De karavaan van de verbeelding
An De Bisschop
01 november 2001
‘Mensen gaan enkel nog op de begane paden, ze zijn bang van de wildernis. Op die voorgevormde paden wandelend kijken ze niet eens om zich heen. Ze hebben er alle moeite mee de route op de stafkaart te volgen.’ Jan Kees van de Werk, in De karavaan van de verbeelding.
Vaak vindt een interview plaats bij een kopje koffie, aan een tafeltje dat net te klein is om ook nog een notitieboekje op te leggen. Jan Kees van de Werk wou wat meer ruimte voor een gesprek. Een bos, een lange wandeling en veel stilte, dat zag hij wel zitten. De verwondering waarmee hij door het Gooikse landschap stapt, vinden we terug in zijn Karavaan van de verbeelding. Het boek verzet zich tegen de beknelling van de politieke correctheid en bezingt de grootsheid van het kleine. De karavaan van de verbeelding is het verslag van de tocht die de auteur ondernam met tien Afrikaanse dichters. Vertrekpunt was Gorée, symbool voor slavenhandel en menselijk verlies, bestemming Timboektoe, de mythische stad van het woord. ‘Gedurende deze reis verandert het landschap van de taal. Het wordt een tocht langs de waterputten van het leven. Lettterlijk. Het woord is een nomade. Steeds onderweg. Zonder vaste woon- of verblijfplaats. Het woont in alle talen als bergplaats van het geheugen, huis van het gevoel en hoeder van de ervaring. Het reist als boodschapper van informatie en kennis.’
Jan Kees van de Werk laat ons meelezen in de dagboeken van Antjie Krog, Thierno Seydou Sall, Amina Saïd, Breyten Breytenbach en vele anderen. We nemen deel aan de discussies over de rol van de griots in de Afrikaanse samenlevingen. We zijn getuige van het unieke samenspel tussen woord, beeld en muziek, tegen de achtergrond van het schreeuwen van de stad en het zwijgen van het zand. Want hierin ligt voor Jan Kees het mooie van de dingen: in de ontmoeting, in de kruisbestuiving, in de magie van het moment. ‘In dit uitgeklede land van leegte en stilte komt ook het woord bloot te staan. Niets. En toch alles. Zonder de echo’s van gewoonten of de reactie van de sleur. Het woord wordt werkelijk vrij. En in staat gesteld om opnieuw te benoemen.’ Benoemen is hopen en durven, ontmoeten in alle tederheid.
De karavaan van de verbeelding. Jan Kees van de Werk. Kit Publishers, Amsterdam. ISBN 90-6832-195-1 U kan dit boekje best bestellen bij Blacklabel, Maréestraat 33, 2140 Borgerhout. 03.236 02 12.