Generaties moeten opnieuw met elkaar leren samenleven

Een groot deel van mijn jeugd heb ik in Zimbabwe doorgebracht. Ik groeide op in Mutare, de derde grootste stad van Zimbabwe. Mijn grootouders, die allebei leerkrachten waren tijdens de kolonisatie van Zimbabwe door het Verenigd Koninkrijk, beleefden de ellende die ermee gepaard ging. Apartheid, terreur, geen recht om te mogen stemmen.

Ze maakten ook de postkoloniale bloeiperiode mee. De tijd waar Robert Gabriel Mugabe’s leuze ‘Zimbabwe shall never be a colony again!’ iedereen motiveerde om te werken aan het nieuwe Zimbabwe. De tijd waar onder andere veel beloftes gemaakt werden over een goed pensioen voor iedereen.

Vandaag, meer dan 30 jaar na de onafhankelijkheid van Zimbabwe, blijft er niets meer over van de beloften die destijds werden gemaakt. De ontbrekende pensioenen op de bankrekeningen van mijn grootouders op het einde van elke maand zijn een doorn in hun oog. ‘Het komt allemaal goed,’ stellen ze mij altijd gerust aan de telefoon. ‘We zullen de mais die we oogsten, gaan verkopen op de markt. Wij komen wel rond.’ Hun kracht en veerkracht bewonder ik.

Ik zag amper ouderen in het straatbeeld.

Vandaag, als nieuwe Vlaming, heb ik de savanne van Zimbabwe ingeruild voor het gematigd zeeklimaat en de milde winters. Naast alle andere veranderingen merkte ik ook iets anders op: ik zag amper ouderen in het straatbeeld. Ik herinner mij mijn nieuwsgierigheid naar woonzorgcentra. Het concept was mij tot dan onbekend. Mijn schoolbus had een halte die zich tegenover een woonzorgcentrum bevond. Binnen zag ik altijd verzorgers lopen, nette en ordelijke tafels, gezelschapsspelletjes gestapeld op een rek. Als ik op het juiste tijdstip passeerde, kon ik een glimp opvangen van een oudere die naast het raam zat.

In Zimbabwe hoorde ik vaak het spreekwoord ‘it takes a village to raise a child’. In een zekere zin geldt hetzelfde ook voor de zorg van oudere mensen. De familie, en bij uitbreiding het dorp, bekommert zich om de ouderen. Vandaar mijn interesse naar de goed georganiseerde ouderenzorg in België.

Jong versus oud?

België kent een toenemende vergrijzing en ontgroening. Met een vergrijsd electoraat merk ik soms dat bepaalde onderwerpen telkens weer de boventoon nemen in het publieke debat. Soms lijken de belangen van jongeren ondergesneeuwd te geraken in de tal van – terechte - noden van ouderen. Zo ontstaat er een nieuwe vorm van “wij versus zij” in de maatschappij: jong versus oud.

Ik weiger om mee te gaan in een polariserend verhaal waarin de verschillende generaties - vaak onterecht - tegen elkaar worden opgezet. Ik wil geen clash tussen generaties. Ik wil een sterke pact tussen generaties.

En toch.

We moeten ons niet blind staren op de uitdagingen waarvoor de vergrijzing en ontgroening ons stellen. Hoe zal het pensioenstelsel van mijn generatiegenoten eruitzien? Hoe zal “werkbaar werk” gegarandeerd worden? Moet ik beginnen sparen voor mijn eigen pensioen? Hoe harmoniseren we de noden van een ouder wordende samenleving en de noden van de jongere generatie die de minderheid is? Stevig materiaal en huiswerk voor onze politici.

De plek waar intergenerationele solidariteit begint, is op lokaal en regionaal niveau.

En voor ons als burgers is er ook een belangrijke taak weggelegd. Het is hoog tijd om de verschillende generaties meer in aanraking met elkaar te brengen. Ik voel soms een isolatie, een fragmentatie in de samenleving. Alsof de generaties naast elkaar leven. Eens sommige ouderen naar woonzorgcentra verhuizen bijvoorbeeld, verdwijnen ze uit het beeld. Een isolatie die onbegrip tussen de verschillende generaties met zich meebrengt. De plek waar intergenerationele solidariteit begint, is op lokaal en regionaal niveau. In jouw straat, jouw wijk, jouw gemeente.

Vooral nu is het belangrijk om de verschillende generaties dichter bij elkaar te brengen, te verbinden. We kunnen nog zoveel leren van elkaar. Inzetten op intergenerationele solidariteit was nog nooit zo belangrijk.

Ik durf ook nog verder te gaan. Enkel solidair zijn met elkaar is niet genoeg. We moeten opnieuw leren hoe we intergenerationeel met elkaar moeten samenleven.