In overlevingsmodus naar de zomer

Druk druk druk. Dat is het antwoord dat ik geef aan de mensen die vragen hoe het met me gaat. Ik spreek over de survivalmodus waarin ik zit. Ik heb een rotdag midden in een vervelende week van een matige maand in een turbulent jaar. Zo’n dag vol vastgelopen We Transfers en preventief geblokkeerde bankkaarten. De afwasmachine maakt de vaat niet schoon genoeg om de dingen onmiddellijk in de kast te zetten, maar niet zo vuil dat je ze met de hand snel wil afwassen. Het weer is onduidelijk dus om 10h heeft het zweet het al van de deo gewonnen onder teveel lagen kleren maar een uur later sta ik te koukleumen na een onverwachte plensbui. Als ik eindelijk tien minuten in de zon kan stelen krijg ik ineens een niet te stelpen bloedneus.

Het zijn van die dagen vol lege inktcartridges, batterijen die van twintig naar één procent duiken, van koffiethermossen die net leeg zijn als ík een kopje wil, van tandpastavlekken op een zwarte t-shirt waarvan je denkt dat je het snel hebt weggepoetst maar er nog altijd een witte schijn doorkomt. Dagen waarop dat ene jurkje dat je misschien wel door de dag helpt in de was blijkt te zitten. Gemiste metro’s worden afgewisseld door trams die maar niet komen opdagen. Ik wacht op mensen of ik kom zelf te laat. Ik rijd voor het eerst helemaal alleen met de auto en moet na een half uur licht hysterisch aan een wildvreemde vragen om uit een smal eenrichtingsstraatje te rijden waar ik in ben gesukkeld.Qua symboliek kan dat tellen.

Na een boordevolle week vol van die dagen heb ik ook nog eens een vol werkweekend aan mezelf te danken. Want alleen ikzelf heb beslist om me in deze hoek te schilderen.

De logica van de thermometer

Tijdens een permanentie op het werk op zaterdag praat ik met een van de vaste klanten die bij ons over de vloer komen. Wij gooien driemaal per week de deuren open van onze locatie aan het kanaal en dan waait de stad binnen en buiten. Jongeren uit de buurt komen pingpongen en biljarten. Actieve senioren komen huishoudapparaten repareren. Iemand sleutelt aan een brommer. Iemand komt zijn verjaardag vieren. Sommige mensen zitten alleen in een hoekje omdat ze het leuker vinden om bij ons alleen in een hoekje te zitten dan thuis.

Maar veel mensen komen niet alleen voor wat recreatie, maar ook voor wat basisdingen. Gratis wifi, dominostekkers om je gsm op te laden. Schone toiletten. Koffie, thee en op het einde van de avond een maaltijd in ruil voor een vrije bijdrage. Al deze mensen lopen door elkaar in een grote hangar en soms duurt het even om te weten wie tot welke categorie publiek behoort. Alleen de tieners haal je er zo uit omdat het tieners zijn.

Ik geraak in dat zootje ongeregeld dus aan de praat met een vrouw die een beetje jonger is dan ik ben. De winter loopt nu echt af en dan gaan heel wat initiatieven waar mensen die op straat leven terechtkunnen weer dicht. Ze houdt van het eten bij Operatie Thermos, dat van ons (vegetarisch met recup van biogroenten) vindt ze minder lekker, maar wij zijn leuker. Het is hier geen daklozenopvang, maar er is wel plaats voor mensen die op straat leven.

Ik stel haar gerust en vertel over een hippe zomerbar waar je niet hoeft te consumeren. Waar je gratis water kan drinken en gewoon een beetje in een ligstoel onder een parasol kan zitten zonder verjaagd te worden.

Hier en daar worden winterplannen voor mensen op straat ook in de zomer verlengd, maar hoewel de kijk daarop stilaan verandert, hanteert men op veel plaatsen toch nog wel de logica van de thermometer. Andere initiatieven absorberen dan maar de mensen en hun noden. De zomer heeft voor mensen op straat evenveel uitdagingen als de winter, zeker als het een zomer wordt als die van vorig jaar. Mensen moeten zich kunnen hydrateren, zich tegen de zon kunnen beschermen, tot rust kunnen komen.

