“‘Een jaar om nooit/snel te vergeten’

Jaren worden beoordeeld aan de hand van feitjes en polls. Het boek van het jaar, de film van het jaar, de sportprestatie van het jaar, de quote van het jaar, de persoon van het jaar, de kat van het jaar.

Ik heb mooie films gezien, zij het te weinig. En uitstekende boeken gelezen, eveneens te weinig. Platen beluisterd, voorstellingen gezien, naar sportwedstrijden op tv geroepen. Zoals alle voorgaande jaren en hopelijk nog vele komende jaren. Wat ik nooit meer hoop te doen is getuige zijn van een bloederige poel van verderf van een jaar, een schandvlek van een jaar, een jaar dat met geen enkele film, boek, plaat of sportprestatie opgetooid kan worden.

Donkerrood kleurden de straten van Palestina, Soedan, Congo, Burkina Fasso, Myanmar en Oekarïne.

Donkerrood kleurde de hemel boven allesverzengde bosbranden.

Donkerrood kleurden de klimaatrapporten.

Terugblikken op dit jaar is als duizelend in de gapende mond van een kolkende vulkaan staren.

Een jaar als één langgerekt alarm, zoals dat van de dure SUV van de buurman verderop in de straat, dat elke week de hele buurt wakker loeit omdat er een kat over z’n auto trippelt. Een jaar als een waarschuwing die in de wind wordt geblazen omdat we niet van waarschuwingen houden. Een jaar van ontgoocheling, in de mensheid, in het beleid, in onszelf, omdat ook wij niet genoeg deden of niet wisten wat gedaan.

Een jaar van zielloze, heilloze en breinloze artificiële intelligentie die onze jobs steelt, onze creativiteit fnuikt, ons denkvermogen beschadigt en de machtigen en de rijken nog machtiger en rijker maakt.

Een jaar waarin we in een democratisch westers land gemaskerde mannen mensen uit hun huizen, kantoren en auto’s zagen sleuren om op te sluiten en het land uit te zetten.

Een jaar met te weinig leerkrachten en verplegers en kinderverzorgers en te veel consultants en fiscaal adviseurs.

Een jaar van vrouwenhaat en homohaat en transhaat en in ieder geval te veel haat.

Een jaar van stervende gletsjers en stervende diersoorten en stervende planten.

Het jaar van de alfaman.

Het jaar van de techbro die geen blijf weet met z’n geld, z’n ego, z’n macht en z’n identiteit.

Een jaar van ranzig racisme.

Een jaar van extreme droogte.

Een  jaar van de activering tegen elke prijs.

Een  jaar van autocratisering, antidemocratisering, polarisering en radicalisering.

Een jaar van heftige politiek en hyperpolitiek en antipolitiek.

Een jaar van protest dat hooghartig werd genegeerd.

Een jaar van lafheid.

Een jaar van vervreemding, van elkaar, van onszelf, van de natuur.

Een jaar van brulboeien en roeptoeters en tafelspringers zonder stuur en zonder moraal.

Een jaar van blind geloof in brulboeien en roeptoeters en tafelspringers zonder stuur en zonder moraal.

Een jaar zonder moraal.

Een jaar van verlies. Want wat zijn we veel verloren. Onschuld. Ethische grenzen. Solidariteit. Moed. Empathie.

Een jaar dat eindigt als een vraagteken met een uitroepteken ernaast.

Luide vragen zijn de moeilijkste vragen. Ze eisen een antwoord, ook wanneer dat zich nog moet vormen in het hoofd van de twijfelende bevraagde.

Ik zie flarden van het antwoord op de vreemdste en meest onverwachte plekken. In de veerkracht van de skaters van Gaza; in de koppigheid van artsen in oorlogsgebied; in het stilzwijgend verzet van leerkrachten die niet doen wat van hen geëist wordt, maar wat ze nodig achten; in de vrouw met de bolletjesjurk die pal voor een ICE-squad gaat staan; in de journalisten die blijven waar niemand blijven kan zodat niemand kan zeggen dat ze het niet wisten.

Misschien valt er een deel van het antwoord te vinden in een boek. The heart is a lonely hunter van Carson McCullers bijvoorbeeld, een prachtig kleinood uit 1940, geschreven werd om altijd opnieuw te lezen. Crisis in Europa, fascisme, onrust en onderdrukking en temidden van dit alles: geïsoleerde, hulpeloze mensen, wijfelend op zoek naar elkaar.

‘My advice to you is this. Do not attempt to stand alone …The most fatal thing a man can do is try to stand alone.’