vaak negatieve reacties maar de positieve overheersen.’

Tegen stroom inzwemmen

‘Terwijl vroeger migratie gezien werd als een economisch probleem, worden migranten vandaag voornamelijk gezien als een bedreiging voor de welvaart. Het overlast en veiligheidsprobleem wordt “gecreëerd” door dit welvaartchauvinisme. Hoe meer politici een Europese identiteit ontwikkelen, hoe groter het vijandsbeeld wordt van migranten als bedreiging voor onze welvaart.’

Onlangs werd in het Gentse GUSB een zwem-ze-vrij-dag georganiseerd, een solidariteitsactie voor de schrijnende situaties van bootvluchtelingen die dagelijks de oversteek wagen van Afrika naar Europa op risico van hun eigen leven. ‘De kopstukken van onze regering waren ook van de partij’, schampert Alex. ‘Terwijl zij net meewerken aan de wetten die het de bootvluchtelingen steeds moeilijker maken Europa binnen te komen. Ze waren maar beter verdronken’, grapt Alex.

Ver-van-mijn-bed show

De EU doet steeds meer inspanningen om haar buitengrenzen af te sluiten voor migratie. ‘Hoewel het nog lang wachten is op een consequent en rechtvaardig Europees asielbeleid, zal het niet lang meer duren voordat een internationale databank aangemaakt wordt waar alle informatie (identiteit, biometrische gegevens,…) van vluchtelingen opgeslagen wordt.

Op die manier kunnen vluchtelingen beter aan de grenzen tegengehouden worden. Volgens regeringsleiders is dat in het voordeel van de asielzoekers, want dan moeten ze niet meer teruggestuurd worden. Het nijpende gebrek aan privacy en de criminalisering van vluchtelingen kan niet blijven voortduren.’
 
‘Het probleem is dat internationale immigratiewetgeving voor velen een ver-van-mijn-bed show is. Het Europees asielbeleid wordt pas interessant als het veranderingen oplegt aan de Belgische wetgeving. Dan gaat de paraplu open en is het Europa die het bepaalt.’

Kinderrechten

‘Er bestaat geen twijfel dat de rechten van vluchtelingen onvoldoende beschermd worden. De gesloten asielcentra zijn erger dan gevangenissen, in een gevangenis heeft men nog recht op privacy, terwijl in de asielcentra een groepsregime bestaat.’

Vaak worden ook families met jonge kinderen vastgehouden in gesloten asielcentra. Vorig jaar werden in totaal ongeveer 650 kinderen opgesloten. Volgens het VN-kinderrechtenverdrag mogen kinderen niet opgesloten worden, tenzij onder “zeer uitzonderlijke omstandigheden” en als er geen alternatief voor handen is. Volgens het VAK wordt die regel in de praktijk bijna altijd ingeroepen.

Problematisch is dat de asielinstellingen niet aangepast zijn voor de opvang van deze kinderen. Vaak krijgen de ze onvoldoende of geen toegang tot scholing en volgens psychologen lijden ze zwaar onder de angst en drukte van een gemeenschappelijke detentie.

Tot dossiers gereduceerd

Iemand die illegaal in België verblijft kan een (tijdelijke) verblijfsvergunning krijgen van het ministerie van Binnenlandse zaken. De dienst vreemdelingenzaken, die hier een adviserende functie inneemt, baseert zich daarvoor op de dossiers van de vreemdelingen. Critici klagen dat er wordt onvoldoende rekening gehouden met de integratiecapaciteit van de persoon in kwestie.

Volgens Alex heerst een complete willekeur in het Belgische asielbeleid. ‘Sommige goed geïntegreerde vluchtelingen vragen in ons land vruchteloos asiel aan. Sommigen onder hen voltooiden verschillende VDAB-opleidingen en vaak gaan hun kinderen al jarenlang naar Belgische scholen. Toch krijgen ze geen toelating ondanks hun goede integratie. Anderzijds zijn er vluchtelingen die nooit een asielaanvraag indienden en na drie maanden hun papieren bemachtigen door deel te nemen aan een hongerstaking in een kerk.’

‘Door de inconsequente regularisaties moedigt de Belgische overheid meer hongerstakingen aan. Persoonlijk vind ik het een uitstekend middel om je doel te bereiken. Met het VAK proberen we de vluchtelingen vooraf duidelijk te maken hoe gevaarlijk hun actie kan zijn. Als ze dan toch beslissen het eten te laten geeft het VAK hen de nodige bijstand. Voor VLD-minister van Binnenlandse Zaken, Patrick Dewael, zijn hongerstakingen pure chantage. Maar zeg nu zelf, dan waren Mahatma Gandhi en de suffragettes toch ook chanteurs!’