Over de zinvolheid van nietsdoen
“‘Nuttige dagen ’
Over nuttige dagen en de waarde van het nutteloze. Wereldblogger Luc Vankrunkelsven zoekt zingeving in het nietsdoen tijdens een werkreis in Brazilië.
Straatkunst in Urca, Rio de Janeiro
Joao Perdigao CC BY-NC 2.0
Reizen van Juiz de Fora in Minas Gerais naar Seropédica in Rio de Janeiro (Brazilië) is een feest. Je rijdt dan door de Mata Atlântica. Er is veel ontbost voor het vee, maar toch schiet er nog heel wat groen over. De resterende wouden op de bergen brengen me troost.
We passeren Petrópolis en wat zie ik daar? ‘Gemeentelijke school Leonardo Boff’. Straf, zo enkele uren voordat mijn boek in Curitiba aan Leonardo zal overhandigd worden! Zelf moet ik spreken in de landbouwuniversiteit van Seropédica. Leonardo is echt wel één van de meest vooraanstaande personen in het huidige Brazilië. Hij inspireert heel wat bewegingen. Zo opent hij vanavond de Jornada da Agroecologia in theater Guaira. Publiek verzekerd. De zaal zit nokvol met 2000 toehoorders.
Onderweg valt mijn oog ook regelmatig op een ander plakkaat waar ‘dias úteis’ op staat, vertaald betekent dit werkdagen. Natuurlijk ken ik deze uitdrukkingal jaren, maar ‘nuttige dagen’ is toch wel erg prikkelend voor een kroniekje.
Even niets doen
Wat is nuttig? Werken dus. Bijvoorbeeld tijdens zo’n reis waarin je voor 200 procent werkt: van de ene toespraak naar een andere conferentie, van het ene congres naar ontmoetingen in kleine groepen. Is dat allemaal nuttig? Of is juist het meest nutteloze dat het meest waarde heeft? Vriendschap. Liefde. Stilte. Poëzie. Ontmoeting. Even niets doen. Dimensies van het leven die niet meteen economisch uit te drukken zijn.
Eigenlijk is het toch wel speciaal dat uitgerekend de Brazilianen het over ‘nuttige’ dagen hebben, terwijl ze kampioen zijn in feesten, even de band afleggen en heel wat andere nutteloze zaken. Ze zijn er ook als de kippen bij om hun feriadão te nemen, een verlengd weekend.
‘Eigenlijk is het toch wel speciaal dat uitgerekend de Brazilianen het over nuttige dagen hebben, terwijl ze kampioen zijn in feesten, even de band afleggen en heel wat andere nutteloze zaken’
Anderzijds zijn ze de laatste jaren zeer verslingerd aan hun smartphone. Nog meer dan de Belgen. Elk moment dat er even niets te doen is, grijpen ze naar hun telefoon. Verveling is er eigenlijk niet meer bij. Nochtans heeft zich eens kunnen vervelen ook zijn functie, zeker voor kinderen.
Er zijn al heel wat studies verschenen over de toename van ADHD en hyperkinetische toestanden bij kinderen door voortdurend van hun tablet naar een ander scherm gelokt te worden. Fantasie, spelen met een kartonnen doos of er ‘zomaar zijn’ wordt een zeldzaam fenomeen.
Ik tik deze overweging in, na een wandeling in Urca, een rustige wijk in Rio de Janeiro. Ik loop zomaar wat rond langs het water. Niets doend. Totaal nutteloos tijdens deze drukke reis, maar het doet deugd. Ik stoot op een opmerkelijk, historisch etablissement en stap meteen binnen voor een caipirinha met zicht op de baai en het Christusbeeld boven op de berg.
Bijna onmiddellijk ontspint zich een gesprek met twee dames, Laureci uit Curitiba en Nancy van São Paulo. Ze kennen elkaar van een gezamenlijke cursus Vorming van therapeuten intelligente beweging (Feldenkrais methode). ‘Dias úteis’ passeert de revue. We zitten er middenin, elkaar zomaar ontmoeten. Tijd verliezen.
Het is voor mij alleszins een leerproces, al een leven lang. Niet alleen maar nuttig zijn. Útil.
In de landbouwuniversiteit hing een poster met een interessant programma van diverse conferenties over ‘De staatsgreep in Brazilië van 2016 en de toekomst van de democratie.’ Er staat een citaat van Francisco Goya bij: ‘De droom van de rede produceert monsters.’
Tja, voor wie was deze coup nuttig?