‘Gaan jullie ook straks dicht?’, vraagt ze met een bang hartje. Ik stel haar gerust en vertel over een hippe zomerbar waar je niet hoeft te consumeren. Waar je gratis water kan drinken en gewoon een beetje in een ligstoel onder een parasol kan zitten zonder verjaagd te worden.

De voorbije jaren is het aantal activiteiten in de hoofdstad exponentieel toegenomen. Er wonen ook meer mensen die meer ondernemen. In april, mei en juni bruisen de pleinen met concerten, brocantes, wijkfeesten, afterworkapero’s en andere evenementen. Maar dat betekent ook dat er dan even geen plaats is voor de gewoonlijke gebruikers en bewoners van die publieke ruimte. Want niet alleen het uitgaansaanbod is gegroeid. De voorbije acht jaar is het aantal mensen dat op straat leeft in Brussel verdubbeld. De demografische boom in de stad situeert zich ook op straat. Slechts vijf procent van die mensen zijn echt zichtbaar in het straatbeeld.

Liefdesverdriet

Maar de vrouw met wie ik aan het praten ben, heeft eigenlijk andere zorgen. ‘Wat bedoelt hij met deze sms’en, denk je?’ Ik scroll samen met haar door een uitwisseling van boodschappen met een man die soms dubbelzinnig, maar eigenlijk wel duidelijk zijn. Ik geef haar het advies dat ik zelf niet wil horen als ik eindelijk mijn hart weer heb opengesteld voor iemand en die persoon het nu vertikt om binnen te komen.
‘Als het onduidelijk is, dan is het eigenlijk nee…’ En ook ‘zolang je blijft hangen bij iemand die eigenlijk niet beschikbaar is, is er geen plaats voor iemand die helemaal voor je kiest.’

Ze drukt haar telefoon tegen haar hart en zucht: ‘Maar nu vind ik hém leuk’.
‘Ik weet het’, zeg ik, en we staren dan maar samen een beetje verdrietig voor ons uit. Ze lijdt aan het zoetste van alle verdriet, liefdesverdriet. Het is het enige probleem in haar leven dat eigenlijk niet valt op te lossen, maar zal moeten slijten.

Sinds de oprichting is “Housing First” erin geslaagd 117 daklozen succesvol te huisvesten. Een klein aantal, maar wel een succesverhaal.

We zijn zo gewend aan de aanwezigheid van straatbewoners in het straatbeeld, dat we vergeten dat het “daklozenprobleem” wel degelijk een oplosbaar probleem is. Housing First, de organisatie die dak- en thuislozen aan een appartement helpt, bestaat vijf jaar. Sinds de oprichting is de organisatie erin geslaagd 117 daklozen succesvol te huisvesten. Een klein aantal, maar wel een succesverhaal. Wie eerst een dak boven zijn hoofd krijgt en een behoorlijke omkadering, vindt eindelijk de rust om een nieuw leven te kunnen beginnen.

Tot er meer middelen vrijkomen om mensen een permanente plek te bieden, moeten mensen maar zien te overleven. Doucheflux, een organisatie voor kansarmen en daklozen lanceerde daarvoor onlangs de fantastische app survivinginbrussels.be

Je vindt er overzichtelijk de plekken waar je kan slapen, eten en drinken, of een betaalbare bril kan vinden. Het loont de moeite als mens die als grootste probleem een drukke agenda heeft, om dat platform eens te verkennen. Je merkt al snel dat ook wie op straat leeft en zich voor elke primaire en minder primaire behoefte door de stad moet verplaatsen, een druk schema kan hebben.

Je eigen ellende vergelijken met die van iemand die nog niet weet waar hij of zij vanavond gaat slapen, het zal wel een vorm van intellectuele oneerlijkheid zijn, of valse sentimentaliteit, maar het brengt voor mij de dingen meteen weer in het juiste perspectief.

De vrouw eet met lange tanden de vegetarische maaltijd. Op het einde van de permanentie pakt ze haar zakken en haar gebroken hart bij elkaar, en verdwijnt in de nacht.