De behandeling van “Gilets Noirs” en “jungle” van Duinkerke getuigen niet van Liberté, Egalité, Fraternité

Blog

De aanhoudende realiteit van mensen op de vlucht in Frankrijk en Europa

De behandeling van “Gilets Noirs” en “jungle” van Duinkerke getuigen niet van Liberté, Egalité, Fraternité

De behandeling van “Gilets Noirs” en “jungle” van Duinkerke getuigen niet van Liberté, Egalité, Fraternité
De behandeling van “Gilets Noirs” en “jungle” van Duinkerke getuigen niet van Liberté, Egalité, Fraternité

Kirsten Masil

14 augustus 2019

Frankrijk, België en bij uitbreiding heel Europa moeten eraan herinnerd worden dat ze plichten tegenover allé mensen hebben, vindt Kirsten Masil. Zij bezocht met vzw Humain vluchtelingen in Grande-Synthe en sprak er met mensen op de vlucht.

Serge Kalika (CC BY-NC-ND 2.0)

De schendingen van de rechten van mensen op de vlucht is een blijvende realiteit. Die realiteit wordt expliciet blootgelegd door de Gilets Noirs in Frankrijk. Hun boodschap is duidelijk: ‘Ni rue, ni prison. Papiers et Liberté! (Niet de straat, niet de gevangenis. Papieren en Vrijheid!).’

Diezelfde realiteit is ook zichtbaar in de “jungle” van Duinkerke. De mensen die op deze plaats terechtkomen, mogen dan (vaak) een andere eindbestemming hebben, de onmenselijke situatie waarin ze in Frankrijk belanden, loopt gelijk met die van de Gilets Noirs. Eén ding is zeker: voor de Gilets Noirs en de mensen in de “jungle” van Duinkerke lijkt het selectieve “Liberté, Egalité, Fraternité” niet te gelden.

In juli circuleerde een filmpje op sociale media waarin te zien was hoe een beweging onder de noemer Gilets Noirs (Zwarte Hesjes) het Panthenon in Parijs binnenvalt en inneemt. Verwijzend naar de gele hesjes werd de beweging in november 2018 opgericht door mensen zonder papieren die in Frankrijk willen blijven, maar gebukt gaan onder het onmenselijke en onrechtvaardige Franse en Europese migratiebeleid.

De speeches in het Panthenon van de Gilets Noirs op 12 juli 2019 waren treffend en krachtig. De leden kaartten luid en duidelijk de onmenselijke omstandigheden waarin ze gedwongen worden te leven en de dagelijkse schending van hun rechten aan. Tegelijk legden ze onmiskenbaar de contradicties van de Franse idealen, Liberté, Egalité, Fraternité, bloot.

‘La France qui fait la guerre là-bas, chez nous, pille nos ressources et décide, pour et avec nos états corrompus! La France continue de nous faire la guerre ici! Aujourd’hui, on vient défendre notre dignité!, zo sprak Diakité, lid van de beweging La Chapelle débout tijdens zijn speech in het Panthenon.

(Vertaling: Frankrijk voert bij ons oorlog, plundert onze grondstoffen leeg en beslist, voor en met onze corrupte staten! Frankrijk blijft ook hier oorlog tegen ons voeren! Vandaag, komen we onze waardigheid beschermen!)

Vluchtelingenkamp Grande-Synthe

De Gillets Noirs, die Franse verblijfsdocumenten eisen, en de zogenaamde “transmigranten” in Grande-Synthe die de oversteek naar het VK proberen te maken, mogen dan wel een andere eindbestemming hebben, hun behandeling op het Franse grondgebied toont dezelfde tendensen. Door het falende Franse en Europese beleid worden mensen gedwongen om in extreem onmenselijke levensomstandigheden op straat, in de bosjes of in tenten te overleven.

Door het Europese beleid worden mensen gedwongen om in extreem onmenselijke levensomstandigheden te overleven

Al sinds de jaren 2000 is de naburige gemeente van Duinkerke, Grande-Synthe, bekend bij mensen die dagelijks de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk wagen. Op het moment van de zogenaamde Europese “vluchtelingencrisis” in 2015 - een crisis veroorzaakt door politici - bereikte het aantal mensen in Grande-Synthe zijn hoogtepunt. Het terrein, genaamd Basroch, werd een slaapplaats voor ongeveer 2500-3000 mensen. Het kamp werd echter ontmanteld, zoals ieder kamp dat zal volgen door het uitblijven van structurele veranderingen. Tot op de dag van vandaag sleept die situatie aan.

Hedendaagse situatie

Net zoals tijdens de winter van 2018 werd in januari 2019 een gymnasium geopend in Grande-Synthe, met een opvangcapaciteit voor 200 personen, terwijl er op dat moment ongeveer 400 mensen aanwezig waren. Daardoor vestigden mensen zich in tenten rond de gym.

