'Hoog tijd om het over onze mentale gezondheid te hebben'

Ik mag niet verdwijnen wanneer iemand mij het meest nodig heeft

© Charis Bastin

Lisette Ma Neza

Bekend als de twittergeneratie, de catfish-fake-news-Instagram verslaafde Google kids, de Destiny’s Child-generatie, met burn-outs, prestatiedruk, relationship goals, perfecte lichamen en body positivity en het leven-niet-meer-waard-vinden, die in aantal stijgt.

We hebben veel te veel hooi op onze vorken en de tijd lijkt te snel te tikken om er wat aan te doen. Toch hebben we het er steeds vaker over, sinds grote beroemdheden met een massa aan volgers er open, in de publieke ruimte over uit durven komen: mentale gezondheid. Iets wat ook de Tinder-, Netflix-en-chill-, te-cool-voor-Facebook-, activistisch-maar-keeping-up-with-the-Kardashians guiltypleasures-generatie niet meer wil negeren.

Je ziet het niet, maar het is er wel.

Om mij heen heb ik vrienden met wie het supergoed gaat en vrienden (vaak precies dezelfde vrienden) waarbij het helemaal niet zo lekker gaat. We zijn heel ambitieuze tieners, twintigers en dertigers die almaar door het vuur willen gaan. Stoppen met presteren wanneer het tijd is om te stoppen, kennen we niet.

Ook ik stop liever, wanneer ik écht niet meer kan. Dat betekent niet na een lange dag of met een zware week achter de rug, maar het betekent snel dat ik telkens een tandje bij zet en pas echt rust neem wanneer ik aan de rand van een burn-out beland of wanneer er tijdelijk fysieke beperkingen bij komen kijken.

Geestelijke ziektes slingeren nog altijd rond op onze aardbol. Ze gaan van huis tot huis, van persoon tot persoon.

Het doel is om een quarterlifecrisis te vermijden en alle grote dromen voor je vijfentwintig of dertig bent al bereikt te hebben. Een vriendin van me stuurt me de laatste tijd vaak hetzelfde citaat door: ‘Doing your best does not mean having a mental breakdown.’ Als een reminder, die ik doorgaans negeer.

Maar uitbranden is niet het enige waar we het moeilijk mee hebben, dat is namelijk vooral werkgerelateerd en heeft met prestatiedruk te maken. Zoals in de Sigmund-Freud-generatie (ik weet niet welke dat precies was, maar die dus!) slingeren de geestelijke ziektes nog altijd rond op onze aardbol. Ze gaan van huis tot huis, van persoon tot persoon.

Depressies, die zelfs in de zomer aanhouden, angsten zoals faalangst, trauma’s, maar ook persoonlijkheidsstoornissen, psychoses, zelfmutilatie, stemmen in je hoofd horen en pathologisch liegen, zijn geen vreemden voor deze tijden. Dat hier een stigma rond zweeft, maakt het een pak lastiger.

Voor iemand die hier vroeg of laat mee te maken krijgt, op welke manier dan ook, is het moeilijk om er een gesprek over te hebben. Onze mentale gezondheid is een gespreksonderwerp dat vaak wordt vermeden. Als de buurman voor de deur vraagt hoe het allemaal gaat, zeg je niet: ‘Ja, gisteren drie paniekaanvallen gehad, maar vandaag weer een beetje aan het herstellen.’ Nee, je zegt gewoon dat het goed gaat, ‘Ja, ça va.’

Taboes zijn er altijd, en volgens mij zijn ze er om te breken. Het is hoog tijd dat we het over onze gezondheid gaan hebben, over de onzichtbare ziektes.

Mentale klachten zitten niet tussen je oren, maar nemen, als je ze negeert, op den duur heel je lichaam en je leven over.

Er zijn op donkere dagen

Via Instagram (want ja, Instagram-verslaafde generatie) stelde ik een paar vragen aan de lieve oude en nieuwe vrienden die mij volgen. De vragen gingen allemaal over mentale gezondheid. Of hier actief of passief aandacht aan wordt geschonken, of het in de directe kringen bespreekbaar is of niet, en hoe we wel over wat er in ons hoofd en lichaam gebeurt kunnen praten. Hoe we er voor elkaar kunnen zijn op donkere dagen.

