Een vetgemest kalf voor elke verloren zoon die terugkeert

Als coördinator van een jeugdhuis ervaart Bie Vancraeynest van nabij de helende kracht van samen onderweg zijn en ze begrijpt de aantrekkingskracht van de idee om helemaal te verdwijnen en elders opnieuw te beginnen. Elke gelijkenis met een parabel is bewust bedoeld.

  • © Brecht Goris © Brecht Goris

Wat hebben een Vlaamse zakenman die door een programma een BV is geworden en een jong Marokkaans meisje met elkaar gemeen? Ze verdwijnen. Zonder een spoor achter te laten.

Wat ze wel achterlaten zijn verbijsterde familie en vrienden die sociale media massaal inschakelen om de verdwijning te signaleren. Dat wordt opgepikt door de pers en wordt een nieuwsitem.

Een ‘onrustwekkende verdwijning’, heet dat dan. Alsof de onrust van de achterblijver impact heeft op de afloop. Zij die achterblijven gebruiken diezelfde sociale media om na enkele dagen op te roepen om alstublieft terug te komen. Ze sturen de ether in, dat ze ongerust zijn, en dat er bij terugkeer een plaats is voor hen. Voor het geval dat de verdwenen persoon vertrokken is om de loyauteit en liefde van zijn geliefden te testen. Enkele dagen na hun verdwijning kwamen ze allebei weer boven water. Hun respectievelijke entourages zijn opgelucht.

In 1947 slaat een buschauffeur niet linksaf naar The Bronx, maar rijdt de Washington Bridge over. Twee weken lang hoort niemand iets van hem, zijn werkgever niet, zijn vrouw en kinderen niet. Tot er een telegram komt uit Florida, met een vraag om 50 dollar over te maken. De bus is stuk. De busmaatschappij zendt een mecanicien om de bus te repareren. En twee agenten om de op hol geslagen chauffeur te arresteren.

Bij zijn terugkomst in New York blijkt de buschauffeur een ster geworden. Iedereen kan zich iets voorstellen bij het inslaan van een andere weg, en dan, blijven rijden… De busmaatschappij zwicht voor zijn populariteit en hij krijgt zijn job terug.

Ook ik ken wanderlust. Eindeloos blijven stappen. Een boek lezen, maar dan met je voeten. Wie speelt in de wagen niet eens met de gedachte om te blijven rijden, naar de bestemming die staat op een verkeersbord dat de weg overspant? Op weg naar Kortrijk maar in gedachten naar Parijs om een nieuw leven te beginnen. Hoe zou het zijn om alleen jezelf mee te dragen en met die beperkte bagage jezelf opnieuw uit te vinden, elders?

J’me tire, m’demande pas pourquoi j’suis parti sans motif
Parfois j’sens mon coeur qui s’endurcit
C’est triste a dire mais plus rien n’m’attriste
Laisse-moi partir loin d’ici

Het is het refrein van een monsterhit van Maître Gims, een populaire Frans-Congolese zanger. Het wordt vaak luidkeels meegezongen in het jeugdhuis waar ik werk. Het gevoel alles te willen achterlaten, met al dan niet opgeblazen bruggen achter je, is des mensen en van alle tijden. Maar in de puberteit lijkt dat allemaal net iets intenser.

Als ik vraag wat jongeren willen doen, zeggen ze vaker wel dan niet: het doet er niet toe, als het maar niet hier is. Ze willen naar buiten, op reis, weg uit de stad, al is het maar voor een dag. Bouger.

Met eigen ogen zie ik ook wat het met hen doet, om weg te zijn. Wanneer we gaan stappen, enkele treinhaltes van de hoofdstad verwijderd, zie ik wat er van hun jonge schouders glijdt aan dagelijkse stress. Ze lijken wel te transformeren, onderweg, in de natuur. De toon van de gesprekken wordt minder hard, de stappen lichter en de gezichten zachter.

Werken met een “ruptuur”, het creëren van een breuklijn, is een beproefde pedagogie. Om het mes te zetten in slechte gewoontes, iemand te rebooten, daar heb je tijd en afstand voor nodig. Teruggeworpen op zichzelf, worden jongeren geconfronteerd met die ene moeilijke vraag: wie ben ik? Hoe groter het contrast met hun dagelijkse bestaan, hoe grondiger het persoonlijke werk dat kan worden geleverd. Anders eten, niet in je eigen bed slapen, in een andere entourage. De helende kracht van samen onderweg zijn, in een groep, maar ook heimwee voelen, soms voor het eerst.