Sinds januari stijgt het aantal personen. Op dit moment kunnen we spreken van iets meer dan duizend mensen waarvan de meesten zich in tentjes buiten de gym installeerden. Door de drukte in de gym, wat heel wat spanningen met zich meebrengt, verkiezen velen om buiten te slapen. Daardoor raakt het buiten ook overbevolkt en lopen de spanningen ook buiten op. Bovendien is de aanwezigheid van mensensmokkelaars alomtegenwoordig. Een man vertelde me over een schietpartij en een steekpartij die recent plaatsvond.

Deze zomer lijkt de “jungle”, zoals mensen op de vlucht de plek noemen, op een soort mini-dorp. In het midden zijn er enkele winkeltjes en is er een bar. Daar rond staan tenten waarin mensen verblijven. Kinderen lopen rond, fietsen, voetballen en spelen met winkelkarren en ander gekregen of gevonden materiaal.

Het jongste kindje dat we aantroffen was pas enkele maanden oud. Een moeder die net was aangekomen, vertelde dat ze opgelucht was in het kamp te verblijven, omdat ze met haar gezin op dit moment in veiligheid leefde. Ondanks het enorm goede werk van de organisaties die dagelijks in de weer zijn in Grande-Synthe, en ondanks de luchtige gesprekken tijdens een bezoek, komt de frappante realiteit van de vele moeders, vaders, broers en zussen al snel naar boven.

Verenigd Koninkrijk

Het is een realiteit van mensen die al maanden, soms zelfs jaren, hun leven wagen om in het Verenigd Koninkrijk te geraken. Een oversteek in vrachtwagens, koelwagens en steeds vaker ook per boot. Verhalen van mensen die meer dan acht uur in koelwagens vastzaten of van mensen die vrienden verloren tijdens de oversteek, zijn dagelijkse kost.

De populariteit van het VK uit zich op verschillende manieren. De motivaties verschillen van persoon tot persoon. Wat terugkeert is de aanwezigheid van familie of vrienden die hen kunnen ondersteunen, het gemak van de taal en dat je volgens velen niet in het bezit van een paspoort hoeft te zijn om te mogen werken in het VK. Door de ligging van het VK hangen mensensmokkelaars een utopisch beeld op. Die afstand met het land van herkomst maakt het VK het meest winstgevend voor de mensensmokkelaar.

De Dublin-verordening en gebrek aan juiste informatie voor mensen op de vlucht spelen een belangrijke rol. De Dublin-verordening stelt dat het eerste land waar vingerafdrukken werden afgenomen, verantwoordelijk is voor die persoon. Als die persoon dan ergens anders asiel aanvraagt, kan die worden teruggestuurd naar het land waar zijn vingerafdrukken werden afgenomen.

Velen zien daarom een weg in het VK omdat ze geloven dat het er makkelijker is om in de illegaliteit te verdwijnen. Op die manier levert de verordening geen enkele positieve bijdrage aan de situatie van mensen op de vlucht. Integendeel, het zorgt ervoor dat nog meer mensen in de handen van mensensmokkelaars worden geduwd. De Gillets Noirs beschrijven de Dublinverordening als volgt: ‘[…] d’accords bilatéraux, par pur et simple acharnement policier, judiciaire, médical, raciste. ([…] bilaterale akkoorden, enkel en alleen voor de hardnekkigheid van de politie, het rechterlijk systeem, het medische, het racistische.)’

Het selectieve “Liberté, Egalité, Fraternité”

Voor mensen op de vlucht is deze realiteit alomtegenwoordig en voor vrijwilligersorganisaties al jaren zichtbaar. Die realiteit moet ook zichtbaar worden gemaakt in het publieke discours. Daarom is de beweging van de Gilets Noirs zo ontzettend belangrijk. Maar die zichtbaarheid wordt niet belangrijk genoeg geacht door de mainstream mediakanalen. Mensen worden daarentegen al snel ontmenselijkt in politieke- en mediadiscours, waardoor het makkelijker wordt om weg te kijken.

Praten over ziektes in het Noordstation, lijkt belangrijker dan het berichten over de situatie in Duinkerke of Calais

Praten over onbestaande ziektes in het Noordstation, leek belangrijker dan het berichten over die realiteiten. Dat mensenlevens verloren gegaan zijn in de Middellandse Zee leek eerder een routineverhaal dan prioriteit. En de situatie in Duinkerke en Calais is zelfs geen artikel meer waardig. Dat maakt duidelijk dat zichtbaarheid, net zoals het Franse “Liberté, Egalité, Fraternité”, maar voor een selectief aantal mensen geldt.

Het is dringend tijd dat Frankrijk, België en Europa herinnerd worden aan de plichten die zij tegenover allé mensen hebben, zoals in de in 1948 aangenomen Universele Verklaring van de Rechten van de Mens geschreven staat: ‘De mensenrechten gelden voor iedereen ongeacht kleur, geslacht, taal, godsdienst, politieke- of andere overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, eigendom, geboorte of andere status.’ (Artikel 2).

Het feit dat mensen gedwongen worden buiten te slapen, mensen blootgesteld worden aan politiegeweld, kinderen de kans op onderwijs wordt ontnomen en het gebrek aan informatie is fundamenteel in strijd met de rechten van deze mensen.