“‘Nkurunziza orchestreert staatsgreep? ’
Na een bewogen week in Burundi wordt er in de hoofdstad Bujumbura druk gespeculeerd over de gepoogde 'staatscoup' die plaatsvond op 13 mei . Ik ging in gesprek met één van m'n Burundese kameraden en vroeg naar zijn visie op de feiten.
Gisteren werd Bujumbura belegerd naar aanleiding van de poging tot staatsgreep door Niyombare. Vooral het stadscentrum was het strijdtoneel voor de Loyalisten of aanhangers van president Nkurunziza en de Putschisten of zij die strijden tegen zijn bewind en omstreden presidentskandidatuur.
Ondertussen bleek dat de Loyalisten zegevierden en Nkurunziza terug plaatsnam in de preekstoel.
Hij bedankte de ordediensten voor hun patriotische tussenkomst en het vededigen van de belangen van de ‘democratrisch verkozen regerende macht’ tijdens de poging tot staatsgreep.
Een van mijn informanten en betere kameraden uit Burundi stelt zich bijzonder kritisch op tegenover de voorbije gebeurtenissen en verklaart tijdens een telefoongesprek wat er zoal de ronde doet in de coulissen van het Burundees tumult.
Staatsgreep of toneelstuk?
‘Il est évident que les soulèvements en cours sont liés au groupe qui voulait renverser les institutions,’ aldus Pierre Nkurunziza op 15 mei.
Ik herinner me nog goed de autorit met één van mijn beste vrienden in Burundi. We waren op zoek naar enkele liters benzine tijdens de grootste pénurie d’essence sinds lange tijd in Bujumbura; toen nog een voorbode van de huidige politieke crisis. De situatie in het land was bijzonder licht ontvlambaar.
Al rijdend werd er hevig gediscussieerd over de destructieve spiraal waarin Burundi zich bevindt. Het benzinetekort was er één voorbeeld van, het ‘Big man syndroom’ van Nkurunziza een ander.
Mijn Burundese kameraad was bijzonder pessimistisch over de toekomst van z’n land. Als mensenrechtenconsulent, onderzoeker en gemotiveerd activist met een stevige portie ervaring in de Burundi case, hoopte hij alsnog op een deus ex machina in het Burundees doemverhaal van het jaar: Pierre Nkurunziza’s presidentskandidatuur in ‘de naam van de vader’.
Manifestanten worden plots ‘Putschisten’ en werkten mee aan een ‘criminele’ staatsgreep, aldus mijn Burundese kameraad.
Niets was minder waar, zo bleek deze namiddag tijdens ons telefonisch contact. Hij stelt de volledige staatsgreep serieus in vraag en moet zichzelf inhouden wanneer hij begint over hoe alles mogelijks georchestreerd zou geweest zijn.
Volgens hem zou dit een ideale zet van Nkurunziza zijn om de manifestanten af te schilderen als ‘criminelen’ en tegelijkertijd alle niet-staatsgebonden media met de grond gelijk te maken. Manifestanten worden plots ‘Putschisten’ en werkten mee aan een ‘criminele’ staatsgreep, aldus mijn Burundese kameraad.
Waar blijft de internationale gemeenschap?
Na een mijmerende stilte gaat ons telefoongesprek verder. We komen uit bij de rol van de internationale gemeenschap in het Burundees verkiezingsverhaal. In het bijzonder die van België.
Mijn kameraad-informant wordt boos en zegt dat hij al meer dan een jaar pleit voor een grondig onderzoek naar de ordediensten in Burundi; diezelfde Police Nationale die België en Nederland steunen via een programma dat de ‘professionalisering’ ervan zou moeten bevorderen.
‘Petero ne comprend qu’un seul langage au monde: ça de la violence. Il n’a aucun problème maintenant.’
Je moet volgens hem geen politiek expert zijn om te zien dat het merendeel van de Burundese politie bestaat uit militante aanhangers van Nkurunziza’s partij. Desondanks bleef het de voorbije dagen stil vanuit Belgisch kamp.
Ik reageer en meld dat De Croo vandaag liet weten in een interview met De Morgen dat België de gebeurtenissen van de voorbije dagen ziet als een direct gevolg van de inconstitutionele presidentskanditatuur van Nkurunziza:
‘Wat nu gebeurd is, is een gevolg van de kandidaatstelling van president Nkurunziza voor een derde mandaat. Wij rekenen erop dat hij dat zelf nu ook beseft. Dit is wat je krijgt als je de grondwet met de voeten treedt,’ aldus De Croo.
Er wordt gelachen aan de andere kant van de lijn en ik krijg een gevat antwoord terug: ‘Petero ne comprend qu’un seul langage au monde: ça de la violence. Il n’a aucun problème maintenant.’
Burundi stevent af op een langdurige politieke crisis en geeft het startschot voor een politieke overgangsperiode in het Grote Merengebied.
Volgend jaar kiezen ook de Congolezen een nieuwe president en in 2017 zijn de Rwandezen aan de beurt. Ook deze landen wachten in spanning een ontknoping van Nkurunziza’s toneelstuk af. Hopelijk wordt er de komende jaren geen ‘politiek plagiaat’ gepleegd.