Nu ik net de financiële afrekening heb gemaakt, weet ik ook wel dat reizen handen vol geld kost en de fondsen die je er voor kan aanspreken beperkt zijn. Volgens mij vind je echter weinig beter bestede Europese gelden dan die voor uitwisselingen in het Erasmus + programma. De kansen die daar worden geboden om te reizen, andere mensen en plekken te ontdekken, is onbetaalbaar. Ook al vind je in de stad “de ander” op je stoep, sommige jongeren hebben het makkelijker om nieuwe mensen te leren kennen in een uitwisselingsproject. Ze slagen er wonderwel in een “internationaal” netwerk uit te bouwen, waar dat moeilijk ligt op de thuisbasis.

Er is een verschil tussen onderweg en weg. De gedachte om jezelf heruit te vinden kan een dwanggedachte worden. De drang naar avontuur kan omslaan naar verdwijnen om te overleven. Jongeren die een bochtig parcours in één trek willen rechttrekken zijn dankbare prooien voor ronselaars. Ik geloof niet in mensen die een eenduidig profiel schetsen van “de Syriëstrijder”.

Dat vond ik als kind een gek idee. Dat je ineens je naam verandert. Alsof je een stukje van jezelf weggomt.

Wat ze gemeenschappelijk hebben, is dat ze vertrokken zijn. De reacties van achterblijvers lopen parallel met die van de nabestaanden van zelfdoders. Variërend van ‘het zat er aan te komen’, tot ‘ik zag hem vorige week nog en hij straalde’.

Syriëstrijders veranderen van kapsel en kledij. Net zoals kloosterzusters nemen ze een andere naam aan. Dat vond ik als kind, in een nonnenschooltje, een gek idee. Dat je ineens je naam verandert. Alsof je een stukje van jezelf weggomt.

Duizenden kilometers van hier beginnen ze een nieuw leven, vinden ze misschien wel de plek, wat hier misschien ondenkbaar leek. In een brutale oorlog die tegelijkertijd veraf en dichtbij is.

Er is een filmpje van enkele Kortrijkse jongens die in een meertje zwemmen. Ik denk dat ze ondertussen niet allemaal meer in leven zijn. Ik heb het in een loop talloze keren herbekeken: het Syrische decor, de Kortrijkse tongval en die jongens die dollen als jonge veulens. Enkele minuten gefilmd door een smartphone die op mijn netvlies gebrand staan. Ik keek steeds opnieuw naar dat filmpje, alsof er een antwoord in verscholen zat.

Aanvankelijk werd argeloos gereageerd op die “vertrekkers”, op wat verontruste burgervaders en radeloze moeders na. De teneur was toch een beetje ‘goed dat we daar van af zijn’. Dat is ondertussen wel anders.

Officieel telt België 117 teruggekeerde Syriëstrijders. Een Antwerpse jongen die zou zijn gesneuveld, werd eerder deze week bij verstek tot vijf jaar veroordeeld. Kwestie van zeker te zijn. Wie terugkomt moet de gevangenis in, of een enkelband om. Er zijn voorbeelden van reconversieprogramma’s in Scandinavische landen die jongeren weer herprogrammeren. Die de gebrainwashten brainwashen. Wat schiet er dan nog van iemand over?

Bij iemand die vertrekt, denk ik altijd aan de parabel van de verloren zoon. Die voelt, zoals wel meer parabels (jezus toch) oneerlijk aan. Meer feest voor wie terugkomt dan voor wie braaf gebleven is. Dat mooie gewaad, dat slachten van het gemeste kalf. Het is een stuk evangelie dat wel erg haaks staat op onze tijdsgeest.

Ik hoor een jeugdwerker over iemand van “zijn” jongeren die naar Syrië vertrokken is. Hij hoopt dat we een discours krijgen dat zegt: kom terug, jullie horen hier thuis, we gaan voor jullie zorgen. Ik betwijfel of hij het verhaal van de verloren zoon kent. En ik betwijfel nog meer of hij er op dit moment iets aan zou hebben. Zijn hoop is vals en dat weet hij.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Coördinator van Vzw Toestand

    Bie Vancraeynest is coördinator van Vzw Toestand, een organisatie die leegstaande of vergeten gebouwen reactiveert tot tijdelijke en autonome socioculturele centra.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.