Zoals verwacht kreeg ik enorm veel reacties binnen. Hierover spreken doet er daadwerkelijk toe. Je hoeft niet per se te spreken over wat er allemaal in je omgaat. Maar de ruimte creëren en momenten vrijhouden en openzetten om gesprekken te voeren met elkaar, zijn het allerbelangrijkst.

Weten dat het stigma gebroken is en dat het veilig is om verhalen met elkaar te delen, is al heel wat. Vooral op één vraag in het bijzonder werd veel gereageerd: hoe kun je er zijn voor iemand die met mentale klachten rondloopt, en bijvoorbeeld in een depressie zit?

Er voor elkaar zijn, op welke manier dan ook, is goed en fijn en brandend licht in een oneindig donkere tunnel. Maar of het genoeg is, weet ik niet.

Voor mij is dit enorm moeilijk. Ik weet nooit zo goed of ik beter zou vervagen naar de achtergrond en af en toe eens check hoe alles ervoor staat, of dat ik elke dag langs mag komen, kan bellen, liefde kan geven aan naasten die het moeilijk hebben.

Het is heel fijn om verschillende antwoorden op die vraag te horen. Iedereen die in deze situatie heeft gezeten kan natuurlijk iemand anders uit de brand helpen, voordat die persoon te diep in een moeilijke situatie geraakt. Ik geloof in ervaringen delen met elkaar, om met een collectieve wijsheid met problemen om te gaan.

Luisteren zoals naar muziek

Wat ik als eerste wil benoemen, wat heel spannend kan zijn maar wel noodzakelijk is, is om professionele hulp te zoeken. Voor die persoon waar je om geeft, of voor jezelf. Er voor elkaar zijn, op welke manier dan ook, is goed en fijn en brandend licht in een oneindig donkere tunnel. Maar of het genoeg is, weet ik niet. Om echt te begrijpen wat er aan de hand is en hier op een gezonde manier mee om te gaan en zo effectief mogelijk van te genezen, dat doe je met de hulp van een professional.

Ook al is dit een vreemdeling, die ineens binnenin je cocon zal gaan zitten, en al is er een stigma, al schaam je je voor je eigen toestand: die barrières moeten doorbroken worden, zodat jij, of iemand om je heen, echt geholpen kan worden. En daarmee red je levens.

De kracht van het luisteren is net zoals de kracht van het knuffelen. Het neemt een deel van de pijn of de verwarring of de eenzaamheid weg en je deelt ze letterlijk met elkaar, als een soort van depressie-taart, die je niet helemaal alleen moet opeten. Dat kan heel zwaar zijn voor vrienden onder mekaar, waardoor professionele hulp eigenlijk geen kwaad kan.

Alleen goeds. Toch schreven veel van mijn volgers dat ze graag hebben dat iemand gewoon luistert, echt luistert. Niet om advies te geven of om een mening of een conclusie te geven, maar gewoon zoals je naar muziek luistert. Met beide oren, van lied tot lied, de hele playlist af.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Een heel simpele tip die vaak over het hoofd wordt gezien, is om iemand te vragen: ‘Wat kan ik voor jou doen?’ Misschien is daar een kant en klaar antwoord op te geven en heb je op die manier heel het geworstel en getwijfel van ‘Wat kan ik doen?’ opgelost, door het simpelweg te vragen.

Misschien krijg je als antwoord: ‘Dat weet ik niet’, en kan je daarop antwoorden met ‘Als je het wel weet, laat het mij weten.’

Tenslotte willen we allemaal maar één ding van onze vrienden en vriendinnen in moeilijke tijden: dat ze er zijn. Mijn instinct dat me zegt dat ik misschien toch maar naar de achtergrond moet vervagen, zal ik voortaan negeren. Ik mag niet verdwijnen wanneer iemand mij het meest nodig heeft, ook al ben ik geen dokter, psycholoog of therapeut.

Ik kan er zichtbaar zijn voor een vriend met een onzichtbare ziekte. Zoals zij voor mij en jij voor jouw naasten. Mentale ziektes zijn echte ziektes, die genezen moeten worden, dus een beterschap-bezoekje kan soms wonderen doen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Slam poet

    Lisette Ma Neza is afkomstig uit Nederland, maar woont ondertussen in Brussel waar ze film studeert.  In 2017 won ze als eerste Nederlandstalige vrouw het Belgisch Kampioenschap in Poetry Slam

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.