Hoe doe je dat, aan de juiste kant van de geschiedenis staan?

In de Britse campagne voor het referendum over het al dan niet uittreden uit de EU hoorde je vaak de dooddoener ‘aan de juiste kant van de geschiedenis staan’. Maar hoe doe je dat in godsnaam, zonder glazen bol, vraagt Bie Vancraeynest zich af.

  • © Brecht Goris © Brecht Goris

Ik werd op vrijdag wakker uit een koortsdroom. Een griep, die door het grillige weer met uitstel toch bij mij was beland, kluisterde mij aan het bed en de radio. Tussen slapen en waken sijpelde het Brexitnieuws binnen.

Ook Groot-Brittannië werd rillerig en verward wakker. Het overheersende gevoel leek een beetje op dat van dat meisje uit de West-Vlaamse klassieker ‘En w’hen ne keer no Bissegem gewist’: ‘ze zei van nin, ma ze peisde wel van ja.’ Ze stemden wel ‘leave’ maar dachten dat het wel niet zo’n vaart zou lopen, was vaak het flegmatieke antwoord.

Het referendum kende twee heel duidelijke, uiteenlopende stellingen, waarvan de mogelijke gevolgen in een pijnlijk scherpe campagne behoorlijk werden uitgespit. Maar eenmaal de kogel stevig door de Big Ben zijn er eindeloos veel interpretaties van de uitslag, die evenveel schisma’s zouden blootleggen in de Britse samenleving.

Boris Johnson zou tot op de vooravond van zijn toetreden tot “Vote Leave” twee versies van zijn wekelijkse column voor de Telegraph gehad hebben.

David Cameron heeft erg lang getracht Boris Johnson in het Remain kamp te krijgen. Boris Johnson zou tot op de vooravond van zijn toetreden tot “Vote Leave” twee versies van zijn wekelijkse column voor de Telegraph gehad hebben: eentje voor en eentje tegen. Allebei even goed onderbouwd en beargumenteerd. Een BBC-documentaire suggereert dat zijn keuze lijkt ingegeven door een decennialange rivaliteit die teruggaat tot hun schooldagen in Eton. Waar Boris wel een gekleurd vestje mocht dragen en David niet. David geraakte wel in Nr 10 en Boris (nog) niet. Zou het echt zo banaal en tegelijkertijd diepmenselijk kunnen zijn?

In de campagne hoorde je vaak de dooddoener ‘aan de juiste kant van de geschiedenis staan”. Maar hoe doe je dat in godsnaam, zonder glazen bol?

Wie of wat vormt ons politieke geweten? De omgeving waarin we opgroeien? De mensen die ons pad kruisen? Persoonlijke ervaringen? Kan oprecht engagement geboren worden vanuit verontwaardiging?

Een lange traditie van verontwaardiging

Persoonlijk kan ik bogen op een lange traditie van verontwaardiging. Mijn persoonlijke motor wordt er mee gevoed sinds ik op de dansvloer uit de bol ging op de riffs van Rage Against The Machine, “Your Anger is a Gift”, luid meeschreeuwend. Hoe goed voelde dat!

Ik word gewezen op de filosofische column van Tinneke Beeckman van enkele maanden terug met daarin deze interpellerende zinnen: ‘Spinoza acht verontwaardiging niet alleen mogelijk politiek nefast. Hij ontrafelt ook haar morele pretentie: wie dweept met verontwaardiging draagt makkelijk een “masker van billijkheid”.’ Daar heb ik niets van terug.

De tekst wordt gebruikt als commentaar op mij en mijn gevaarlijke morele superioriteitsgevoel. Ik ben zoals bij elke kritiek serieus in mijn gat gebeten. Alsof het Violet Crawley van Downton Abbey, herself, was die me toe beet: ‘Does it ever get cold on the moral high ground?’

Mokkend, maar toch geïntrigeerd, lees ik verder en kom uit bij Peter Venmans en een recensie van zijn recente boek Amor Mundi. En zo beland ik weer bij Hannah Arendt waarvan ik alleen de biopic heb gezien en nog nooit een volledig boek heb gelezen. Ik, euhm, lees geen boeken. En al helemaal geen politieke of filosofische. Ik koop ze wel eens, maar ik lees ze niet. Van de nachttafel verhuizen ze naar het toilet en daarna in mijn boekenkast bij de rest waar ik enkel door heb gebladerd.

Ik lees dan wel geen boeken, ik hou wel van verhalen. Ik word gevoed door dingen die ik lees over boeken, door teksten van protestsongs en filmpjes die viraal gaan. Zoals dat van comedian Hasan Minhaj waarin hij van leer gaat tegen het Amerikaanse congres. Daar heb ik drie keer integraal naar gekeken deze week. En die magistrale speech van Jesse Williams over racisme, bij het krijgen van een Black Entertainment Television award. Die hoorde ik al vier keer.

Het gaat dus niet om tijdsgebrek. Ik heb alle afleveringen van West Wing twee keer gezien. Mijn liefde voor populaire cultuur en in het bijzonder televisieseries waar Aaron Sorkin de pen vasthield heeft mijn blik voor altijd gekleurd. Een drukke dag sluit ik graag af met een Daily Show. Poëzie, podcasts, documentaires en biografische films, geëngageerde voorstellingen: na eten, mijn favoriete tijdverdrijf. De performance lezing “In Search of Europe” van de aanstekelijk enthousiaste Lucas De Man laat mij dromen van een ander Europa. Eenmaal thuis nam ik geen geschiedenisboek over Europa bij de hand, maar zocht filmpjes op You Tube over de sociale projecten die hij aanhaalde. Ik neem wel de tijd voor inspirerende gesprekken met mensen die wel de moeite doen om boeken te lezen.

Ik ben verontwaardigd, jawel, door de systematiek die ik na al die jaren begin te zien, in al die afzonderlijke verhalen.

Al die input vermengt zich met wat dagelijks door mijn professionele leven bij me binnenkomt. Elke dag word ik geconfronteerd met mijn eigen white privilege. Ik ben verontwaardigd, jawel, door de systematiek die ik na al die jaren begin te zien, in al die afzonderlijke verhalen. Ik ben geraakt door de veerkracht van jonge en oude mensen, die zich niet laten kisten. Dat mist na al die jaren zijn effect niet. Zeker op mijn politieke bewustwording en de keuzes die daar uit voortvloeien. Dat is vaker dan ik het wil toegeven gebaseerd op een gevoel, de onderbuik. En een gevoel, dat is altijd “juist”.

Uit aan elkaar gehaakte anekdotes, namedropping en opinietjes kan je geen wereldbeeld puren, zover was ik ook al. In een tijdperk waarin blonde helmboswuivende televisiesterren met een gevaarlijk discours aan de winnende hand zijn, voer ik geen pleidooi voor anti-intellectualisme. Integendeel. Iedereen heeft een vorm van intellectuele honger, een minimale behoefte om de wereld rondom ons, en onze plek daarin te begrijpen. Ik zie meer dan ooit hoe gevaarlijk het is als we daarbij het “gevoel” boven de “facts” en de “experts” legitimeren. Overspoeld door communicatie is het niet gemakkelijk om uit te zoemen in de tijd, en te voorspellen hoe wij terug zullen kijken op dit tijdperk. En of ik mij aan de juiste kant van de geschiedenis bevind.

Dus ik ga deze zomer maar eens een boek lezen aan het strand. Een echt.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Coördinator van Vzw Toestand

    Bie Vancraeynest is coördinator van Vzw Toestand, een organisatie die leegstaande of vergeten gebouwen reactiveert tot tijdelijke en autonome socioculturele centra.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.