Nucleaire controle tussen Brazilië en Argentinië "voorbeeld" voor conflictregio's
Marcela Valente
01 september 2010
Brazilië en Argentinië hebben allebei uraniummijnen en opwerkingsinstallaties die gebruikt zouden kunnen worden voor de productie van kernwapens. Toch slapen beleidsmakers in beide landen op beide oren. Dat is te danken aan tientallen wederzijdse controles die elk jaar worden uitgevoerd. Een idee voor het Koreaans schiereiland of het Midden-Oosten?
Brazilië en Argentinië ondertekenden in 1990 een verdrag waarin ze beloven kernenergie alleen voor vreedzame doeleinden aan te wenden. In 1991 richtten ze een speciaal agentschap op voor het toezicht op die afspraak, het Abacc. Dat heeft intussen al 1200 inspectiebezoeken in uraniummijnen, kerncentrales en andere nucleaire installaties in de twee landen afgewerkt. Vorig jaar trokken Braziliaanse experts 58 keer naar Argentinië, terwijl hun Argentijnse collega’s zelfs 60 keer de grens overstaken. Ook het Internationaal Atoomagentschap is sinds 1991 betrokken bij dat toezicht.
Kernwapenprogramma’s
Brazilië en Argentinië zijn de enige landen in Zuid-Amerika die de hele nucleaire keten controleren, van het delven van uranium tot de productie van brandstofstaven, het gebruik in kerncentrales en de opwerking ervan. Beide landen hebben twee centrales in gebruik en een derde in constructie.
Tot de jaren tachtig ontwikkelden Brazilië en Argentinië hun nucleaire sector in een sfeer van wantrouwen en rivaliteit. Beide landen zetten ook een geheim kernwapenprogramma op. Brazilië was eind de jaren tachtig al ver gevorderd met de aanmaak van hoogverrijkt uranium. Maar de Argentijnse president Raúl Alfonsín (1983-1989) en zijn Braziliaanse collega José Sarney (1985-1990) zetten die programma’s uiteindelijk stop en gooiden het over een andere boeg. “Ze begrepen dat samenwerking en transparantie zich opdrongen”, zegt Antonio Oliveira, de Argentijnse secretaris van het Abacc.
Het toezichtsmodel dat ze uitwerkten “kan ook in andere delen van de wereld veel betekenen”, maakt Oliveira zich sterk. “Bijvoorbeeld in het Midden-Oosten, tussen Noord- en Zuid-Korea of tussen India en Pakistan.” Oliveira geeft wel toe dat het systeem in Brazilië en Argentinië goed werkt omdat er geen grote conflicten bestaan tussen de twee landen.
“De controles scheppen veel vertrouwen”, bevestigt Federico Merke, een professor Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Van de Redder in Argentinië. Volgens hem zouden de gelijkaardige controles ook grensoverschrijdende milieuconflicten onder controle kunnen brengen.