Kindvrij vs kinderloos

Ik ben 42 jaar oud en ik heb geen kinderen. Als alles zo verder gaat, zal ik er nooit hebben. Dat is een bewuste keuze. Ik ben vruchtbaar (denk ik) en ik heb een vaste relatie met een vriendin die even vruchtbaar is (denk ik). Maar zij noch ik hebben ooit een behoefte aan eigen kinderen gevoeld. Het gaat er niet om dat ik, zoals bij sommige mensen wel het geval is, kinderen niet graag heb.

Mijn tolerantiedrempel voor bepaald gedrag zal wellicht wel wat lager zijn dan dat van de gemiddelde ouder. Kinderen die zitten smossen aan tafel, mijn bureau overhoop halen, of huilen op een lange vlucht… daar ben ik allemaal niet zo’n fan van. En wanneer ik na lange tijd nog eens goed wil babbelen met een vriend of vriendin, dan heb ik de kinderen er liever niet bij.

Ik ga ook niet op zoek naar kinderen; ik informeer er doorgaans niet spontaan over bij jonge ouders, en hun babyfoto’s zeggen me heel weinig. Maar dit alles gezegd zijnde: er zijn veel momenten waarop ik kinderen geweldig vind, momenten waarop ze me enorm kunnen ontroeren en ik hen al mijn ideeën zou willen geven om hen door dit niet altijd even eenvoudige leven te helpen loodsen.

Naast het feit dat ik nooit de behoefte heb gevoeld aan eigen kinderen of een nageslacht, zie ik vooral veel voordelen in een kindvrij leven. Ik heb ongetwijfeld een heel stuk meer tijd dan een jonge vader (laat staan een jonge moeder). Ik hou van mijn rust en van zoveel mogelijk vrijheid en ongebondenheid. Onze honden, twee Podenco’s die we adopteerden uit een Spaans asiel, zijn zo’n beetje onze kinderen, maar vragen een stuk minder aandacht - onder meer omdat ze zo’n twintig uur per dag gezellig op de zetel slapen (wat ook geldt voor onze zes katten en nog meer tijdelijke opvangkatten).

Dat ik niet bijdraag aan de overbevolking of dat ons gezin een lagere voetafdruk heeft door het niet hebben van kinderen, is in deze tijden mooi meegenomen.

Dat ik niet bijdraag aan de overbevolking of dat ons gezin een lagere voetafdruk heeft door het niet hebben van kinderen, is voor mij secundair, maar is in deze tijden mooi meegenomen. Zoals de meeste andere mensen geloof ik dat we hier met een ongezond aantal Homo sapiens rondlopen, en dat het allemaal nog problematischer wordt naarmate die bevolking nog verder groeit en zich een nog ingrijpender levensstijl kan veroorloven. Maar dat lijken me veeleer redenen om het aantal kinderen te beperken en niet om er überhaupt geen te hebben.

Om even filosofischer te worden, voor wie het interesseert: er bestaat een filosofische strekking, antinatalisme genaamd, die wél geheel gekant is tegen het verwekken van menselijk leven. Dat kan zijn vanuit de idee dat we als mensen heel veel verprutsen op deze planeet en andere levende wezens enorm veel leed berokkenen, of vanuit de gedachte dat het gemiddelde mensenleven meer leed dan geluk inhoudt.

Arthur Schopenhauer, niet meteen de meeste optimistische onder de filosofen, was een bekende voorstander van die gedachte. Hij vroeg zich af of de menselijke soort zou blijven bestaan als we rationeel zouden denken over het baren van kinderen. We zouden, zei hij, toekomstige generaties de last van het bestaan willen sparen. Voor de duidelijkheid, ik denk niet dat ik het eens ben met Arthur op dit gebied.

Wanneer ik de filosofische toer op ga, brengen mijn gedachten over kinderen hebben me altijd nog wat verder. Een andere interessante vraag, bijvoorbeeld, luidt: hoe ver willen we dit leven en de menselijke soort verspreiden? Elon Musk, CEO van Tesla en SpaceX, wil graag een miljoen mensen naar Mars brengen om een soort backup te maken van Homo sapiens voor het geval wij op aarde totaal zouden worden uitgeroeid, door een ongeluk in ons zonnestelsel of door eigen toedoen. Kolonisatie van Mars zou maar het begin zijn.

