“‘Een hypotheek op Kongo?’
Ze hadden het niet getroffen, die groep jongeren, met de datumkeuze voor hun betoging tegen de “invasie” uit Rwanda. Een wolkbreuk en de politie dreven hen snel uiteen.
Er is al maanden sprake van: grote groepen mensen bewegen zich vanuit Rwanda naar Kongo en zoeken zich er te vestigen. Ze beweren afkomstig te zijn van Noord-Kivu, op de vlucht geslagen toen de AFDL van vader Kabila de regio onveilig maakte. Nu keren ze terug naar hun gronden in Luofu, in het zuiden van Lubero, om er zich opnieuw te vestigen.
Dat zou allemaal geen probleem zijn, ware het niet dat ze Kinyarwanda spreken. In de ogen van velen zijn het valse interne vluchtelingen. Volgens hen gaat het om Rwandezen die het Oosten van Kongo infiltreren, met medeweten van “raïs” Kabila (waarom de Kongolezen de Arabische term zijn gaan gebruiken heb ik nog niet kunnen achterhalen). Omdat de raïs fel aan populariteit heeft ingeboet in het Oosten van het land, moet hij andere strategieën verzinnen om stemmen te halen. Een spandoek aan het partijgebouw van de PPRD met als opschrift “Ici chez nous Merci RAIS JOSEPH KABILA pour les routes, l’électricité, le social, la sécurisation” beschouwen de mensen als een belediging. Je moet inderdaad lef hebben om zo een doek uit te hangen in een stad van 700.000 inwoners zonder enige stroomvoorziening! Het is maar omdat hij onbereikbaar hoog aan het balkon van de eerste verdieping hangt dat nog niemand hem heeft verscheurd. Maar dit terzijde.
Nogal wat mensen denken dus dat Kabila grote aantallen Rwandezen het land binnenhaalt in het vooruitzicht van de verkiezingen, om zo stemmen te winnen. Dat is in ieder geval het standpunt van een groep jongeren die zich de bombastische naam “Jeunes pour la non-hypothèque du Congo” hebben aangemeten. Op 21 mei wilden ze betogen tegen wat ze op hun spandoek noemen “de gedwongen introductie van valse interne vluchtelingen in de territoire van Lubero”. Hun intentie werd beantwoord met een verbod tot betogen van de stadsburgemeester. “De feiten spelen zich af op meer dan 80 km ten zuiden van Butembo”, argumenteerde hij. “En het is het provinciale parlement geweest die een commissie ter plaatse heeft gestuurd, dus als daar geen vervolg op komt is het bij hen dat je moet gaan klagen, niet in Butembo”.
Op het afgesproken tijdstip voor de betoging brak een wolkbreuk los, zoals ik er nog maar zelden heb meegemaakt, met donderslagen die huizen doen daveren op hun grondvesten, en die een ozongeur verspreiden die zo sterk is dat een medewerker me kwam vragen of ik alstublieft niet even mee kon gaan zoeken naar de kortsluiting die hij vermoedde, vanwege de penetrante geur. Mijn uitleg over het ontstaan van ozon kon hem pas echt overtuigen toen ik hem aantoonde dat de geur ook buiten hing.
Door dat onweer waren de meeste betogers gewoon niet komen opdagen. En de enkele tientallen die er wel waren met één enkele spandoek, kregen van de politie te horen dat ze 20 minuten de tijd kregen om op te hoepelen. Met de hulp van de regen verdween al snel de ene na de andere, en niemand hoefde te worden aangehouden.
Maar hoe zit het dan met die “valse” vluchtelingen? Het zou gaan om een initiële groep van een dertigtal families, intussen aangezwollen tot zestig. Het gaat wel degelijk om families, vrouwen en kinderen incluis. Twee van de families zouden inderdaad herkend zijn als vroegere inwoners van de streek, en een drietal mannen zouden FDLR-strijders (Rwandese rebellen) zijn geweest. Een chef terrien heeft gezegd: dat die mensen hier grond komen zoeken is op zich geen probleem, dat ze onze gebruiken respecteren en een aanvraag doen bij ons, de chefs, zoals iedereen. Maar op deze manier grond komen opeisen, dat kan toch niet!
Zo onoplosbaar lijkt het probleem dan toch niet? In om het even welk land zou de overheid zich binnen de 24 uur hebben ingespannen om een oplossing te zoeken voor deze groep mensen op de dool. In Kongo heeft het weken geduurd eer een parlementaire commissie zich ter plaatse begaf. En wellicht komt er zelfs nooit een duidelijk verslag, laat staan een menselijke oplossing. En waarom niet? Omdat er in dit land teveel mensen belang hebben bij onduidelijkheid, onzekerheid, een vijandbeeld van buitenaf. Niet in het minst diegenen die hun macht bedreigd weten door het ontbreken van resultaten van hun beleid voor de gewone mensen. Waarmee ze ook meteen duidelijk maken dat het hen absoluut op geen enkele wijze om die gewone mensen te doen is.