Over diepe zakken

Er was een tijd dat de molochs die vandaag het schone weer maken niet bestonden. Het web was pril, consumenten waren er nog amper te bespeuren en de spelers die het vormgaven waren nog talrijk en van divers pluimage.

Hoe groot de koek zou zijn, wisten we toen nog niet, maar we hadden wel de indruk dat velen zich ermee zouden kunnen voeden. We waren er vooral van overtuigd dat we aan iets nieuws werkten. We waren in een nieuwe economische werkelijkheid terechtgekomen, dachten we.

Vandaag weten we wel beter. De logica die heerst bij de partijen die het web ondertussen onder elkaar hebben verdeeld, verschilt in bijna niets van de logica die de “oude economie” domineert: wie groot wordt, slorpt op, wordt nog groter, slorpt nog meer op,… Markten die de belofte van vrije mededinging in zich dragen verstenen tot oligarchieën zodra de eerste verschillen in financiële middelen dat toelaten.

De grootste zijn

Vandaag zijn er vier (online media) merken die door meer dan één miljard mensen worden gebruikt: YouTube, Google (de zoekmachine), Google Maps en Facebook. Alleen Facebook lijkt dus in staat het tempo van Google aan te houden, maar kan daarvoor niet rekenen op de zogenaamde organische groei van haar kernactiviteiten.

Die groei lijkt te vertragen – sommigen kondigen voorbarig ’t schielijk heengaan van Facebook aan – dus moet Facebook andere wegen bewandelen om bij te blijven. Start-ups met steile groeicurven opkopen, bijvoorbeeld. Dat de investeringen niet meteen uitzicht geven op snelle winst is minder belangrijk. Die volgt wel, zodra de kudde voldoende uitgebreid werd.

Uiteraard is het Facebook er niet alleen om te doen om het titanengevecht gaande te houden. Facebook begreep net op tijd dat smartphones een einde hebben gemaakt aan de verwachting van mensen om alle diensten netjes onder één dak aangeboden te krijgen. Mobiele gebruikers – en dat zijn er steeds meer – geven de voorkeur aan goed doordachte apps waarmee ze één ding zeer goed en makkelijk kunnen doen.

Facebook mag er dan net op tijd in geslaagd zijn haar kernactiviteiten van een mobiele variant te voorzien, het is ze vooralsnog niet gelukt de concurrentie met de mobiele koplopers aan te gaan en verliest daardoor de aandacht van de gebruiker, hét economisch goed. Dan durven diepe zakken vol geld wel eens helpen om risico af te wenden.

Ik heb wat jij niet hebt

Van insiders – noem het gerust het roddelcircuit – hoor je wel eens de sappige details over motieven die bij zo’n overname meespelen. Die getuigen doorgaans niet van veel economische rationaliteit, maar vooral van kleinmenselijke trekjes. Naar men zegt zou Google ook op Whatsapp gejaagd hebben en werden zelfs grotere bedragen geboden.

De reden? Ervoor zorgen dat Facebook er niet mee aan de haal zou gaan. Eenzelfde roddel circuleerde na de overname van Instagram. Dat bedrijfje zou geflirt hebben met Twitter en dreef daarmee de prijs die Zuckerberg bereid was te betalen aardig op. Het gaat hard in de wereld van de digitale reuzen.

En de gebruiker? Die lijkt er niet om te malen. Zolang we elkaar virtueel kunnen blijven vlooien schijnen we geen enkel belang te hechten aan wie eigenaar is van de kanalen die we gebruiken. Dat is begrijpelijk en ook wel een beetje te betreuren. Onze onverschilligheid laat de verschraling die volgt uit de overnamedrift toe.

Wellicht ben ik naïef in mijn geloof dat diversiteit uiteindelijk iedereen ten goede komt. Het zij zo.