Is menselijk leven, en onze menselijke cultuur, zo veel waard en zo hoogstaand dat we hem moeten exporteren naar andere planeten?

Maar is menselijk leven, en onze menselijke cultuur, zo veel waard en zo hoogstaand dat we hem moeten exporteren naar andere planeten, met het risico dat we daar uiteindelijk ook een en ander gaan verprutsen? Iets om over na te denken.

Terug naar de aardse realiteit. Mij lijkt het dat het niet hebben van kinderen nog steeds niet altijd en overal helemaal aanvaard wordt. Er hangt soms nog een beetje een stigma aan. Alsof het niet helemaal normaal is, het resultaat van een mislukking veeleer dan een bewuste keuze. Of misschien zelfs het gevolg van een laakbare, veeleer egoistische instelling.

Wat mij betreft kan je niet egoïstisch zijn tegenover ongeboren leven (als dat zo zou zijn, dan kunnen ouders maar beter tien in plaats van twee kinderen hebben). Egoïstisch tegenover de maatschappij dan? Misschien - onze economie heeft immers jonge mensen nodig - hoewel ik niet denk dat een bijdrage aan de samenleving de motivatie is van de meeste ouders.

In elk geval, ik kan een groot deel van de vrijgekomen tijd stoppen in andere maatschappelijk zinvolle zaken. En ik kan meer geld spenderen aan goede doelen - ook nadat ik dood ben, want er zijn geen kinderen om te onderhouden of om een erfenis aan weg te schenken. Daarmee wil ik uiteraard niet gezegd hebben dat mensen met kinderen niet zinvol bezig kunnen zijn - ik zie veel mensen een zinvolle en uitdagende job of levensinvulling combineren met twee of meer kinderen, en ik vraag me altijd af hoe ze het doen. 

Dat wel kinderen hebben de norm is - slechts één op vijf volwassenen heeft er geen - leidt er wellicht toe dat er hier en daar mensen wel eens kinderen verwekken zonder er veel over na te denken, of - erger nog - zich durven laten overhalen om kinderen te hebben. En er moet ongetwijfeld vaak druk zijn, soms onbewust en onmerkbaar, soms minder subtiel. Die druk kan van een van beide partners uitgaan naar de andere, of zelfs van de familie of schoonfamilie (ik heb al verhalen gehoord over dreiging met onterving bij geen kinderen).

Nu, als zowel ouders als kinderen uiteindelijk gelukkig zijn, is er natuurlijk geen probleem. Maar ik merk ook dat mensen die kinderen hebben maar achteraf zijn gaan twijfelen over die keuze, daar heel moeilijk open over kunnen zijn, zowel tegenover zichzelf als tegenover anderen.

Ook over de minder aangename kanten van zwangerschappen en de eerste maanden na de geboorte lijkt weinig te worden gebabbeld. Ik vind zo’n taboes jammer, en wellicht zijn ze schadelijk. Gelukkig komt daar meer openheid over, zoals te lezen was in een interview in De Standaard deze week met de zogenaamde “gentlemoms”.

Je weet niet wat je mist, zeggen sommige ouders me. En dat klopt, ik weet het niet, en dat maakt het dus ook niet erg. Maar ik kan er me wel iets bij voorstellen. Ik kan absoluut geloven dat er weinig betekenisvollere, verrijkende en meer ingrijpende dingen zijn in een mensenleven dan vader of moeder worden. Ik vermoed dat kinderen opvoeden tot gelukkige en empathische wezens een van de belangrijkste dingen is die we kunnen doen (hoewel je daarvoor geen ouder hoeft te zijn). Ik geloof dat je door die opvoeding te geven als man of vrouw enorm kan groeien: leren graag zien, open en empathisch zijn, grenzen stellen…

Maar ik geloof uiteraard ook dat ik ook zonder kinderen grote voldoening kan halen uit mijn leven en het op een zinvolle manier kan invullen. Ik geloof dat in mijn geval het niet hebben van kinderen ruimte biedt om andere dromen makkelijker waar te maken. En ik denk dat ik het belangrijker vind om een zo groot mogelijk steentje bij te dragen aan het welzijn van de wezens die hier al rondlopen, veeleer dan nog een paar wezens toe te voegen aan die sowieso al veel te grote verzameling. 

En als ik kinderen mis, dan kan ik nog altijd eens babysitten.