‘We deden wat we moesten doen. We waren niet afwezig’

De wederopstanding van China en de viering van het honderdjarige bestaan van de Chinese Communistische Partij is weinigen ontgaan, schrijft MO*columniste Ching Lin Pang. Maar in China was lang niet iedereen er mee bezig, zag ze, terwijl ze door de sociale media “bladerde”. Haar aandacht werd getrokken door een post over de 70ste verjaardag van Wang Miao, fotografe en bezielster van de moderne fotografie in China.

De wederopstanding van China is weinigen ontgaan. De viering van het 100-jarige bestaan van de Chinese Communistische Partij op het Tiananmenplein was tot in de puntjes voorbereid met Xi Jinping als centrale figuur.

Voor de gelegenheid was hij gekleed in een “Mao-pak”, omringd door notabelen van de partij. Toespraken en vliegtuigshows werden op het plein live gevolgd door tienduizenden. Online volgden miljoenen anderen.

Dit jubileum is tot dusver het topmoment voor Partij en China. Het is nog belangrijker dan de Olympische Spelen in 2008 of de G20-top in Hangzhou in 2016.

Er ging veel aandacht naar de waarschuwing van Xi aan buitenlanders-met-een-opgestoken-vingertje die China de les willen spellen. ‘Ze zullen botsen op een stalen muur, gebouwd door 1,4 miljard mensen’, zei hij. Stoere taal, stoere berichtgeving.

‘Wie zijn de mensen die de stalen muur gebouwd hebben?’

The Guardian bracht een verrassend genuanceerd artikel waarin verschillende visies aan bod kwamen. Op die manier maakt het westers lezerspubliek kennis met Chairman Rabbit, een Chinese blogger met meer dan 1,8 miljoen volgers op Weibo, China’s grootste microblogplatform. Chairman Rabbit is een voormalige assistent van wijlen Ezra Vogel, een autoriteit binnen China-studies aan de universiteit van Harvard.

In zijn blogs stelt hij dat het Westen onvoldoende interesse heeft voor de Chinese waarden: kosmopolitisch patriotisme, socialistisch traditionalisme, milieuvriendelijk humanisme en seculiere spiritualiteit. Voorbij het dualisme zeg maar.

Wang Miao

Maar mijn fascinatie lag bij de vraag wie de mensen zijn die de stalen muur gebouwd hebben. Bij wijze van test wierp ik een blik op verschillende vriendengroepen waarvan ik deel uitmaak op Wechat, een online sociaalmedianetwerk dat steeds populairder wordt.

Niet iedereen was met de verjaardag bezig. Wie wel meedeed, postte aandoenlijke filmpjes. Zoals één van de adaptatie van de Internationale in verschillende talen, zoals het Frans, Japans, Russisch of Duits. Het werd gezongen door Chinese taaldocenten en buitenlandse studenten, in verschillende muziekstijlen, gaande van klassieke muziek, tot soft pop en hardrock.

De post die het meest mijn aandacht trok, was het verhaal over de 70ste verjaardag van Wang Miao. De fotografe staat bekend als de bezielster van de moderne fotografie in China.

Tijdens de Grote Culturele Revolutie (ingezet door Mao tussen 1966 en 1976, red.) wist ze als 17-jarige in een afgelegen dorp een oude camera van Sovjetmakelij te bemachtigen. In haar eerste foto uit 1969 poseert een man en zijn tante voor een bouwvallige bakstenen huisgevel, gedecoreerd met een portret van Mao. Een uniek tijdsdocument.

In 1972 werd ze een professionele fotografe voor meerdere tijdschriften. Daardoor kreeg ze de kans zich te ontplooien en te bekwamen in verschillende genres. Ze was ook de drijvende kracht van verschillende professionele organisaties.

Haar werk bracht haar naar alle uithoeken van China. In de jaren '80 was ze ook actief in Hongkong, waar ze onder meer werkte aan een fotoreeks over Tibet. Dat mondde uit in tentoonstellingen en een boek over 30 jaar fotografie na het hervormingsbeleid.

Behalve een goede fotografe was ze ook een (sociaal) netwerkster avant-la-lettre. Ze bracht collegafotografen van China en Taiwan bij elkaar om gezamenlijk projecten op poten te zetten. Dat was een lovenswaardige onderneming, gezien het polariserende tijdsgewricht.

Wang Miao was evenmin bang voor controverse. De beruchte foto Cage outside the cage uit 1974 blijft een beklijvend beeld. De foto, gemaakt in de zoo van Beijing, toont een aap in een kooi, door tralies gescheiden van samentroepende Chinese mannen. De foto is zo genomen dat het lijkt alsof het publiek achter slot en grendel staat in plaats van de aap.

Hoewel ze op haar 70ste gefêteerd wordt door haar collega-fotografen met een liber amicorum Wang Miao en haar vrienden, blijft ze even nuchter. In plaats van welgeplaatste fierheid over haar verwezenlijkingen zegt ze: ‘We deden wat we moesten doen. We waren niet afwezig’.

Aanwezig om grote en kleine historische momenten vast te leggen voor de volgende generaties, als vrouw en als Chinese.